در باب فواید امر به معروف و نهی از منکر و نقش آن در حفظ سلامت و تثبیت امنیت جامعه سخن‌های فراوانی بیان شده و ضرورت توجه و تحقق فراگیر آن همواره مورد تأکید مسئولین و علمای دین قرار داشته است، اما چنانچه قرار باشد علت کم‌توجهی جامعه نسبت به این فریضه الهی را مورد واکاوی و بررسی قرار دهیم، قبل از هر چیز باید «مترقی‌ترین اصل اسلامی یعنی امر به معروف و نهی از منکر» را به درستی شناخته و سپس علت محجوریت آن را جویا شویم، چرا که بی‌شک شناخت درست از این موضوع و آگاهی از آثار مطلوب آن بر سلامت و امنیت جامعه، می‌تواند نقش تأثیرگذاری در ترویج و تعمیم این واجب اسلامی داشته باشد.
معنا و مفهوم امر به معروف و نهی از منکر:
رهبر فرزانه انقلاب(دامه برکاته) در خطبه‌های نماز جمعه تاریخ ۲۵/۹/۷۹ در بیان تعریف بخش همگانی امر به معروف و نهی از منکر یعنی امربه معروف و نهی از منکر زبانی می‌فرمایند: «البته ما باید تأسّف بخوریم از اینکه معناى امر به معروف و نهى از منکر درست تشریح نمىشود. امر به معروف، یعنى دیگران را به کارهاى نیک امر کردن. نهى از منکر، یعنى دیگران را از کارهاى بد نهى کردن. امر و نهى، فقط زبان و گفتن است. البته یک مرحلهى قبل از زبان هم دارد که مرحلهى قلب است و اگر آن مرحله باشد، امر به معروفِ زبانى، کامل خواهد شد.»
ایشان در ادامه افزودند: «اگر معناى امر به معروف و نهى از منکر و حدود آن براى مردم روشن شود، معلوم خواهد شد یکى از نوترین، شیرینترین، کارآمدترین و کارسازترین شیوههاى تعامل اجتماعى، همین امر به معروف و نهى از منکر است و بعضى افراد دیگر درنمىآیند بگویند «آقا! این فضولى کردن است»! نه؛ این همکارى کردن است؛ این نظارتِ عمومى است؛ این کمک به شیوعِ خیر است؛ این کمک به محدود کردنِ بدى و شرّ است؛ کمک به این است که در جامعهى اسلامى، گناه، همیشه گناه تلقّى شود.»
فلسفه‌ی تأکید اسلام بر اجرای امر به معروف و نهی از منکر:
از بدو خلقت بشر؛ اراده الهی بر آن استوار بوده تا انسان برای انتخاب مسیر زندگی و گزینش راه حق و باطل آزاد و مُخَیر باشد و همین اختیار عمل سبب شده تا این موجود سرکش و برتری‌جو، گاه با اتکاء به قدرت ایمان و تقوای خود در مسیر درست و گاه در اسارت هوای نفس و خودخواهی، در ورطه تباهی و گناه گام برداشته و محیط اطراف خود را گرفتار ناهنجاریهای رفتاری خود سازد.
اگرچه خداوند برای نجات انسان از این گرفتاری، با ارسال پیامبران(ص) اسباب هدایت آنها را نیز مهیا ساخته، اما با گسترش جوامع و نفوذ شیطان بر دل و جان افراد، به تدریج دامنه فساد بر روی زمین افزایش یافت و به موازات آن تقابل بین حق و باطل نیز شدت گرفت و جبهه‌های جدیدی‌تری در این مسیر گشوده شد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی(دامه برکاته) نیز در چند سخنرانی مختلف، با اشاره به فساد موجود در سطح جهان، امر به معروف و نهی از منکر را همانند جریان رودخانه‌ای می‌دانند که در مسیر خود هر چیز فاسدی را از بین می‌برد، حال تصور کنید در جامعه ما با شرایط کنونی دنیا چنین جریانی وجود نداشته باشد و ناهنجاریهای اخلاقی و رفتاری به قدری گسترش یافته و تکرار شود که به یک عادت عمومی تبدیل شود و جای هنجار و ناهنجار و گناه و ثواب با یکدیگر عوض شود، آیا در چنین جامعه‌ای می‌توان به ثبات امنیت و سلامت، رشد و بهبود شرایط و تحقق عدالت امید داشت؟
راز و فلسفه تأکید اسلام بر این اصل را باید در همین نکته جستجو کرد. در واقع اسلام برای تضمین سلامت جامعه و رهایی و در امان ماندن انسان در برابر این توطئه و خطر عظیم، راهبرد اصولی و اساسی امر به معروف و نهى از منکر را پیش‌بینی کرده است و این همان اصلی است که مبنای شکل‌گیری حادثه عظیم عاشورا بوده است.
ضرورت و اهمیت امر به معروف و نهی از منکر:
امروز موضوع امنیت و سلامت اخلاقی و رفتاری جامعه و نقش اساسی و مهم آن در رشد و پیشرفت همه جانبه کشور موضوع انکارناپذیری است که کم‌توجهی به آن می‌تواند، استمرار حیات نظام را در معرض خطر قرار داده و عواقب ناگواری برای جامعه و مجموعه کشور در پی داشته باشد، این مؤلفه‌ها در شرایطی مورد تأکید قرار دارند که نظام اسلامی از بدو تولد، همچنان آماج هزاران توطئه خُرد و کلان در ابعاد و موضوعات مختلف قرار داشته و گاهی سوء مدیریت در بخش‌هایی از ارکان و اجزای دولت(نظام حکومتی) بر این مشکل دامن زده است.
