بررسی وقایع و حوادث تاریخی و انقلابهای مردمی در سراسر جهان بیانگر این نکته است که هر گاه حکومتی از پشتوانه مردمی قوی و مناسب برخوردار باشد نه تنها به راحتی خواهد توانست مشکلات را پشت سر گذاشته و با تهدیدات مقابله نماید، بلکه حضور مردم در صحنه و پشتیبانی از حکومت می‌تواند بقاء و حیات آن را در برابر انواع تهدیدات داخلی و خارجی نیز، تضمین نماید.
دستیابی به این ویژگی یعنی برخورداری از حمایت مردمی در گرو رهبری صحیح و هدایت درست مردم در جهت رسیدن به مطلوبها و هدف غایی و نهایی است و آنگاه که این حرکت از ویژگیهای معنوی و دینی نیز برخوردار باشد، دستیابی به اهداف تسهیل و هیچ عاملی هر قدر هم قوی، نمی تواند باعث یأس و نومیدی در مردم و یا مانع از پیشرفت و توسعه کشور شود.
با بروز انقلاب شکوهمند اسلامی، این دگرگونی و تغییر بنیادین در ساختار حکومتی ایران ایجاد و مردم توانستند با اتکاء به اراده الهی و با مشارکت و پشتیبانی یکدیگر و تحت رهبری داهیانه روحانیت همیشه بیدار، از این موهبت الهی برخوردار شوند.
همزمان با این تغییرات و متناسب با نیاز انقلاب، نهادهای انقلابی یکی پس از دیگری پا به عرصه وجود گذاشتند و سپاه و بسیج بعنوان یکی از اصلی‌ترین و اثرگذارترین این نهادها، نقش مهمی را در جهت حفظ دستاوردهای این پدیده بزرگ اسلامی، بر عهده گرفتند.
تشکل مردمی بسیج از همان ابتدای تولد توانست با حضور در صحنه‌های مختلف، قابلیتهای متعددی را از خود بروز دهد، بطوری که پس از پشت سر گذاشتن بحرانهای انقلاب بویژه جنگ تحمیلی، بتدریج با گرایش به سمت تأمین سایر نیازمندیهای کشور، دامنه فعالیتهای آن توسعه یافته و از یک سازمان با محوریت نظامی و امنیتی به یک سازمان چند منظوره با توانمندیهای مختلف در عرصه‌های گوناگون نظامی، امنیتی، اجتماعی، اقتصادی و بویژه فرهنگی تبدیل شد.
در تداوم این حرکت مقتدرانه ماهیت غیر نظامی بسیج متناسب با نیاز روز کشور، بر ماهیت نظامی آن برتری یافت و به عنوان الگویی موفق در صلح و سازندگی، مسئولیت ها و مأموریت های دیگری را نیز بر عهده گرفت.
بدیهی است این رویکرد که در ادامه به برخی از مصادیق آن اشاره خواهد شد، به هیچ‌وجه به معنای غفلت از امکان بروز تهدیدهای نظامی و امنیتی و ضرورت حفظ آمادگی های دفاعی نیست، بلکه گویای این نکته است که بسیج می‌تواند به هنگام نیاز در کوتاهترین زمان ممکن خود را با شرایط جدید تطبیق دهد.
نقش و وظیفه بسیج در زمان صلح و سازندگی:
با استناد به بیانات و رهنمودهای حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری(دامه) و همچنین قوانین و مقررات موجود، بسیج می‌تواند در زمان صلح و سازندگی متناسب با نیاز کشور در عرصه‌های مختلف به ایفای نقش پرداخته و وارد عمل شود که مهمترین مصادیق آنها عبارتند از:
۱- کمک به تقویت قدرت بازدارندگی کشور برای مقابله با تهدیدات احتمالی.
۲- مشارکت در تأمین امنیت کشور در چارچوب ضوابط و قوانین مربوطه.
۳- کمک به دولت برای سازندگی کشور و محرومیت‌زدایی بخصوص در روستاها و در ابعاد مختلف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سایر موضوعات مشابه.
۴- حضور و مشارکت در عرصه‌های مختلف علمی، آموزشی و تحقیقاتی مورد نیاز کشور.
