پیشنهاد به آقای مهندس ضرغامی رئیس محترم سازمان صدا و سیمای (رسانه ملی) جمهوری اسلامی، پیشنهاد و انتقاد در مورد موضوعات مختلف

بسمه تعالی

جناب آقای مهندس ضرغامی، رئیس محترم صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران :

با سلام و احترام و آرزوی توفیق روز افزون برای تمامی خدمتگذاران به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، بویژه جنابعالی و همکاران محترم و سخت کوشتان در سازمان صدا و سیما، جسارتا بدون مقدمه از شما خواهش می کنم، قبل از مطالعه این نامه، نگاهی به امکانات و تجهیزات موجود در اتاق خود بیندازید؛ چند درصد از امکانات مذکور حاصل دستاوردهای پژوهشی دانشمندان ایرانی یا حتی تولید داخل کشور است؟ حتما شما هم در فرآیند امور با مسائلی مانند استاندارد سازی فعالیتها، طرحها و برنامه ها مواجه بوده اید، اما حتما شما هم تابحال از خود سوال کرده اید؛ چرا در کشوری مانند ایران که از ظرفیتهای بسیار بالای علمی و حتی اقتصادی در موضوعات و ابعاد مختلف برخوردار است، هنوز در اکثر موارد به جای تولید علم و محصولات بومی، وارد کننده و مصرف کننده بوده و یا چرا الگوها، شاخصه ها و معیارهای علمی و…، غیر ایرانی باید مرجع و مبنای تایید و تصویب طرحها و برنامه ها قرار گیرد و به عبارت دیگر با وجود این همه استعداد علمی، چرا ما هنوز نتوانسته ایم موقعیت و هویت فراموش شده خود را بعنوان مهد علم و تمدن ایرانی و اسلامی، احیاء و به مرجعی برای دیگران تبدیل شویم؟

بدیهی است علت را می توان در عوامل مختلف جستجو نمود، عواملی که رفع و حل آنها ممکن است به تدوین استراتـــــژیهای ویژه، بــرنامه ریزی های خاص، زمـــانهای طولانی و هـــزینه های فراوان نیاز داشته باشد، اما سوال مهم اینستکه سهم و نقش هر یک از دستگاهها در این زمینه چیست؟

در همین راستا و بمنظور کمک به تسریع در دستیابی به جایگاه واقعی انقلاب اسلامی و همچنین در جهت رفع نیازمندیها، کمبودها و مشکلات موجود در بخشهای مختلف صدا و سیما، به پیوست شش برگ حاوی تعدادی پیشنهاد که حاصل ملاحضات، بـرداشتها و شنیده های اینجانب از عملکرد آن دستگاه بوده و بعضا در سنوات گذشته و به طرق گوناگون در مسئولین ذیربط سازمان قرار گرفته، مجددا تکمیل و جهت استحضار و اقدام مقتضی تقدیم می گردد، از آنجا که ممکن است برخی از موارد احیانا تکراری یا جزئی به نظر برسد، پیشاپیش عذر خواهی نموده و در عین حال امیدوار است، قابل استفاده بوده و مورد بهره برداری قرارگیرد.

پیشنهادات و سوالات مورد نظر در مورد نقش صدا و سیما در توسعه کشور

بدیهی است که صدا و سیما بویژه تلویزیون نقش اساسی در ترویج و توسعه علمی، فرهنگی و اجتماعی کشور داشته و ارائه هرگونه برنامه، بویژه فیلم های تلویزیونی می تواند، تغییرات و تحولات قابل توجهی را در ابعاد مختلف در جامعه به همراه داشته باشد .

در این راستا اگر چه تاثیرات مثبت برنامه های فعلی رسانه ملی در فرهنگ سازی و رفع مشکلات و معضلات فرهنگی انکار ناپذیر است، اما در عین حال باید پذیرفت که ترویج و رسوخ برخی معضلات فرهنگی موجود در جامعه نیز بطور مستقیم یا غیر مستقیم، ناشی از پخش برنامه های غیر همگون با فرهنگ ایرانی اسلامی از سوی صدا و سیما ویا غفلت وکم توجهی به برخی از نیازهای اساسی و اولویت دار می باشد.