شکی نیست که کم‌توجهی به اصل راهبردی امر به معروف و نهی از منکر، نه تنها دستاوردهای عظیم انقلاب اسلامی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، بلکه مشکلات را تشدید و روز به روز ناهنجاری‌ها را مضاعف می‌سازد و شاید به همین دلیل است که رهبر معظم انقلاب در پیام تاریخ ۸/۳/۶۸ ضمن تأکید بر توجه به ارزش‌هایى مانند: تقوى، توکل به خدا، عدالت، امانت‌دارى، مردمدارى، دوراندیشى، اعتماد به نفس، تکیه بر ابداع و ابتکار، سعهى صدر، مسؤولیتپذیرى و وظیفه شناسى در تأیید صلاحیت‌ها می‌فرمایند: «امروز باید جلوههاى درخشان تحول بزرگ کشور و مردم ما به وضوح در هر گوشهى نظام ادارى مشهود و عیان گردد و با بهکار بستن امر به معروف و نهى از منکر، شیوهها و رفتارهاى در خور تحسین و تشویق رواج یابد و ضمناً با خطاکاران، سهلانگاران و اقدام کنندگان علیه منافع نظام جمهورى اسلامى و حقوق مردم صریح و قاطع برخورد شود.» بنابراین این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که می‌تواند از بروز عوامل موجد ناهنجاری‌ها در ابعاد مختلف پیشگیری نماید.
امر به معروف و نهی از منکر واجب عقلی، شرعی و قانونی:
در جمهوری اسلامی ایران با استناد به منابع اسلامی، انجام این واجب الهی در قانون اساسی به عنوان یک وظیفه همگانی شناخته شده و در سه بخش شامل؛ مردم بر مردم، مردم بر دولنمردان و دولتمردان بر مردم تعریف شده است، اما تعمق در معنا و مفهوم امر به معروف و نهی از منکر و بررسی نتایج و دستاوردهای اجرای آن، بیانگر این است که صرفنظر از حکم شرعی و قانونی، این راهبرد از نظر عقلانی نیز آثار مثبت فوق‌العاده‌ای برای جامعه به همراه دارد.
از نظر اسلام این فریضه الهی اصلی‌ترین عامل تضمین کننده سلامت و امنیت جامعه به‌شمار می‌رود و از همین‌رو اجرای آن به قدری دارای اهمیت است که حد وجوب آن معادل نماز اعلام شده و حتی در سطحی به مراتب بالاتر از جهاد قرار گرفته است. بیانات ۲۲/۴/۷۱ امام خامنه‌ای (دامه برکاته) خطاب به فرماندهان گردانها، گروهانها و دستههاى عاشوراى نیروهاى مقاومت بسیج سراسر کشور نیز، مؤید همین نکته است، آنجا که می‌فرمایند: «امر به معروف هم مثل نماز، واجب است. در نهج البلاغه مىفرماید: «و ما اعمال البر کلها و الجهاد فى سبیل الله عند الامر بالمعروف و النهى عن المنکر الا کنفثه فى بحر لجى.» یعنى امر به معروف و نهى از منکر، در مقیاس وسیع و عمومى خود، حتى از جهاد بالاتر است؛ چون پایهى دین را محکم مىکند. اساس جهاد را امر به معروف و نهى از منکر استوار مىکند.»
امر به معروف و نهی از منکر وظیفه همگانی و همیشگی:
قبلاً اشاره شد که از نظر اسلام امر به معروف و نهی از منکر همانند نماز یک واجب شرعی محسوب شده و در سطحی حتی بالاتر از جهاد قرار دارد و این مفهوم بدان معناست که فریضه امر به معروف و نهی از منکر زبانی به عنوان یک تکلیف الهی به زمان و مکان خاص یا افراد مشخصی اختصاص ندارد و لذا این موضوع خود‌‌به‌خود بر ویژگی همگانی و همیشگی بودن این واجب الهی دلالت دارد.
مقام معظم رهبرى(مد ظله العالی) در دیدار تاریخ ۷/۵/۷۱ علما و روحانیان اهمیت این نکته را اینگونه یادآوری می‌کنند: «این، تکلیف همیشگى مسلمانان است. جامعه اسلامى، با انجام این تکلیف زنده مىماند. قوام حکومت اسلامى، با امر به معروف و نهى از منکر است.»
ایشان با توجه به اهمیت مشارکت عمومی در این زمینه، در جلسه یازدهم تفسیر سوره بقره در تاریخ ۱۵/۸/۷۰، ضمن نهی مردم و مسئولین از بهانه‌تراشی برای فرار از اجرای این واجب الهی، با بیان این مثال که نمی‌شود به بهانه امکان غلط نوشتن یا غلط گفتن، کتاب ننویسیم و یا سخنرانی نکنیم، افزدوند: «این درست است که براى اینکه مبادا امر به معروف نابجا نکنید اصلًا دهن باز نکنید؟ یا براى اینکه چشمتان به نامحرم نیفتد اصلًا به خیابان نروید؟! این که زندگى نشد، باید شما حرکت کنید، مبارزه کنید راه بروید و در صحنهى زندگى مواظب باشید لغزشى به شما دست ندهد. و الا هر کسى در خانهاش بنشیند تا لغزشى به او دست ندهد، این لغزش دست ندادن قیمتى ندارد، این تقواى در سکون است و ما نمىگوئیم هیچ ارزشى ندارد چون هرکس برود در خانهاش بنشیند از این جهت که گناهى نکرده خوب است، اما یک گناه دیگر مرتکب شده و آن اینست که فعالیت اجتماعى نکرده، نهى از منکر نکرده، کارنکرده، تلاش نکرده.»