۵- امدادرسانی و کمک به مردم بویژه در زمان بروز حوادث غیر مترقبه اعم از طبیعی یا غیر طبیعی.
۶- حمایت از نظام و مسئولین در برخورد با جریانات ضدانقلابی داخل و خارج از کشور.
کارکردهای بسیج از بدو تشکیل تابحال:
بسیج با توجه به ظرفیتهای موجود و ماموریتهای محوله، بخصوص پس از جنگ تحمیلی، با حضور در فعالیتهای مختلف، بخوبی توانست از توانمندی های خود برای حضور در عرصه‌های گوناگون مورد نیاز کشور استفاده نموده و برگه های زرین فراوانی را به کتاب پرافتخار بسیج بیفزاید.
برای ارائه تصویر روشن از نقش هایی که بسیج در طول حیات طیبه خود بویژه پس از جنگ بر عهده گرفت، لازم است دستاوردهای مورد نظر را در قالب دسته‌بندی های خاص خود مورد بررسی قرار گیرد.
الف – عملکرد بسیج در عرصه های اجتماعی:
یکی از عرصه های حضور ارتش۲۰ میلیونی در کشور، عرصه فعالیت های اجتماعی است که بویژه پس از جنگ، بشدت مورد توجه قرار گرفت، مهمترین اقدامات بسیج در این زمینه را می توان به شرح ذیل ارائه نمود:
۱- همکاری با دولت – یکی از مهمترین عملکردهای بسیج، همکاری با دولت در زمینه فعالیت های اجتماعی است که شامل موضوعات مختلف از جمله:
- طرح بسیج ریشه کنی فلج اطفال که با شرکت هزاران نفر از اعضای بسیج و بکارگیری رده های مقاومت صورت گرفت و با توجه به سرعت بالا و هزینه پایین در اجرا، به عنوان یک طرح ملی و کاملاً موفق، به یک الگوی بین‌المللی تبدیل شد.
- بیمه روستایی یکی دیگر از طرح‌هایی است که با مشارکت رده‌های مقاومت و با بکارگیری اعضای بسیج و در جهت کمک به رفع محرومیت در روستاهای کشور اجرا شده‌است.
- توسعه و نگهداری مراتع از دیگر مأموریتهایی محسوب می‌شود که توسط اعضای بسیج بویژه عشایر و کشاورزان مناطق روستایی کشور اجرا شده و هم‌اکنون نیز ادامه داشته و نقشی موثر را در جهت حفظ خاک و تقویت آبهای زیر زمینی ایفا نموده‌است.
- کمک به اجرای طرحهای آبـخیزداری از طریق ایجاد و نگهداری سد و بندهای خاکی کوچک، متوسط و بزرگ با استفاده از امکانات و تجهیزات مردمی و یا امکانات و تجهیزات درون سازمانی ، مأموریت دیگری است که توسط بسیج در مناطق مختلف اجرا شده‌است.
- طرح جنگل‌کاری و درختکاری در شهر و روستا و مراقبت از جنگلها نیز پیوسته به عنوان یک فعالیت مهم و در جهت حفظ و توسعه منابع ملی کشور مورد توجه بسیج بوده و هر ساله اجرا می‌شود، این موضوع شامل موضوعات دیگر مانند بوته کاری و کویر‌زدایی و تثبیت شنهای روان نیز شده‌است.
- از آنجا که نرخ رشد سواد، یکی از شاخصهای اصلی بهبود توسعه منابع انسانی در هر کشور به شمار می‌رود، بنابراین مبارزه با بیسوادی و مشارکت در نهضت سوادآموزی و همچنین ارائه انواع آموزشهای عمومی برای اعضاء و عموم مردم جامعه در از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار بوده و به همین دلیل بسیج تاکنون با هماهنگی مراجع و مراکز ذیربط، هزاران نفر از مردم کشور در نقاط مختلف شهر و روستا بطور مستقیم تحت پوشش این خدمت قرار داده است.