بعنوان مثال: با جرات می توان مدعی شد کـه به اصطلاح، گیس گذاشتن و بستن موی سر توسط مردان، پس از نمایش سریال سرزمین شمالی یا احتمالا (شمال۶۰) از سیمای جمهوری اسلامی در سالهای اخیر، شکل عادی بخود گرفته و عمومیت یافته است ( اگرچه این عمل فی نفسه مشکل شرعی و قانونی ندارد اما… ) و بسیاری از اصطلاحات جدید نامانوس و بعضا منفی رایج در جامعه نیز حاصل نمایش سریالهای طنزی است که از تلویزیون پخش شده است، همچنین بخش عمده افزایش خشونتها و دستیابی سارقان به روشهای جدید برای سرقت را می توان حاصل نمایش فیلمهای پلیسی صدا وسیما دانست ، ترویج غیر مستقیم تجمل گرایی در فیلمهای ایرانی و موارد متعدد دیــگری را نیز می توان برشمرد که همگی موید اثرات انکار ناپذیر منفی برخی از برنامه های تلویزیونی در جامعه می باشند.

اگر چه ممکن است در تبادلات فرهنگی، برخی از مفاهیم فی نفسه، ناهنجاری خاصی را به همراه نداشته باشد اما بدیهی است که فلسفه تقلید در بسیاری از افراد ، صرفاً ایجاد تنوع در روشهای زندگی نیست ، بلکه گروهی از افراد جامعه در یک اقدام هماهنگ یا لجبازی نامعقول بطور آگاهانه یا بعضا ناآگاهانه، مترصد آن هستند تا با استفاده از هر فرصتی و یا با بهره بردن از هر خلع فکری و فرهنگی، دشمنان این مرز بوم را برای ترویج فرهنگ غلط غربی همراهی کنند و لذا مقابله با تبعات این پدیده، مستلزم تامل بیشتر در تهیه، تولید و ارائه برنامـه های تلویزیونی و استفاده بهینه از این فرصت ارزشمند می باشد و ایـــن در حالیستکه در این رابطه برنامه های صداوسیما بعنوان سفیر و معرف چهره ی ایران اسلامی، با انتظارات و مطالبات مردمی و آنچه که باید باشد، فاصله قابل توجهی دارد، ولذا پیشنهاد می شود این نکته مورد توجه بیشتر قرار گیرد .

بدیهی است که، متقابلا هیچکس نمی تواند منکر آثار مثبت فیلمها ارزشمندی مانند: سریالهای مذهبی امام علی (ع)، تنهاترین سردار، ولایت عشق، مردان آنجلس، نردبان آسمان، مریم مقدس، سالهای مشروطه و فیلمها و سریالهای ماه رمضان، انیمیشنهای تاریخی و مذهبی تولید صدا و سیما و یا حتی فیلمی مانند؛ در پناه تو که باعث تروج نوعی از چادر موسوم به چادر مریمی (که تا مدتها بعنوان یک الگوی جدید مطرح بود)، بشود، لذا پیشنهاد می شود تولید اینگونه فیلمها که تقریبا تمام سلایق را جذب خود می کنند، افزایش و تداوم یابد.

لذا با تشکر مجدد از تلاشهای ارزشمند مسئولین محترم صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، برای توسعه کمی و کیفی شبکه های رادیویی و تلویزیونی در سالهای اخیر، از آنجا که حضرتعالی به این مساله اشراف کامل دارید، از توضیح بیشتر اجتناب و جسارتا به عنوان یک شهروند، برخی پیشنهادات مورد نظر، در قالب چند سوال مطرح می گردد .