امر به معروف و نهی از منکر برای همه در تمام سطوح:
امر به معروف و نهى از منکر نه تنها یک وظیفه همگانی است، بلکه در مورد همه افراد جامعه و در تمام سطوح قابل اجراست، یعنی هم مردم نسبت به دولتمردان، هم دولتمردان نسبت به مردم و هم مردم نسبت یکدیگر، حتی در سطح خانواده در این زمینه مسئولیت دارند و این نکته در بیانات ۲۵/۹/۷۹ رهبری در خطبه‌های نماز جمعه، اینگونه نمود می‌یابد: «البته امر به معروف و نهى از منکر حوزههاى گوناگونى دارد که باز مهمترینش حوزهى مسئولان است؛ یعنى شما باید ما را به معروف امر، و از منکر نهى کنید.»
در همان سخنرانی در مورد اجرای این فریضه در محیط خانواده نیز اینگونه بیان می‌کنند: «در محیط خانواده هم مىشود نهى از منکر کرد. در بعضى از خانوادهها حقوق زنان رعایت نمىشود؛ در بعضى از خانوادهها حقوق جوانان رعایت نمىشود؛ در بعضى از خانوادهها، بخصوص حقوق کودکان رعایت نمىشود. اینها را باید به آنها تذکّر داد و از آنها خواست. حقوق کودکان را تضییع کردن، فقط به این هم نیست که انسان به آنها محبّت نکند؛ نه. سوء تربیتها، بىاهتمامىها، نرسیدنها، کمبود عواطف و از این قبیل چیزها هم ظلم به آنهاست.»
آثار مثبت امر به معروف و نهی از منکر بر جامعه:
رهبر عظیم‌الشأن انقلاب(دامه برکاته) در جریان خطبه‌های نماز جمعه ۲۵/۹/۷۹، در یک جمعبندی کلی اولین دستاورد امر به معروف و نهی از منکر را ترویج نیکی و اجتناب از بدی در جامعه معرفی می‌کنند. ایشان نه‌تنها آثار مثبت انجام این فریضه را بر جامعه مترتب می‌دانند، بلکه معتقدند اجرای این حکم الهی بر خود آمران و ناهیان نیز تأثیر وضعی مثبت بر جای خواهد گذاشت.
رهبر معظم انقلاب در بیان آثار اجرای فراگیر و همگانی این فریضه، در سخنرانی۲۶/۲/۷۵ در دیدار روحانیون و مبلغان با ایشان، مجداً امربه معروف و نهی از منکر همگانی را به یک رودخانه بزرگ تشبیه نموده و می‌فرمایند: «رودخانههاى عظیم دنیا را مشاهده مىکنید؟ هرچه در این رودخانهها آلودگى و کثافت بریزند، کمى آنطرفتر، تلاطم آب، سر به سنگ کوبیدن آب و حرکت آب، مواد مضر را از بین مىبرد و در عوض، مواد حیاتى تولید مىکند. محیط جامعه، باید اینگونه باشد. باید چنان زلال باشد که اگر کسى قطرهى فسادى هم در آن چکاند، خودِ جامعه، آن را هضم کند و از بین ببرد. چگونه امکانپذیر است؟ با امر به معروف، با نهى از منکر و با دعوت به خیر. قرآن مىفرماید: «ادع الى سبیل ربّک بالحکمه.» حکمت، حکمت، حکمت.»
با عنایت به تأکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب(دامه برکاته) به نظر می رسد راز حفظ بقاء اسلام و انقلاب در اجرای درست این راهبرد بزرگ اسلامی نهفته است و علت تقابل دشمن را نیز باید در همین نکته جستجو کرد، به این ترتیب در نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی، مهمترین آثار اجرای این فریضه الهی عبارتند از:
۱. نزد افکار عمومی جامعه نیکى و بدى، همچنان نیکى و بدى باقی خواهد ماند،
۲. از بروز منکرات و تخلفات پیشگیری شده و در نتیجه هزینه‌های مقابله با منکر کاهش خواهد یافت،
۳. علاوه بر مخاطبین، بر خود داعیان نیز نشانهى نیک بر جاى مىگذارد،
۴. نظام اسلامى را همیشه تروتازه و باطراوت طراوت و شاداب نگه می‌دارد،
۵. مواد مضر [ناهنجاریهای رفتاری و اخلاقی] در جامعه را از بین مىبرد و در عوض، مواد حیاتى تولید مىکند،
۶. برپایی فرایض اسلامى و بقاء اسلام را ضمانت می‌کند و در نهایت قوام و استقلال کشور را حفظ خواهد کرد.
