رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر دانشجویان با ایشان در پاسخ به مطالبه یکی از حضار در جلسه در خصوص شفافیت و برگزاری همه‌پرسی موضوعی و موردی، با اشاره به کشورهای مختلف دنیا و تجریه آنان درخصوص همه‌پرسی متذکر شدند «برگزاری همه‌پرسی در مورد هر مسئله‌ای در هیچ‌جای دنیا مرسوم نیست و امکان آن در ایران نیز وجود ندارد». اما واقعاً چرا انجام چنین کاری در مورد هر موضوعی امکان پذیر نیست؟
در پاسخ باید گفت؛
اولاً طبق اصل پنجاه و نهم قانون اساسی که قبلاُ با رأی اکثریت مطلق جامعه مورد تأیید مردم ایران قرار گرفته، آمده است؛ «در مسائل بسیار مهم اقتصادی, سیاسی, اجتماعی و فرهنگی ممکن است اَعمال قوه مقننه از راه همه پرسی و مراجعه مستقیم به آراء مردم صورت گیرد. در خواست مراجعه به آراء عمومی باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد.»
یعنی با این‌که تمامی قوانین مجلس به طور غیرمستقیم با رأی مردم (توسط نمایندگان منتخب آنها) به تصویب می‌رسد، باز هم نظام اسلامی این اختیار را به مجلس داده که طبق شرایط اعلام شده، در مورد مسائل بسیار مهم (نه هر مسئله‌ای) به آرای عمومی مراجعه نماید و در واقع این حق را برای مردم قائل شده که در برخی موضوعات، مستقیماً در تعیین مصالح خود و منافع کشور مشارکت و مداخله نمایند.
بر اساس ماده ۳۶ قانون همه پرسی مصوب ۴/۴/۱۳۶۸ مجلس نیز یادآوری شده؛ «همه‌پرسی به پیشنهاد رئیس جمهور یا یکصد نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و تصویب حداقل دو سوم مجموع نمایندگان‌مجلس شورای اسلامی انجام خواهد شد.» که در واقع درخواست وکلای مردم به مفهوم درخواست غیرمستقیم خود مردم است، لیکن در هر حال باید این درخواست به تصویب مجلس برسد.
نکته مهم در این رابطه این است که در اصل ۵۹ تأکید شده که همه‌پرسی فقط می‌تواند در مورد مسائل بسیار مهم (که طبیعتاً باید هموزن و هم‌سطح اصول قانون اساسی باشد) صورت بگیرد، لذا قانون به شکل کاملاً معقول و منطقی، تشخیص این موضوع را بر عهده رئیس جمهور و یا حداقل ۱۰۰ نفر از نمایندگان مجلس یعنی عقلای منتخب مردم و در نهایت تأیید و تصویب دو سوم نمایندگان مجلس قرار داده تا از هرج و مرج و درگیر کردن دائمی مردم با موضوعات تخصصی جلوگیری شود، چرا که ممکن است همه افراد جامعه قدرت تحلیل و تشخیص مسائل بسیار مهم و اولویت‌های ضروری کشور را نداشته باشند.
نکته دیگر این که جمهوری اسلامی با بر گزاری ۷ نوع همه‌پرسی شامل؛ همه‌پرسی تعیین نوع حکومت، همه‌پرسی در مورد مجلس خبرگان قانون اساسی، همه‌پرسی در مورد قانون اساسی، همه‌پرسی مجلس خبرگان رهبری، همه‌پرسی ریاست جمهوری، همه‌پرسی مجلس شورای اسلامی و همه‌پرسی شوراهای اسلامی شهر و روستا، دارای متنوع‌ترین شکل همه‌پرسی بوده و در عین حال بیشترین تعداد همه‌پرسی (به طور میانگین هر دو سال یک نوع همه پرسی) را برگزار کرده و می‌کند که در دنیا بی‌نظیر است.
این نکته نیز باید مورد توجه قرار گیرد که برگزاری همه‌پرسی به هزینه سنگین و حداقل ۶ ماه وقت برای فراهم نمودن شرایط نیاز دارد و تجربه نشان داده که در این مدت سایر کارهای دولت و حتی افراد جامعه تا حد زیادی تحت‌الشعاع همه‌پرسی قرار می‌گیرد که هزینه مضاعفی را به کشور و معیشت مردم تحمیل می‌نماید و لذا نمی‌شود دائماً برای هر مسئله‌ای همه‌پرسی برگزار کرد.