- یاری رسانی به مردم با الگو از مشارکتهای مردمی اول انقلاب بویژه برای کمک به افراد زمینگیر و از کار افتاده در روستاها و رفع نیاز آنها در ابعاد و موضوعات مختلف از جمله: تعمیر منازل، برداشت محصولات کشاورزی، جمع‌آوری کمکهای مردمی و تأمین و توزیع مایحتاج ضروری بین نیازمندان با همکاری سایر مراجع ذیربط ، مأموریت دیگری است که در مقاطع مختلف توسط رده‌های مقاومت انجام شده است.
- گستره فعالیتها و مأموریت ها در همکاری با دولت به حدی گسترش یافته که رده‌های مقاومت با بکارگیری متخصصین بسیجی حتی در جهت توسعه و ترویج مسائل بهداشتی و مقابله و پیشگیری از بروز بیماریها از طریق اجرای کارگاههای آموزشی در رده‌های مقاومت و با اعزام تیمهای سیّار پزشکی به مناطق محروم و دور افتاده ، گامهای موثری را در این زمینه برداشته‌اند.
- کمک به حفاظت از محیط زیست و مقابله با متجاوزین به منابع طبیعی و حیات وحش نیز در ردیف مأموریتهای بسیج قرار داشته و به اشکال مختلف از جمله استفاده از ظرفیتهای اطلاع رسانی موجود در بسیج و استفاده از اخبار دریافتی از اعضاء، بکارگیری افراد آموزش دیده بسیجی و اقدامات مختلف فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است.
- بدیهی است اقدامات این نهاد انقلابی صرفا به موضوعات مذکور محدود نمی‌شود و در هر زمینهای که کشور به حضور بسیج نیاز داشته، وارد عمل گردیده و عملکرد موفقی را از خود به نمایش گذاشته است.
۲- فعالیتهای امدادی- گستردگی و حضور رده های مقاومت بسیج در اقصی نقاط کشور سبب شده تا در هنگام بروز حوادث مختلف بتوانند در کوتاهترین زمان ممکن به عنوان اولین نیروی امدادی به کمک مردم بشتابند.
حضور موثر بسیج در امداد رسانی به حادثه دیدگان سیل ها و زلزله‌های رخ داده در سال های اخیر و در مواردی حتی پیشگیری از بروز خسارت قبل از وقوع سیل از طریق هشدار به افراد در معرض خطر و همچنین کمک به نیروهای امدادی در مهار آتش سوزی جنگل ها و سایر حوادث، نمونه بارزی از عملکرد بسیج در این زمینه محسوب می شود. این مأموریت نیز شامل بخش های مختلف کار از جمله نجات مصدومین، درمان، اسکان، آواربرداری، تأمین و توزیع نیازمندیهای اولیه، بازسازی، شناسایی و دفن اجساد و دهها موضوع مختلف می‌شود.
ب- عملکردهای بسیج در عرصه اقتصادی:
بسیج در زمینه فعالیت های اقتصادی با هماهنگی دستگاه های ذیربط گام های موثری را در این زمینه برداشته است که اهم آنها عبارتند از:
۱- فعالیتهای عمرانی- مجموعه سپاه و از جمله بسیج با مشارکت در پروژه‌های بزرگ ملی در زمینه اجرای فعالیتهای خدماتی و عمرانی مانند: ساخت دهها سد کوچک و بزرگ، ساخت صدها کیلومتر راه های مختلف، شناسایی و آماده‌سازی و زیرکشت بردن هزاران هکتار از زمینهای موات در کشور، مشارکت در ساخت فرودگاه، احداث صدها کیلومتر خطوط انتفال نفت و گاز و آب و همچنین مدرسه‌سازی، ساخت خانه بهداشت، خوابگاه و سایر مورد مشابه، علاوه بر استفاده بهینه از اعتبارات و منابع عمومی کشور و مجموعه بسیج، نقش اساسی در تثبیت و کنترل قیمت تمام شده پروژه های عمرانی ایفا نموده است.
۲- مقابله با تورم و گرانی- در مقیاس کوچکتر، ماموریت مبارزه با گرانفروشی و احتکار کالا از دیگر ماموریت هایی است که در مقاطع خاصی از انقلاب به بسیج واگذار شده و نتایج مثبت فراوانی را در ثبات قیمت ها و جلوگیری از احتکار کالا بهمراه داشته است.