پیامدهای کم‌توجهی و بی‌تفاوتی نسبت به امر به معروف و نهی از منکر:
طبیعی است، همانگونه که انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر می‌تواند آثار و نتایج مثبت به همراه داشته باشد، کم‌توجهی و بی‌تفاوتی نسبت به آن نیز، با عوارض و پیامدهای نامطلوب فراوانی همراه است، رهبر معظم انقلاب در موارد مختلف از جمله در خطبههاى نماز جمعهى ۱۳/۱۲/۷۲ با استناد به آیات و روایات اسلامی اینگونه به موضوع می‌پردازند: «لا تترکوا الامر بالمعروف و النّهى عن المنکر. امر بمعروف و نهى از منکر را هرگز ترک نکنید که اگر ترک کردید؛ فیولّى علیکم شرارکم. آنجا که نیکى، دعوتکننده و بدى، نهىکننده نداشته باشد، اشرار بر سر کار مىآیند و زمام حکومت را در دست مىگیرند. اگر مردم به مذموم شمردن بدها و بدیها عادت نکنند، بدها بر سرِ کار مىآیند و زمام امور را در دست مىگیرند. ثم تدعون. بعد شما خوبها دعا مىکنید که خدایا، ما را از شرّ این بدها نجات بده! فلا یستجاب لکم. خدا دعاى شما را مستجاب نمىکند.»
از بیانات رهبری می‌توان چنین استنباط کرد که خودداری از انجام فریضه امر به معروف و نهی منکر در گام نخست منجر به فساد و تباهی جامعه و به تبع آن فساد حکومت یا بر سر کار آمدن افراد فاسد منجر می‌گردد و طبیعی است که در چنین جامعه‌ای بی‌دینی و انکار خدا در ردیف حقوق فردی قرار خواهد گرفت، دروغگویی جنبه شوخی و تفریح پیدا خواهد کرد، رانت‌خواریِ مسئولین یک حق قانونی جلوه داده خواهد شد، از رشوه به عنوان حق مشارکت، پول چای، شیرینی و امثال آن نام برده خواهد شد، کم‌کاری و کم‌فروشی در کسب و کار به یک امر عادی تبدیل می‌گردد، نداشتن دوست دختر برای پسران و نداشتن دوست پسر برای دختران عقب‌ماندگی تلقی می‌شود و تعرض به حریم زنان و دختران در جامعه مورد بی‌تفاوتی رهگذران قرار می‌گیرد.
بنابراین از نظر رهبر انقلاب؛ اجتناب از امر به معروف و نهی از منکر عوارض و پیامدهای زیر را به همراه دارد:
۱. منکرات ترویج یافته و افراد جامعه فاسد می‌شوند.
۲. مردم که فاسد مىشوند، حکومت‌ها هم فاسد مىشوند.
۳. در نتیجه علما و گویندگان دین هم فاسد مىشوند.
۴. از آدمهاى فاسد، اصلًا دین صحیح صادر نمىشود. قرآن و حقایق را تحریف مىکنند.
۵. خوبها را بد، بدها را خوب، منکر را معروف و معروف را منکر مىکنند.
۶. زمینه براى روى کار آمدن آدمهاى ناباب فراهم خواهد شد.
۷. موجب می‌شود اشرار بر سر کار بیایند و زمام حکومت را در دست بگیرند.
۸. در چنین وضعیتی؛ خدا اشرار و فاسدها و وابستهها را بر مردم مسلّط مىکند.
۹. بروز این وضعیت، جامعه را تخدیر مىکند و مانع از رشد پیشرفت کشور می‌شود.
۱۰. در چنین جامعه‌ای خدا دعاى بندگانش را نیز مستجاب نمىکند.
نهی از منکر توأم با امر به معروف:
نکته دیگری که مورد تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی(مد ظله العالی) قرار دارد، این است‌که در انجام این فریضه نباید فقط منکرات را مورد توجه قرار داد، بلکه امر به معروف نیز دارای اهمیت است و این نکته را در خطبه‌های نماز جمعه ۲۵/۹/۷۹ اینگونه مطرح می‌کنند: «در مسألهى امر به معروف و نهى از منکر، فقط نهى از منکر نیست؛ امر به معروف و کارهاى نیک هم هست. براى جوان، درس خواندن، عبادت کردن، اخلاق نیک، همکارى اجتماعى، ورزش صحیح و معقول و رعایت آداب و عادات پسندیده در زندگى، همه جزو اعمال خوب است. براى یک مرد، براى یک زن و براى یک خانواده، وظایف خوب و کارهاى بزرگى وجود دارد. هرکسى را که شما به یکى از این کارهاى خوب امر بکنید به او بگویید و از او بخواهید امر به معروف است.»
شیوه و روش امر به معروف و نهی از منکر:
یکی از مهمترین مباحث حوزه امر به معروف و نهی از منکر، به شیوه اجرای این حکم الهی اختصاص دارد، چرا که اثربخشی این راهبرد، مستلزم رعایت آداب و اصولی است که اگر مورد کم‌توجهی قرار گیرد، نه‌تنها نتیجه مثبت نخواهد داشت، بلکه پیامدهای منفی و متناقض برجای خواهد گذاشت و این موضوعی است که هر دو جنبه بیرونی و درونی آن، به اَشکال مختلف و به دفعات در بیانات رهبر انقلاب مورد اشاره قرار گرفته است.
