با اینکه طی چند دهه اخیر، انقلاب اسلامی ایران بارها تحت انواع فشارهای اقتصادی و سیاسی قرار گرفته، اما با توجه به ثروت‌های فراوان خدادادی، منابع غنی طبیعی و موقعیت استثنایی کشور و تحت رهبری‌های داهیانه حضرت امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه‌ای(دامه برکاته) و تدبیر و تلاش مسئولین خدمتگذار، هیچگاه حتی در زمان جنگ تحمیلی، کشور با کمبود جدی مایحتاج عمومی مردم مواجه نبوده است، البته متأسفانه گاهی به علل مختلف از جمله؛ فقدان نظارت کافی، سوء مدیریت برخی از مدیران دستگاه‌های ذیربط در تنظیم بازار و عدم تعادل در میزان عرضه و تقاضا، جامعه با وقفه‌های پیش‌بینی نشده برای تأمین نیازهای خود مواجه شده است، اما همانگونه که اشاره شد این ناهماهنگی‌ها عمدتاً ناشی از ضعف در نظام اداری کشور و عدم توزیع به‌موقع کالا و خدمات بوده و لذا در کوتاه مدت برطرف شده است.
با این‌حال برخی اوقات رفتار بعضی از افراد جامعه به هنگام تأمین نیازهای روزمره و به‌خصوص در برخورد با کمبودهای مقطعی به‌گونه‌ای است که نه تنها با شأن و منزلت یک مسلمان ایرانی مغایرت داشته، بلکه نشان از ضعف ایمان و نا امیدی افراد مذکور از رحمت خداوند منان دارد، به عبارت دیگر با اینکه می‌دانیم روزیِ همه ما نزد خالق جهانیان محفوظ است، اما به‌جای توکل به خدا و حفظ آرامش خود و به‌جای همکاری با یکدیگر در اینگونه موارد، صبر و تحمل خویش را از دست داده و با حرص و ولع فراوان برای دست‌یافتن به حجم بیشتری از کالای مورد نظر، زمینه را برای سوء‌استفاده افراد فرصت طلب فراهم و با دامن زدن به مشکلات، بحران را ایجاد و یا تشدید می‌نماییم.
نمونه این کمبودهای کاذب و مقطعی را می‌توان در مواردی مانند؛ کمبود سیب زمینی، گوجه و پیاز در سنوات گذشته و هجوم افراد مذکور برای خرید و حتی انبار کردن بیش از نیاز این محصولات که گاهی از کیفیت لازم هم برخوردار نبوده و فساد آنها را در پی داشته یا افزایش صد تومانی بنزین و خرید و ذخیره کردن آن در منازل و حوادث تلخ ناشی از این کار غیر منطقی یا طمع ورزی برای خرید سکه و دلار و زیانهای هنگفت خریداران پس از شکسته شدن حباب‌های کاذب بازار، مشاهده کرد.
صرفنظر از نحوه توزیع سبد کالای اخیر و نسبت دادن عوارض و پیامدهای آن به مسئولین قبلی، این روزها بار دیگر شاهد وقوع رخداد مشابه از سوی گروهی بودیم، که اگرچه بعضاً در میان آنها نیازمندانی واقعی نیز وجود داشت، اما با تکرار رفتار ناپسند خود در شرایطی که هیچ‌گونه مشکل جدی در تأمین کالای اهدایی وجود نداشت، عزت و منزلت مردم غیرتمند و ایثارگری که همواره با فداکاری و از خودگذشتگی، در مشکلات و سختی‌هایی مانند؛ جنگ و تحریم، همراه و پشتیبان دولت و نظام مقدس جمهوری اسلامی بوده‌اند، را خدشه‌دار ساختند.