۳- تشکیل تعاونیها- تشکیل تعاونی توسط اعضا و با همکاری و حمایت بسیج در زمینه های مختلف از جمله کشاورزی، تولیدی و خدماتی از دیگر اقدامات ارزشمند بسیج به شمار می رود که نقش فوق العاده ای در توسعه عمرانی و سازندگی کشور داشته است.
در این رابطه در حال حاضر دهها تعاونی، متشکل از ایثارگران بسیجی در موضوعات مختلف صنعتی، خدماتی و بویژه کشاورزی و سایر موضوعات در سطح کشور وجود دارد که ضمن اشتغالزایی، به رشد اقتصادی کشور نیز کمکهای شایان توجهی نموده‌است.
ج- عملکردهای بسیج در عرصه فرهنگی:
پس از شکست و ناکامی استکبار در زمینه مسائل نظامی، تهاجم فرهنگی دشمن با سرعت فراوان و برنامه‌ریزی دقیق و بصورت خزنده و پنهان و با استفاده از متنوع‌ترین و جدید‌ترین ابزار، در زمینه‌های مختلف، توسعه یافته و سراسر کشور را فرا گرفت. به همین دلیل اجرای فعالیتهای فرهنگی بویژه پس از جنگ، در رأس فعالیتهای بسیج قرار گرفت و با دو هدف مقابله و پیشگیری تهدیدات متصور در این زمینه و همچنین فرهنگ‌سازی و نهادینه سازی ارزشهای اسلامی و فرهنگ دفاع مقدس و تفکر بسیجی، طرحها و برنامه‌های متعددی در سطح کشور اجرا شد که بخش عمده‌ای از آنها همچنان در حال اجراست که مهمترین آنها عبارتند از:
۱- اقدام در جهت احیاء فریضه امر به معروف و نهی از منکر – امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از کارآمد‌ترین روشهای مقابله با تهاجم فرهنگی می‌باشد، به همین دلیل طی سالهای انقلاب اسلامی بویژه پس از جنگ تحمیلی که هجمه فرهنگی به ارزشهای اسلامی وسعت یافته و شکل جدیدی بخود گرفت، نیروی مقاومت بسیج با تشکیل مراکز اجرایی امر به معروف و نهی از منکر و اقدامات فرهنگی مختلف در جهت پیشگیری و مقابله با این توطئه، نقش بسیار ارزشمندی را در این زمینه بر عهده داشته‌است.
اجرای انواع برنامه‌های آموزشی برای عموم مردم و علی الخصوص اعضای بسیج و تربیت و بکارگیری هزاران ناصح و ضابط امر به معروف و نهی از منکر در سطح کشور و تلاش در جهت ترویج و احیاء فرهنگ و ارزشهای اسلامی، انجام اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از بروز ناهنجاری‌های فرهنگی، مقابله با متخلفین و مهاجمین به حریم ارزش های انقلابی، اسلامی و فرهنگی، اجرای انواع برنامه‌ها و مراسم فرهنگی و کشف و شناسایی و خنثی سازی بسیاری از توطئه‌های دشمنان در این زمینه و انتشار انواع نشریات و کتب اسلامی برای معرفی اهمیّت و جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در اسلام و همچنین انعکاس نتایج اقدامات صورت گرفته، از جمله فعالیتهای اجرا شده مربوط به این حوزه می باشد.
۲- فعالیتهای فرهنگی– اجرای انواع فعالیتهای فرهنگی از جمله؛ برگزاری انواع یادواره‌ها و جشنواره‌های فرهنگی و ورزشی، برگزاری انواع اردوهای فرهنگی، سیاحتی و زیارتی و بازدید از مناطق جنگی، برگزاری انواع مراسم مذهبی، برگزاری و اجرای انواع مسابقات فرهنگی، فعالیت در زمینه‌های هنری مانند؛ ساخت فیلم، اجرای تئاتر، تشکیل گرو‌ه‌های سرود و نشر و توزیع انتشارات مختلف اعم از کتاب، مجله و انواع نشریه، اعزام مبلغ و سخنران از دیگر اقدامات بسیج محسوب می‌شود که پس از جنگ با رشد مضاعفی همراه بوده است.