ایشان توجه به بعد نظارت درونی را لازم اما ناکافی دانسته و در موارد مختلف از جمله در سخنرانى ۱۹/۱۰/۶۸ در دیدار با جمع کثیرى از اقشار مختلف مردم قم، مراحل امر به معروف و نهی از منکر را به این شکل مطرح می‌کنند: «امر به معروف، یک مرحلهى گفتن و یک مرحلهى عمل دارد. مرحلهى عمل، یعنى اقدام با دست و با زور. این مرحله، امروز به عهدهى حکومت است و باید با اجازهى حکومت انجام بگیرد و لا غیر. اما گفتن با زبان، بر همه واجب است و همه باید آن را بدون ملاحظه انجام بدهند.»
امام خامنه‌ای (مد ظله العالی) در بیانات ۱۵/۸/۷۰ در دیدار با گروه کثیرى از دانشجویان و دانشآموزان، در این رابطه متذکر می‌شوند که: «چرا کسانى از گفتن ابا مىکنند؟ یک عده بر اثر ضعف نفس از گفتن ابا مىکنند، یک عده هم خیال مىکنند که گفتن فایدهیى ندارد؛ باید با دست جلو بروند! نه، زبان از دست خیلى مهمتر است. امر به معروف و نهى از منکر را اقامه کنید.» و در ادامه بر این موضوع تأکید می‌کنند که: «بعضى خیال مىکنند تا منکرى دیده شد، باید با مشت به سراغش بروند! نه، ما سلاحى داریم که از مشت کارگرتر است. آن چیست؟ سلاح زبان. زبان از مشت خیلى کارگرتر و نافذتر و مؤثرتر است؛ مشت کارى نمىکند.»
آنگاه که قرار است برای حکومت نقشی در این رابطه تعریف شود، سطح و چگونگی انجام کار به این شکل در بیانات ۱۱/۵/۸۰ رهبری، تشریح می‌شود: «یک جریان فساد هم فسادهاى اخلاقى و رواج منکرات است. با این هم باید مقابله و مبارزه کرد. ما خوب مىدانیم، این جزو تعالیم اسلام است که با زبان و تبیین باید مردم را با فضایل اخلاقى آشنا کرد و از منکرات دور نگه داشت. این به جاى خود درست؛ اما با شیوع منکرات و با تظاهرِ به آن باید مقابله کرد. اسلام مرتکبِ منکر را نصیحت و هدایت مىکند؛ اما حد هم براى او مىگذارد. با صِرف زبان و توصیه نمىشود کارى کرد. قدرت نظام باید جلوِ سیرِ فحشا و فساد را بگیرد. اجازه ندهید که هوسهاى یک عدّهى معدود و یک گروه کوچک و اندک در داخل جامعه، موجب اغواى ذهن و فکر دختر و پسر جوان و مرد و زن مؤمنى شود که هیچ انگیزهى فسادى ندارند. شما باید جلوِ آنگونه افراد را بگیرید. همهى مسئولان بخشهاى مختلف کشور در این زمینه مسئولند. اجازه ندهید عدّهاى با تکیه به نام آزادى- که واقعاً باید بر عنوان مظلوم آزادى گریست که چه سوءاستفادههایى از این نام مىشود- منکرات و فحشا و بىبندوبارى را در جامعه رایج کنند. عکسالعملِ آن این است که عدّهاى به نظام بدبین شوند؛ مثل اوّل مشروطه.»
به این ترتیب عصاره کلام رهبری در مورد شیوه امر به معروف و نهی از منکر همگانی را می‌توان در دو واژه‌ی «اقدام زبانی» و «لحن ملایم و مناسب» در حد گفتن با زبان خوش و رفتن بدون درگیری و به عبارت دیگر، پرهیز از مجادله و برخورد فیزیکی خلاصه کرد. البته اثرگذاری امر به معروف و نهی از منکر هنگامی مضاعف خواهد شد که اولاً خود آمر به معروف مورد نظر آراسته و یا ناهی از آن منکر مبرا باشد، ثانیاً به آنچه انجام می‌دهد، قلباً اعتقاد داشته و به تعبیر دیگر مصداق «سخن کز دل برآید لاجرم بر دل نشیند» باشد.
تکرار، همدلی و همراهی راز اثربخشی امر به معروف و نهی از منکر:
رهبر انقلاب(دامه برکاته) امر به معروف و نهی از منکر را معجزه اسلام می‌دانند و معتقدند اگر این‌کار توسط همه انجام بگیرد و به یکی دو نفر محدود نشود و بارها توسط افراد مختلف گفته شود، قطعاً اثرگذار خواهد بود و روحاً فرد خاطی را مغلوب خواهد کرد و حداقل باعث خواهد شد، تا خاطی دیگر در اَنظار عمومی مرتکب چنین منکری نشود و طبیعی است همین مقدار نیز می‌تواند از ترویج و تعمیم منکر جلوگیری نماید.
بنابراین؛ این که یکی بترسد، یکی خجالت بکشد، یکی نگران فحاشی مخاطب باشد و یکی گفتن را بی‌تأثیر بداند و بی‌تفاوتی اختیار کند، این واجب الهی هرگز فرصتی برای اجرا و اثربخشی پیدا نخواهد کرد و منکرات، روز به روز گسترش و شرایط بدتر خواهد شد، از همین‌روست که ایشان تأکید می‌کنند؛ که شما نمىگویید، خیال مىکنید که اگر بگویید، نمىشود. امتحان کنید، باید گفته شود، باید تجربه شود، حتی اگر دوتا فحش هم به شما بدهند، براى خاطر امرِ خدا تحمّل کنید تا نتیجه مثبت و معجزه‌آسای آن را ببینید.