بیشترِ این اتفاقات در شرایطی رخ داده که اولاً این کمبودها مقطعی و عمدتاً غیر واقعی و حاصل شایعات واهی بوده و افراد مورد اشاره قبلاً این ناهنجاری‌های موردی را تجربه کرده‌اند، ثانیاً با تبانی فرصت طلبان، قیمت محصولات مورد تقاضا به هنگام خرید کالای مورد نظر، در بالاترین حد خود قرار داشته، ثالثاً در بسیاری از موارد تقاضای خریداران بیش از نیاز واقعی بوده، رابعاً اطلاع رسانی لازم در باره ناپایداری این وضعیت و حباب بودن شرایط، از سوی مسئولین و رسانه‌ها صورت گرفته است.
بنابراین بی‌شک ریشه این ناهنجاریها را می‌توان قبل از هر چیز در عملکرد ناجوانمردانه و خود خواهی افراد فرصت طلب و همچنین ضعف‌های مدیریتی نظام اداری کشور و در مرحله بعد در ضعف فرهنگی اینگونه افراد و تأثیر پذیری غیرمنطقی آنان از شایعات و در نهایت در سست بودن ایمان‌ها، عدم توکل به خدا و حرص و طمع نهفته در وجود افراد مذکور جستجو نمود و قطعاً در جامعه اسلامی، این خود گناهی است غیرقابل قبول و نابخشودنی که تداوم آن برکت را از زندگی و رحمت را از جامعه دور می‌سازد، از همین رو اینگونه رفتارها به شدت در آیات و روایات متعدد اسلامی، مورد مذمت و نکوهش قرار گرفته است.
بدیهی است این ناهنجاری، پیامدهای نامطلوب دیگری را نیز برای مجموعه کشور و جامعه در پی داشته است، که قبل از هر کس، دامنگیر خود این افراد شده و مهمترین آنها عبارتند از:
۱- همکاری خواسته یا ناخواسته با دشمن برای ضربه زدن به امنیت و رفاه اجتماعی.
۲- ارتکاب به گناه به خاطر کمک به تبدیل شایعات و ایجاد و تشدید بحران‌های واقعی.
۳- خیانت به مردم و تحمیل سختی به دیگر مسلمانان و در نتیجه دور شدن از رحمت الهی.
۴- وارد شدن خسارت و زیانهای ناشی از خرید گران و بیش از نیاز و فساد کالای انبار شده در منازل.
۵- زیان ناشی از کاهش قیمت پس از ترکیدن حباب‌های کاذبی که فرصت طلبان ایجاد می‌کنند.
۶- فراهم کردن شرایط سوء استفاده رسانه‌های خارجی برای ارائه تصویر غیر واقعی از شرایط کشور.
متاسفانه به‌رغم وضعیت مورد اشاره، به نظر می‌رسد، بروز اینگونه رفتارهای حقیرانه برای برخی از افراد این گروه به یک عادت تبدیل شده و با اینکه در این زمینه مقصر اصلی خود آنها هستند، اما معمولاً پس از مواجهه با تنگناها و مشکلات مشابه و به دنبال هر مرحله ناکامی در دستیابی به خواسته خود، مسئولین و سایر افراد جامعه را گنهکار جلوه داده و زمین و زمان را مورد لعن و نفرین قرار می‌دهند.
در پایان ضمن تشکر صمیمانه از توجه دولت محترم به رفع نیاز مردم جامعه و صرفنظر از مقدار ناچیز محتوای سبد اهدایی، این سوأل مطرح است که آیا یکسان بودن محتوای سبد اهدایی برای تمام خانوارهای کم جمعیت و پرجمعیت غیر عادلانه نیست؟ آیا روش توزیع آن مغایر با شأن و منزلت مردم فداکار ایران اسلامی نبود؟ آیا بهتر نبود، دولت محترم تدبیر و امید، قبل از توزیع سبد اهدایی، با تأمل و دقت بیشتر عوارض و پیامدهای این اقدام را مورد بررسی قرار می‌داد؟ آیا این روش با روح عزت‌مندی مورد نظر رئیس جمهور محترم مغایرت نداشته و به ترویج و تأیید فرهنگ گداپروری منجر نمی‌شود؟
احمدرضا هدایتی
کارشناس ارشد مدیریت
۲/۱۲/۹۲