نکته حائز اهمیت دیگر این است که دشمن طی سال‌های متمادی پس از انقلاب اسلامی پیوسته با کمک رسانه‌هایش (از جمله؛ شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای و فضای مجازی و سایر روش‌ها) تلاش کرده تا القائاتش به مردم کشور ما را به کرسی بنشاند و متأسفانه از یکسو به خاطر هجمه شدید سلطه‌گران و از سوی دیگر شاید به خاطر کم‌کاری و ضعف سیستم فرهنگی و تبلیغاتی کشور، تا حد زیادی توانسته در افکار عمومی انحراف ایجاد نماید و بدیهی است در چنین شرایطی برگزاری هر نوع همه‌پرسی به مفهوم بازی در زمین دشمن تلقی خواهد شد.
این در حالی است که در هر حال هم نوع نظام و هم قانون اساسی آن در ابتدای کار به تأیید مردم رسیده و هم در ادامه کار، مردم به شکل کاملا منطقی و طبق اصول مردم سالاری با انتخاب نمایندگان خود همواره در این زمینه ایفای نقش نموده‌اند.
علاوه بر همه این موارد؛ حضور پرشور و پررنگ مردم در راهپیمایی‌های مختلف و سایر مراسم از جمله؛ راهپیمایی ۲۲ بهمن و یا مراسم تشییع پیکر مطهر سردار سلیمانی یا شهید حججی نوعی همه‌پرسی است که ضرورت برگزاری همه‌پرسی‌های دیگر را مرتفع می‌سازد.
در عین حال ذکر این نکته نیز ضروری است که بسیاری از کسانی که از برگزاری همه‌پرسی سخن می‌گویند، در واقع در پی زیرسوال بردن اصل نظام اسلامی هستند، در حالی که همان‌گونه که اشاره شد، در همان ابتدای انقلاب اسلامی در اقدامی بی‌سابقه در سطح جهان، انتخاب نوع نظام نیز در معرض رأی عمومی قرار گرفت و بیش از ۹۷ درصد مردم به جمهوری اسلامی رأی دادند.
بنابراین از آنجا که این موضوع یعنی همه‌پرسی در مورد تعیین نوع نظام و به‌خصوص تکرار آن در هیچ کجای جهان مسبوق به سابقه نیست، لذا همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب متذکر شده‌اند، همه‌پرسی مکرر و موردی برای هر موضوع ساده‌ای نه امکان‌پذیر و نه منطقی است.
احمدرضا هدایتی
کارشناس ارشد مدیریت
۳۰/۱/۱۴۰۲
نشانی الکترونیکی: ARH110@yahoo.com نشانی سایت: rahtooshe.com
خیلی عالی درطرح موضوعات اساسی
جناب آقای حسینپور بزرگوار سلام؛
از لطف شما ممنونم.
موفق باشید
احسنت ????????????
مطالعه کردم.
بحمدالله یادداشتی عالمانه، عالی و روشنگرانه بود
حاج آقا رضایی عزیز سلام؛
از اظهار لطف شما ممنونم.
موفق باشید
سلام و ارادت خدمت استاد هدایتی عزیز
و درود بر دغدغه انقلابی شما.
جناب آقای دکتر کشاورز بزرگوار سلام؛
از لطف شما ممنونم
موفق باشید
سلام. بسیار عالی به این موضوع پرداخته شد. ممنون از مطالب بسیار مفید و اندیشمندانه شما
سرکار خانم مرجانی سلام؛
از حسن نظر شما در مورد مطلب ارسالی ممنونم.
موفق باشید
سلام برادر سپاسگزارم.خداقوت. احسنت احسنت طیب الله
جناب آقای علیپور سلام؛برار گرامی
از لطف شما ممنونم.
موفق باشید
پیشنهاد،،،ایجاد یک پیام رسان نقد و بیان ملی، از گروه های مختلف چه موافق و چه مخالف،،، و ایجاد کارزارهای مختلف برای پیشبرد کلی کشور،،، به جز ارزش ها و اصول کلی
فکر نکنم چیزی بد باشه
یک پیام رسان با ترکیب مثل ایتا با کلاب هاوس
نوعی کرسی های آزاداندیشی هستش،،، و هر گروه مخالف و موافق راهکار مهمی داشتندگ،می تونه جزو اصول باشه،،،فکر کنم پ
مفید باشه
تشکر
جناب آقای محمدی باسلام؛
به نظرم می تواند مفید باشد، مشروط بر این که برای اهلش باشد، چون برخی از نقدها ممکن است برای برخی افراد قابل هضم نباشد و به بدبینی و ناامیدی آنها منتهی شود.
البته طبیعی است همان گونه که رهبر معظم انقلاب هم همواره تأکید داشته اند، نقد باید منطقی و مستند و منصفانه باشد.
موفق باشید
سلام و عرض ادب
از نقطه نظرات و پیشنهادات و راهکارهای شما بهره مند می‌شویم. و به مبادی ذیربط بفرستید ممنون
ناشناس محترم سلام؛
از حسن نظر شما بسیار سپاسگزارم.
برایی برخی از مسئولین محترم ارسال می کنم، ان شاءالله که موثر واقع شود.
موفق باشید