امام خامنه‌ای در جلسهى پرسش و پاسخ با مدیران مسئول و سردبیران نشریات دانشجویى در تاریخ ۴/۱۲/۷۷ در این رابطه می‌فرمایند: «یکى از عواملى که در جامعه از بدیها جلوگیرى مىکند، نهى از منکر و منکر ساختن منکر است. نگذاریم «منکر» «معروف» و «معروف» «منکر» شود. نهى از منکر کردن، مثل این است که بگویید آقا چرا این کار را مىکنى؟ این چه حرکت بدى است که انجام مىدهى؟ یک نفر بگوید، دو نفر بگویند، ده نفر بگویند؛ بالاخره طرف مجبور مىشود ترک کند؛ یعنى اگر بارها گفته شد، روحاً مغلوب مىگردد. من همین امر به معروف و نهى از منکر زبانى را و لو به شکل خیلى راحت و آرام و بدون هیچ خشونت و دعوایى واقعاً یکى از معجزات اسلام مىدانم. مثلًا یک نفر کار خلافى مىکند، مىگویند آقا شما این کار را نباید مىکردى. این مطلب را بگو و برو. مىگوید او برمىگردد دوتا فحش به من مىدهد. خیلى خوب؛ حالا دوتا فحش هم به شما بدهد؛ براى خاطر امر خدا تحمّل کنید. اگر نفر دوم هم بگوید آقا شما باید این کار را نمىکردى؛ بدانید اگر دعوا هم بکند، دعوایش کمتر از آنى است که با نفر اوّل کرده است. نفر سوم و نفر دهم و نفر بیستم هم همینطور. بنابراین، اگر نهى از منکر باب شد و تا نفر بیستم رسید، شما خیال مىکنید آن آدم دیگر آن کار را تکرار خواهد کرد؟ نهى از منکر واقعاً معجزه مىکند. فقط هم زبانى؛ یدیش در اختیار حکومت است؛ یعنى اگر جایى باید با گناهکار به صورت یدى و مجازاتى برخورد کنند، فقط دستگاههایى از حکومت هستند که مسئول این کارند؛ مردم نباید بکنند. اما زبانى چرا؛ خیلى هم اثر دارد.»
ایشان مجدداً در جلسهى پرسش و پاسخ دانشگاه تهران در تاریخ ۲۲/۲/۷۷، ضمن بر حذر داشتن آمران و ناهیان از برخورد فیزیکی، بر ضرورت اجرای همگانی و تکرار این فریضه تآکید می‌کنند و در نهایت یادآور می‌شوند که: «بعضى گفتهاند که باید احتمال تأثیر وجود داشته باشد. من مىگویم احتمال تأثیر همه جا قطعى است؛ مگر در نزد حکومتهاى قلدر، قدرتمندان و سلاطین. آنهایند که البته حرف حساب به گوششان فرونمىرود و اثر نمىکند؛ اما براى مردم چرا. براى مردم، حرف اثر دارد.»
بنابراین از نظر رهبر معظم انقلاب اسلامی، تکرار این فریضه، شاه‌کلید رفع ناهنجاریهای اخلاقی و اجتماعی است، همچنان که در مراسم دیدار قشرهاى مختلف مردم در تاریخ ۲۹/۷/۷۱ نیز فرموده‌اند: «بزرگترین حربه در مقابل گناهکار، گفتن و تکرار کردن است. اینکه یک نفر بگوید اما ده نفر ساکت بنشینند و تماشا کنند، نمىشود. اگر یکى دچار ضعف نفس بشود، یکى خجالت بکشد و یکى بترسد، اینکه نهى از منکر نخواهد شد.»
نهی از منکر فقط مبارزه با بدحجابی نیست:
امروز هرگاه سخن از امر به معروف و نهی از منکر می‌شود، بلافاصله ذهن‌ها و نگاه‌ها به سمت مبارزه با بدحجابی سوق پیدا می‌کند و این در حالی است که اولاً متأسفانه برخی افراد و حتی برخی از دستگاه‌ها در گذشته عملکرد مناسبی در این زمینه نداشته‌اند و ثانیاً به تعبیر رهبر معظم انقلاب، این موضوع تنها یک جزء نسبتاً کوچک از ناهنجاریهای اخلاقی و رفتاری در جامعه به شمار می‌رود، بنابراین محدود ساختن این راهبرد بزرگ اسلامی به یک موضوع خاص، را باید ظلم نسبت به اصلی دانست که سلامت جامعه در ابعاد و موضوعات مختلف را هدف خود قرار داده است.
مقتدای مسلمین جهان در دیدار علما و روحانیان در تاریخ ۷/۵/۷۱، در این رابطه می‌فرمایند: «شایعه کردن؛ که در ایران بناست از این به بعد، نسبت به زنهاى بدحجاب، اینطور عمل شود! این واجبِ به این عظمت را، که قوام همه چیز به آن است، بیاورند در دایرهاى محدود، در خیابانهاى تهران؛ آن هم نسبت به چند نفر زنى که وضع حجابشان مثلًا درست نیست. این است معناى امر به معروف؟! این است معناى حضور نیروهاى مؤمن در صحنههاى گوناگون جامعه؟! قضیه، بالاتر از این حرفهاست. تخلّفها یک اندازه و یک نوع نیست. تخلّفها، تخلّفهاى فردى نیست. بالاترین تخلّفها، آن تخلّفها و جرایمى است که پایههاى نظام را سست مىکند.»