۱- با توجه به اینکه در حال حاضر مخاطبین اکثر برنامه های صدا و سیما خواسته یا ناخواسته، شامل افراد بعضا دارای زندگی پر ذرق و برق شهری هستند، لذا به نظر جنابعالی سهم قشر متوسط و محروم جامعه که اکثریت جمعیت کشور را شامل می شوند و بخصوص جمعیت بیش از ۶۰ درصدی روستاها که تولید بخش عمده محصولات کشاورزی کشور را بر عهده دارند، از برنامه های فعلی صدا و سیما در چه حد می باشد؟

۲- نظر به اینکه حضرت امام (ره)،کشاورزی را محور توسعه معرفی نموده و مقام معظم رهبری (دامه) برآن تاکید کرده اند و با توجه به اینکه محصولات کشاورزی می توانند به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهای جامعه، اهمیت فراوانی در کاهش وابستگی ها داشته باشند، چرا صدا و سیما مانند سایر موضوعات تا بحال برای ایجاد یک شبکه تلویزیونی ( شبکه کشاورزی، شبکه روستا و…) که می تواند در زمینه های مختلف مانند: کشاورزی مکانیزه، باغداری، زنبورداری، پرورش آبزیان، مرتع داری، جنگلداری، آبخیزداری، دامداری، پرورش طیور و صدها مورد دیگر فعالیت و فیلمهای آموزشی، مستند، یا حتی سریال و فیلم های سینمایی مرتبط با بخش کشاورزی تهیه و تولید نماید، اقدام نکرده است؟ بدیهی است کمک به ترویج و توسعه کشاورزی و استفاده بهینه از منابع موجود در این زمینه می تواند نتایج و پیامدهای مثبت فراوانی را برای کشور به همراه داشته و حتی منجر به معکوس شدن روند مهاجرت به شهرها و کاهش نرخ رشد بیکاری در کشور شود؟

۳- در حال حاضر اکثر برنامه های تلویزیونی به جز شبکه آموزش، شبکه قرآن و شبکه خبر که جنبه آموزشی، فرهنگی و اطلاع رسانی داشته ودر رفع نیازهای فرهنگی جامعه موفقتر عمل کرده اند، به نظر می رسد سایر شبکه های صدا و سیما به جای پرداختن به برنامه های هدفمند، فرهنگ ساز، تاثیر گذار و بنیادین (همانند قبل از انقلاب شکوهمند اسلامی)، به نوعی گرفتار برنامه های صرفا سرگرم کننده، سطحی و کم محتوا شده اند و لذا این سوال مطرح است که چرا صداوسیما از این ظرفیت بسیار خوب برای رشد همه جانبه جامعه در ابعاد مختلف، غفلت و برای تعمیق و تحکیم دستاوردهای انقلاب اسلامی و ترویج علم و دانش و توسعه فرهنگ و ارزشهای اسلامی و انقلابی، استراتژی مدون و مشخصی ندارد؟

۴- چرا علیرغم اثربخشی فوق العاده همزمانی صوت و تصویر، صدا و سیما تابحال برای تهیه کامل قرآن مصور با استفاده از فیلمهای مستند و سینمایی و … اقدام نکرده است.

۵- چرا صدا و سیمای جمهوری اسلامی برای معرفی اجمالی اسلام و همچنین ظرفیتها، توانمندیها، پیشرفتها و سایر دستاوردهای جمهوری اسلامی در زمینه های مختلف علمی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، ورزشی و… در قالب فیلم های مستند کوتاه و یا حتی فیلم های بلند سریال گونه و نمایش آنها از طریق ماهواره، سایتهای اینترنتی و شبکه های تلویزیونی سایر کشورها اقدام جدی نکرده است، بعبارت دیگر آیا صدا و سیما نمی تواند با اجاره کانالهای تلویزیونی کشورها مختلف و یا از طریق جهانگردان خارجی یا کسانی که قصد مسافرت به خارج از کشور را دارند، چهره واقعی اسلام و انقلاب اسلامی را در یک نگاه اجمالی به جهانیان معرفی و اثرات تبلیغات غیر واقعی دشمنان را کاهش دهد؟