این برنامه ها نیز فراگیر بوده و در بسیاری از موارد علاوه بر اعضای بسیج، عموم مردم جامعه را در برگرفته و نقش قابل توجهی در توسعه فرهنگ و ارزش های اسلامی داشته است، به طوریکه در حال حاضر این برنامه ها بطور منظم و با استقبال کم نظیر مردم در سراسر کشور اجرا می شود.
این موضوع با توجه به ظرفیتهای بالقوه فراوان در رده‌های مقاومت بسیج، از چنان تنوع و تعدد توأم با ابتکار و خلاقیتی برخوردار است که رده‌های مذکور در یک جو رقابتی سالم و سازنده، هر سال با ورود به عرصه‌ای متفاوت و نو و طراحی ساز و کار لازم، قابلیتی جدید را از خود به نمایش می گذارند.
به عنوان مثال؛ وجود صدها نشریه قشری و محلی وابسته به رده‌های بسیج با ابعاد، شکل و محتوای مختلف، وجود صدها گروه سرود و تئاتر متشکل از اعضای بسیج، تشکیل و راه اندازی صدها هیئت مذهبی و دهها نمونه دیگر در سراسر کشور از جمله مواردی است که می توان در این رابطه به آنها اشاره نمود.
در این رابطه بسیج پیوسته به عنوان قوی‌ترین سازمان دولتی عمل نموده و از نظر کمی و کیفی، بیشترین فعالیت را بر عهده داشته است.
۳- ایجاد مراکز و تشکلهای فرهنگی و آموزشی– ایجاد کانون های بسیج جوانان، توسعه کانون های فرهنگی مساجد در سراسر کشور و راه‌اندازی مراکز مشاوره در زمینه‌های مختلف، تأسیس مؤسسات و مراکز فرهنگی و علمی آموزشی، راه‌انداری باشگاه های فرهنگی، آموزشی و علمی متشکل از اعضای بسیج و نخبگان و ایجاد گروه ها و هسته‌های علمی، فرهنگی، هنری و آموزشی در رده‌های مقاومت از دیگر کارکردهای بسیج می‌باشد که در سالهای اخیر توسعه چشمگیری داشته‌است.
وجود دهها کانون بسیج جوانان، ایجاد و راه اندازی صدها کانون فرهنگی بسیج در مساجد، ساخت دهها اردوگاه فرهنگی در شهرهای سیاحتی و زیارتی کشور، راه اندازی و اداره مؤسسه فرهنگی و هنری رزمندگان اسلام و مؤسسه خدمات علمی و آموزشی رزمندگان با شعبات متعدد در سراسر کشور و دهها و بلکه صدها اقدام مشابه دیگر برای ارائه خدمات و برنامه‌های فرهنگی، نمونه‌هایی از مجموعه فعالیتهای بسیج در این زمینه هستند.
در رابطه با مسائل فرهنگی ذکر این نکته ضروری است که بخصوص پس از پایان جنگ تحمیلی، اجرای مأموریتهای فرهنگی و مقابله با هجمه دشمنان در این زمینه در رأس مأموریتهای بسیج قرار گرفتند و اگر چه همزمان به اجرای سایر مأموریتها نیز پرداخته است، اما این مأموریت پیوسته بعنوان مهمترین مأموریتها در دستور کار قرار داشته است.
د- عملکردهای بسیج در عرصه‌های نظامی و امنیتی:
مهمترین عملکرد بسیج در این زمینه به حضور در صحنه‌های دفاع مقدس و پشتیبانی از رزمندگان اسلام مربوط می‌شود، اما فعالیتهای دیگری نیز در این زمینه صورت گرفته که می‌تواند در زمان صلح نیز مورد استفاده قرار گیرد.
برخی از عملکردهای مورد نظر که عبارتند از:
۱- مبارزه با ضد انقلاب و اشرار – مقابله با ضد انقلاب در کردستان، مقابله با منافقین در درگیریهای گنبد و جنگل های شمال، مقابله با اشرار در مرزهای شرقی و شمال شرقی کشور، مقابله با اغتشاشات رخ داده در شهرها و تسلیح عشایر نمونه‌های بارزی از عملکرد بسیج در این زمینه می‌باشد.