به تعبیر ایشان در خطبه‌های نماز جمعه ۲۵/۹/۷۹ نهى از منکر در همهى زمینههاى مهم وجود دارد، ایشان در این سخنرانی با ذکر چند مثالِ عملیاتی در مورد امر به معروف و نهی از منکر عملی، متذکر می‌شوند که: «وقتىکه شما براى کمک به نظام اسلامى مردم را به نیکى امر مىکنید مثلًا احسان به فقرا، صدقه، رازدارى، محبّت، همکارى، کارهاى نیک، تواضع، حلم، صبر و مىگویید این کارها را بکن؛ هنگامى که دل شما نسبت به این معروف، بستگى و شیفتگى داشته باشد، این امر شما، امر صادقانه است. وقتى کسى را از منکرات نهى مىکنید مثلًا ظلم کردن، تعرض کردن، تجاوز به دیگران، اموال عمومى را حیف و میل کردن، دست درازى به نوامیس مردم، غیبت کردن، دروغ گفتن، نمّامى کردن، توطئه کردن، علیه نظام اسلامى کار کردن، با دشمن اسلام همکارى کردن و مىگویید این کارها را نکن؛ وقتىکه در دل شما نسبت به این کارها بغض وجود داشته باشد، این نهى، یک نهى صادقانه است و خود شما هم طبق همین امر و نهیتان عمل مىکنید.»
با اتکاء به رهنمودهای رهبری؛ بالاترین تخلّفها، آن تخلّفها و جرایمى است که پایههاى نظام را سست مىکند. سیاه‌نمایی، نومید کردن مردم، نومید کردن دلها‌ى امیدوار، کج نشاندادنِ راه راست، گمراه کردن انسان‌هاى مؤمن و با اخلاص، سوءاستفاده کردن از بحران‌ها و اوضاع و احوال گوناگون در جامعه اسلامى، کمک کردن به دشمن، مخالفت کردن با احکام اسلامى و تلاش براى به فساد کشاندن نسل مؤمن، منکرات و خلاف‌هاى سیاسى، منکرات و خلاف‌هاى اقتصادى، منکرات اخلاقى، کارهایى که افراد توانا دستشان مىرسد و انجام مىدهند (رانت‌خواری)؛ سوءاستفادهى از منابع عمومى، رفیق‌بازی از سوى مسئولان و سایر افراد در مسائل عمومى کشور، در باب واردات، در باب شرکت‌ها و در باب استفاده از منابع تولیدى و غیره، خلاف در کسب و کار، کمکارى، خلاف در کار ادارى، پنهان کردن نواقص کاری، نادیده انگاشتن و اغماض بازرسان و ناظران در مورد تخلفات مجریان امور، دزدی اموال عمومی یا اموال مردم، اتلاف منابع عمومى، اتلاف منابع حیاتى، اتلاف برق، اتلاف وسایل سوخت، اتلاف مواد غذایى، اسراف در آب و اسراف در نان، اموال عمومى را حیف و میل کردن، خلاف‌هاى فرهنگى، غیبت کردن، دروغ گفتن، مسخره کردن، ریختن آبروی مردم، گرانفروشی، احتکار، تقلب، ناراضىتراشى، ظلم کردن، تعرض کردن، تجاوز به دیگران، دست درازى به نوامیس مردم، نمّامى کردن، توطئه کردن، علیه نظام اسلامى کار کردن و همکارى کردن با دشمن اسلام، برخی از مصایق منکرات به‌شمار می‌روند.
ویژگی‌های آمر به معروف و ناهی از منکر:
رهبر معظم انقلاب در بیان ویژگی‌های آمران به معروف و ناهیان از منکر در جلسهى پرسش و پاسخ دانشجویان دانشگاه شهید بهشتى در تاریخ ۲۲/۲/۸۲ به این موارد اشاره می‌کنند: «دیروز حدیثى را براى جمعى مىخواندم که آمر به معروف و ناهى از منکر باید خودش به آنچه دارد امر و نهى مىکند، هم عالم باشد و هم عامل. «رفیق لمن یأمر و رفیق لمن ینهى»؛ با رفق و مدارا امر و نهى کند. امر و نهى، یعنى دستور دادن- بکننکن- غیر از تمنا کردن است؛ اما همین را با رفق، مدارا و محبّت- نه با خشونت- انجام دهد. به نظرم اینطورى باید عمل شود.»
ایشان در تاریخ ۲۲/۴/۷۱ در دیدار فرماندهان گردانها، گروهانها و دستههاى عاشوراى نیروهاى مقاومت بسیج سراسر کشور، نیز این ویژگی‌ها را اینگونه توصیف کرده‌اند: «چه کسى مىتواند از این فضیلتها دفاع کند؟ آن جوان مؤمنى که دل به دنیا نبسته، دل به منافع شخصى نبسته و مىتواند بایستد و از فضیلتها دفاع کند. کسى که خودش آلوده و گرفتار است که نمىتواند از فضیلتها دفاع کند! این جوان بااخلاص مىتواند دفاع کند. این جوان، از انقلاب، از اسلام، از فضایل و ارزشهاى اسلامى مىتواند دفاع کند.»