۶- بدیهی است که که بخصوص در این مقطع از تاریخ انقلاب اسلامی، مردم بیش از هر زمان دیگری نیاز به آرامش و امید به آینده ای بهتر دارند و قطعا ارائــه گزارشهای مقایسه ای و در عین حال شفاف، صریح، صادقانه و در عین حال ساده و قابل فهم برای عموم جامعه از دستاوردهای عظیم عینی و عملی انقلاب اسلامی نسبت به سایر کشورهای مشابه و هم سطح و بخصوص وضعیت قبل از انقلاب اسلامی، همراه با طرح برخی از نارسائیها و اقدامات در دست اقدام مسولین، نقش اساسی در پاسخ به انبوه سوالات مطرح در جامعه و رفع ابهامات و همچنین ایجاد تحرک و تلاش بیشتر برای سازندگی کشور دارد، بنابراین سوال اینستکه چرا صدا و سیما با توجه به رسالت خود به عنوان رسانه ملی، بطور جدی و حرفه ای در این زمینه اقدام نمی کند؟

۷- بنده شنیده ام که در سایر کشورها تهیه کنندگان برای تهیه و تولید فیلم، موظفند علاوه بر عوامل فنی و اجرایی، از متخصصین مسائل مربوط به جامعه شناسی، روانشناسی، کارشناسان مسائل دینی و فرهنگی و سایر کارشناسان مؤثر در تهیه فیلم نیز استفاده نمایند، لذا سؤال این است که چرا در معرفی فیلمها یا برنامه های رادیویی و تلویزیونی از تخصص ودانش این افراد کمتر استفاده می شود؟

۸- چرا صدا و سیما برای استفاده مناسب از شیوه های آموزشی مستقیم و غیر مستقیم و فرهنگ سازی در زمینه ها مختلف مورد نیاز عمومی جامعه مانند: تحقیق و پژوهش و مطالعه، ترویج فرهنگ و هنجارهای اجتماعی، حفاظت از بیت المال، نظارت و محاسبه نفس و اعمال شخصی، امر به معروف و نهی از منکر، وجدان کار در هر نوع فعالیت، مبارزه با شایعه پراکنی، حساسیت نسبت به فعالیتهای عوامل بیگانه در داخل کشور، مقابله با تهاجم فرهنگی و جنگ روانی دشمن، خودداری از بی تفاوتی نسبت به معضلات اجتماعی بویژه گرانی، انعطاف پذیری در برابر مشکلات زندگی و استقامت و ایستادگی در برابر افراد فرصت طلب و متخلف و گذشت و ایثار در فعالیتهای اجتماعی، نوعدوستی، توجه به فرهنگ ترافیک و سایر موضوعات مشابه و فرهنگ سازی و برانگیختن انگیزه وغیرت ملی و دینی مردم در این زمینه ها، بطور حرفه ای و به اندازه کافی فعال نیست.

به عنوان مثال؛ چرا در حالیکه صدا و سیما می تواند با تهیه برنامه های مناسب با برخی ناهنجاری های موجود مانند: کـــم توجهی به آداب و ارزشهای اسلامی، بی توجهی درنگهداری بیت المال، خسارتهای جبران نا پذیر تخریب جنگلها و آلوده سازی محیط زیست، آثار مخرب پارتی بازی و رشوه، نزاع و درگیریهای ناشی از بروز مشکلات زندگی شهری، تردد از روی فضای سبز معابر و پارکها ، تخریب گوشی های تلفن عمومی، پاره کردن صندلی اتوبوسها، ریختن زباله در معابر، آثار سوء مزاحمتهای تلفنی ،…….. فرهنگ سازی کند، از پرداختن به این موضوعات غفلت و بیشتر به جنبه سرگرم کنندگی برنامه ها می پردازد ؟