۲- فعالیتهای امنیتی – نفوذ و حضور برخی از عوامل بیگانه در کشور، سبب گردیده تا بسیج با ورود به عرصه فعالیتهای امنیتی و انتظامی در این زمینه فعالیتهای مؤثری را در رابطه با فعالیتهای اطلاعاتی و جمع‌آوری خبر و اطلاع‌رسانی به مراجع ذیربط، پیشگیری از بروز اغتشاشات در مراکز تولیدی و خدماتی و جمع آوری سلاح و مهمات غیر مجازانجام دهد.
همچنین مقابله با هواپیماربایی و حفاظت از هواپیماهای کشور، حفاظت از شخصیتها، حفاظت از اماکن و تأسیسات حیاتی و حساس کشور را نیز می توان در ردیف دیگر فعالیتهای بسیج در زمان صلح و جنگ و بحران قرار داد.
بدیهی است خانواده بزرگ بسیج با توجه به تجارب قبلی می‌تواند با اتکاء به ظرفیتهای توانمندیهای فراوان بالقوه و با استفاده از شیوه‌ها و امکانات موجود و در دسترس، همچنان به طور فعالانه در عرصه‌های مختلف در زمان صلح و سازندگی وارد عمل شده و نقش ویژه‌ای در توسعه و رشد همه جانبه کشور بر عهده داشته باشد.
دستاوردهای جانبی و اثربخشی فعالیتها:
مجموعه فعالیتهای مذکور، دستاوردهای جانبی فراوانی را برای بسیج و مجموعه کشور بهمراه داشته که حاکی از اثربخشی فعالیتهای اجرا شده می باشد، مهمترین این دستاوردها عبارتند از:
۱- شکوفایی و بهره برداری از خلاقیت و نوآوری کاشناسان ارتش۲۰ میلیونی در زمینه‌های مختلف سازندگی.
۲- شناسایی و کشف استعدادهای نهفته در بین اعضای سازمان بویژه در بسیج متخصصین و جلب همکاری آنان برای مشارکت در امور.
۳- تعامل و همکاری با سایر مراکز و موسسات و سازمانهای دولتی و غیردولتی و کسب تجارب جدید در زمینه فعالیتهای مربوط به زمان صلح و سازندگی و جنگ و بحران.
۴- کاهش هزینه‌های دولت از طریق بکارگیری اعضای ارتش۲۰ میلیونی در عرصه‌های مختلف مورد نیاز کشور.
۵- کمک به توسعه امنیت در نقاط بحران خیز و ناامن کشور با بهره‌گیری از مشارکت نیروهای بومی و بسیجی در مأموریتهای مختلف عمرانی و خدماتی بزرگ ملی، منطقه‌ای و محلی.
۶- پر کردن اوقات فراغت جوانان و فراهم نمودن هزاران فرصت شغلی ناشی از اجرای پروژه های مختلف عمرانی، اجتماعی، اقتصادی و تعاونی.
۷- کمک به محرومیت زدایی و همچنین توسعه کشور در زمینه‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و رشد و شکوفایی مناطق مختلف کشور.
۱۰ – کمک به بهبود وضعیت معیشتی بسیجیان بکارگیری شده و سایر نیروهای مردمی در تعاونی های ایثارگران.
۱۱ – ارتقا و افزایش توانمندی های بسیج در ابعاد مختلف تخصصی، تجهیزاتی و نیروی انسانی از طریق کسب تجارب جدید علمی و فنی با استفاده بهینه از منابع موجود.
۱۲ – تقویت و تعمیق اعتماد مردم به این دو نهاد به عنوان نهاد های مردمی و خدمتگذار.
۱۳ – کمک به جذب و حفظ انسجام نیروهای مردمی برای عضویت در ارتش بیست میلیونی.
۱۴ – افزایش ظرفیتهای سپاه و بسیج برای رفع بحران های مختلف امنیتی و اجتماعی.