۹- چرا صداوسیما علی رغم دسترسی به منابع و داستانهای غنی اسلامی مانند: انواع روایات و داستانهای اسلامی و قرآنی و یا داستانهای ملی و اصیل ایرانی مانند: شاهنامه، از آنها برای تهیه نمایشنامه، فیلم و برنامه های رادیو تلویزیونی در حد مطلوب و مستمر و بطور جدی استفاده نمی کند، در حالیکه کشوری مانند ترکیه با حکومتی لائیک، با تهیه فیلمی مانند: (کلید اسرار) بعنوان مجموعه ای مذهبی و یا ژاپن با فیلمی مانند: (جنگجویان کوهستان) بعنوان فیلمی طنز وسرگرم کننده، توانسته اند، مخاطبین زیادی را متناسب باسلایق اقشارمختلف،به خود جلب نمایند، تولیدمی کنند.

۱۰- چرا علی رغم وجودطبیعت متنوع وگسترده درخشکی وحتی درآبهای ایران، صدا و سیما در زمینه تهیه و ساخت فیلم های مستند از طبیعت و حیات وحش و آبزیان ایران فعال نیست ومعدود فیلمهای موجود دراین زمینه اینقدرغیرحرفه ای، پراکــنده وکم محتوا تهیه می شوند؟ سوال دیگر اینکه جایگاه تهیه و تولید برنامه و فیلمهای علمی و علمی تخیلی در برنامه های صدا و سیما کجاست؟

۱۱- جایگاه سرودهای حماسی، برانگیزاننده که شور و نشاط انقلابی و رغبت و رقابت سازنده ایجاد کند، در صدا و سیما کجاست؟ چرا به جای و یا حداقـل در کنار ترانه های عاشقانه، از شعرهای حماسی و انقلابی (مانند سرودهای مورد استفاده در ابتدای انقلاب، اما متناسب با نیاز روز جامعه) برای ترغیب و تشویق مردم به همدلی ومشارکت در سازندگی کشور و توسعه علمی و پیشرفت درزمینه های مختلف و…،کمتر استفاده می شود؟

۱۲- چرا در بسیاری از فیلمهای صدا و سیما هرچه بدبختی، فقر، مشکلات اجتماعی و خانوادگی و فقر فرهنگی وجود دارد، گریبانگیر خانوادهای مقید به ارزشها دینی و عمدتا استفاده کنندگان از نمادهای مذهبی (خانمهای چادری یا آقایان دارای محاسن) است و بالعکس خانمهای استفاده کننده از مانتو و خانوادهای نه چندان مقید به مسائل شرعی که در آنها هیچ اثری از فضای معنوی و اعمال مذهبی حتی در حد نماز خبری نیست، خوشبخت و در آرامش جلوه داده می شوند و بعبارت دیگر چرا در فیلمها این موضوع مورد غفلت قرار گرفته است؟ اصولا چرا جای نمادهای اسلامی در سایر فیلمهای رسانه اینقدر کمرنگ است؟

۱۳- علت این همه اصرار صدا و سیما برای پخش فیلمهایی که دارای گرایشهای فمنیستی و زن سالارانه است و خانمها بعنوان مدیر و رئیس گروهی از مردان ایفای نقش می کنند، بخصوص در فیلمهای خشونت بار پلیسی چیست؟ آیا براستی مسئولین محترم صدا و سیما از عوارض و پیامدهای منفی دراز مدت و کوتاه مدت جابجایی نقش زن و مرد در جوامع غربی بی خبرند، یا ناخواسته در معرفی نقش ارزشمند زن در جامعه و خانواده دچار افراط و تفریط شده و مسیر نادرست را برگزیده اند؟

۱۴- این درست است که با پیشرفت جامعه ابزارها و روشها و به تبع آن انتظارات جوانان از خانواده ها و جامعه تغییر یافته، اما اولا این تغییر متناسب یا شرایط هر دوره استمرار داشته و اختصاص به زمان خاصی نداشته است، ثانیا اصول و مبانی ارزشی و اعتقادی که تغییر نکرده است، ثالثا تغییر ابزار و روشها که نیاید باعث حذف ارزشها و اصول اخلاقی شود، پس علت این همه افراط و تفریط در برنامه ها و فیلمهای صدا و سیما برای اثبات فاصله بین نسل جدید و قدیم و دامن زدن به توقعات بعضا غیر منطقی و نابجا در این قشر که باید فکر و ذهنشان متوجه کار و تلاش و دانش و علم اندوزی باشد، چیست؟ به عبارت دیگر چرا صدا سیما بجای اثبات ضرورت حفظ کانون خانواده و ایجاد تعادل و توازن منطقی در انتظارات جوانان، برعکس عمل می کند؟

۱۵- چرا صدا و سیما با همکاری سایر دستگاههای ذیربط، برای طـراحی روشها و تهیه برنامه های شاد، مفرح، مشروع ومنطقی، بمنظور جایگزینی بجای برنامه های غیر قانونی، نامشروع و مطرود مورد استفاده در مجالس شادی و فرهنگ سازی نوین در این زمینه از طریق ساخت فیلمهای مختلف و یا سایر روشهای قابل اجرا و فراگیر (برنامه های جایگزین و جدید، بجای نبایدها و محدودیتهای شرعی، عرفی و قانونی)، اقدام نمی کند.

۱۶- آیا سیمای جمهوری اسلامی نمی تواند، با توجه به شمولیت بیشتر و تاثیر گذاری بهتر، همانند صدای جمهوری اسلامی، برای کارآفرینی ومعرفی مشاغل واجد شرایط برای سرمایه گذاری، برنامه ای مشابه برنامه های ارزشمند رادیو تجارت را تهیه و ارائه نماید؟

۱۷- علت این همه تبلیغ برای ترویج مصرف گرایی، آنهم در سال اصلاح الگوی مصرف و برای کالاهای عمدتا تجملاتی و غیر ضروری خارجی در صدا و سیما چیست؟ آیا صدا سیما نباید در کنار منافع خود، مصالح و منافع مردم و کشور را هم مورد توجه قرار دهد، به عبارت دیگر برای رسانه ملی، کسب درآمد به چه قیمتی معقول و منطقی است؟ آیا این تبلیغات وسیع بخصوص در مورد کالاهایی که تولید مشابه داخلی هم دارد، باعث تعطیلی صنایع بخصوص صنایع نوپای کشور نمی شود؟ آیا صدا و سیما رسالت آموزشی خود را فراموش کرده است؟

در مجموع با توجه به اینکه فرهنگ سازی و نهادینه سازی آن در جامعه مستلزم همه جانبه نگری در تهیه و تولید برنامه ها با نگاه به پیامدهای مثبت و منفی آن در آینده است، لذا پیشنهاد می شود در کنار توسعه کمی صدا و سیما، ایجاد شبکه و تهیه برنامه در مورد مسائل و نیازهای اساسی، بنیادین و دراز مدت کشور مانند: ترویج و نهادینه سازی ارزشهای اسلامی و ایرانی و ارزشها و آموزه های دینی و اجتماعی مانند: تروج فروع دین، تاکید بر وجدان کار و فرهنگ کار و تلاش، توسعه فعالیتهای علمی و تحقیقاتی، نهادینه سازی فرهنگ شهرنشینی و بخصوص توسعه کشاورزی نیز بطور جدی در دستور کار قرارگیرد.

بدیهی است، با آگاهی از حجم کارهای انجام شده و در عین حال مورد نیاز و عقب مانده و با عنایت به انبوه مشکلات و کمبودهای فرهنگی موجود، هدف از طرح مسائل فوق زیر سؤال بردن اقدامات ارزشمند و بسیار گسترده سازمان در چند ساله اخیر نبوده، بلکه هدف صرفاً جلب توجه مسئولین محترم به اولویتها و سایر نیازهای کشور و جامعه می باشد.

احمدرضا هدایتی

کارشناس ارشد مدیریت

۱۵/۷/۸۶