۱۵ – افزایش توان سازمان برای مشارکت در ماموریت های امدادی مانند: عملیات امداد و نجات در زلزله بم و سیل شمال.
۱۶ – افزایش کارآمدی سازمان با انتقال تجارب به پیکره سازمان در عرصه‌ها و مأموریتهای مختلف.
۱۷ – اثبات کارآمدی سپاه و بسیج و ضرورت تقویت فعالیت های بسیج برای ایجاد آمادگی و ایفای نقش در زمان صلح و سازندگی.
احمدرضا هدایتی
آبان ماه ۸۶
منابع مورد استفاده:
۱- کلام ا.. مجید
۲- دشتی. محمد- ترجمه نهج البلاغه
۳- موسوی الخمینی. روح الله (ره) – صحیفه نور – جلدهای ۱۰ و ۲۱
۴- موسوی الخمینی. روح‌الله – ترجمه بی‌آزار شیرازی. عبدلکریم – رساله نوین جلد چهارم – موسسه انجام کتاب – دیماه۶۰
۵- خامنه‌ای. سید علی- حدیث ولایت – جلد ۶
۶- خامنه‌ای. سید علی- بسیج در اندیشه‌های امام خمینی- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) – بهار ۸۰
۷- محمدنژاد. میرعلی – نقش سپاه در دفاع و امینت ملی کشور – نیروی زمینی سپاه – زمستان۷۵
۸- صفار.محمدجواد– آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران–موسسه آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی-۸۱
۹- هدایتی. احمدرضا– یادگار ماندگار (آشنایی با بسیج)– سازمان تحقیقات خودکفایی نیروی مقاومت بسیج – پاییز۸۱
۱۰- نظر. مهدی – آشنایی با نظام جمهوری اسلامی – بسیج – معاونت آموزشی – زمستان۸۲
۱۱- موسسه فرهنگی قدر ولایت – ویژگی های انقلاب اسلامی و راهکار تداوم آن در آیینه نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی – موسسه فرهنگی قدر ولایت – چاپ دوم – سال۸۲
۱۲- صداقت. سیدعلی اکبر – جنگ و ارتش – نشر روح
۱۳- دشتی. محمد– امام علی (ع) و مسائل امنیتی و اطلاعاتی– سازمان تحقیقات بسیج– پاییز۸۰
۱۴- شورای نویسندگان – مجله بسیج – شماره های صفر و دو – سازمان تحقیقات بسیج – پاییز۷۲و بهار۷۳
۱۵- بختیاری. حسن– آشنایی با بسیج– بسیج – معاونت آموزش– تابستان۸۲
۱۶- عصمتی. پور محمد حسین– آشنایی با نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران– اداره آموزش ستاد مشترک– سال۱۳۷۷
۱۷- عصمتی پور. محمد حسین- آشنایی با بسیج – بسیج – معاونت آموزش – بهار۸۱
۱۸- میرحسینی. سید‌مهدی– آشنایی با تشکیلات جمهوری اسلامی ایران – مرکز آموزش مدیریت دولتی – سال۱۳۷۷
۱۹- مرندی. مهدی– بسیج در اندیشه امام خمینی(ره) – موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) – بهار۸۰
۲۰- لنکرانی محمدفاضل – آیین کشورداری ازدیدگاه امام علی علیه السلام – دفتر نشر فرهنگ اسلامی- ۱۳۷۹
۲۱- منصور. جواد – سیر تکوینی انقلاب اسلامی– موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه – ۱۳۷۲
۲۲- مرکز بررسی تحقیقات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی– جنگهای پیامبر (ص) – واحد آموزشی عقیدتی سیاسی سپاه- اردیبهشت۶۳
۲۳- فرهادی. محمد – بسیج مستضعفین در اندیشه مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌ا… خامنه‌ای – ۱۳۷۶
۲۴- فرهادی. محمد – بررسی و تحلیل بسیج مردمی از دیدگاه امام خمینی (ره) – پاییز ۷۹
۲۵- فرهادی. محمد – بررسی و تحلیل بسیج مردمی از دیدگاه مقام معظم رهبری – پاییز ۷۹