الزامات مشارکت در اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر:
بدیهی است اجرای حکم عظیم امر به معروف و نهی از منکر، مستلزم رعایت الزاماتی است که کم‌توجهی به آنها می‌تواند، اثربخشی این راهبرد را تحت‌الشعاع قرار دهد، رهبر انقلاب در مراسم دیدار قشرهاى مختلف مردم در تاریخ ۲۹/۷/۷۱، نکته اول در این رابطه را به این شکل مطرح می‌کنند: «این نکتهى اول؛ که نهى از منکر، اراده و تصمیم و قدرت و شجاعت لازم دارد، که بحمد اللّه، در قشرهاى مردم ما و در زن و مرد ما وجود دارد. باید آن را به کار بگیرید. منتظر نباشید که دستگاه‌ها بیایند و کارى بکنند.»
بدیهی است؛ این نکته با فرض بر این است که آمر و ناهی، به شناخت لازم از موضوع دست یافته باشند، از نظر رهبری؛ شناخت موضوع و حضور مردم در صحنه، از دیگر ملزومات کار محسوب می‌شوند و این نکته را در دیدار تاریخ ۷/۵/۷۱ علما و روحانیان، اینگونه بیان می‌کنند: «چه وقت ممکن است آحاد یک ملت آمر به معروف و ناهى از منکر باشند؟ وقتىکه همه، به معناى واقعى در متن مسائل کشور حضور داشته باشند؛ همه کار داشته باشند به کارهاى جامعه؛ همه اهتمام داشته باشند؛ همه آگاه باشند؛ همه معروفشناس و منکرشناس باشند. این، به معناى یک نظارت عمومى است؛ یک حضور عمومى است؛ یک همکارى عمومى است؛ یک معرفت بالا در همه است.» ایشان در ادامه؛ به ضرورت شناخت و آگاهی افراد و اقشار از نقش، جایگاه و مسئولیت‌شان در این رابطه، تأکید می‌کنند.
نکته دیگری که در این زمینه در توصیه‌های رهبری به چشم می‌خورد، لزوم توجه به رخنه و نفوذ دشمن برای جلوگیری از مخدوش ساختن ماهیت این واجب الهی و تخریب چهره آمران و ناهیان است و لذا در دیدار فرماندهان گردانها، گروهانها و دستههاى عاشوراى نیروهاى مقاومت بسیج سراسر کشور در تاریخ ۲۲/۴/۷۱ تأکید می‌کنند: «من یقین دارم و تجربههاى این چند سال هم نشان داده تا نیروهاى مؤمن و حزباللهى براى انجام کارى به میدان مىآیند، یک عده عناصر بدلى و دروغین، با نام اینها در گوشهاى فسادى ایجاد مىکنند تا ذهن مسئولین را نسبت به نیروهاى مؤمن و حزباللهى و مردمى چرکین کنند. مواظب باشید. مسألهى امر به معروف و نهى از منکر، مثل مسألهى نماز است. یاد گرفتنى است. باید بروید یاد بگیرید. مسئله دارد که کجا و چگونه باید امر به معروف و نهى از منکر کرد؟»
نقش و وظیفه مسئولین و دستگاه‌های حکومتی:
همانگونه که اشاره شد؛ امر به معروف و نهی از منکر وظیفه متقابلی است، که هم مردم و هم مسئولین در قبال اجرای درست آن مسئولیت دارند، اما رهبر معزز انقلاب(دامه برکاته)، در دیدار با جمعى از روحانیون، ائمهى جماعات و وعاظ نقاط مختلف کشور در تاریخ ۱۴/۱۲/۷۰، این وظیفه را قبل از هر کس دیگری، متوجه روحانیون و علما می‌دانند و در عین‌حال ضمن گلایه از کوتاهی برخی از مسئولین در این زمینه، در دیدار فرماندهان گردانها، گروهانها و دستههاى عاشوراى نیروهاى مقاومت بسیج سراسر کشور در تاریخ ۲۲/۴/۷۱، یادآور می‌شوند: «به من نامه مىنویسند؛ بعضى هم تلفن مىکنند و مىگویند: ما نهى از منکر مىکنیم. اما مأمورین رسمى، طرف ما را نمىگیرند. طرف مقابل را مىگیرند! من عرض مىکنم که مأمورین رسمى چه مأمورین انتظامى و چه مأمورین قضائى حق ندارند از مجرم دفاع کنند. باید از آمر و ناهى شرعى دفاع کنند. همهى دستگاه حکومت ما باید از آمر به معروف و ناهى از منکر دفاع کند. این، وظیفه است.»
رهبر معظم انقلاب(مد ظله العالی) در مراسم دیدار قشرهاى مختلف مردم در تایخ ۲۹/۷/۷۱ نیز، متذکر شدند که: «البته دولت، مجلس شوراى اسلامى، دستگاه قضائى و نیروى انتظامى، موظفند که ناهى از منکر را پشتیبانى کنند. این، وظیفهى آنهاست.»
چنانچه با نگاه دقیق و عمیق علت جوسازی دشمن علیه اصل اسلامی و راهبردی امر به معروف و نهی از منکر را مورد بررسی قرار دهیم، در خواهیم یافت که تنها عامل عداوت و کینه ورزی دشمن را تنها می‌توان در تأثیر این راهبرد اساسی بر سلامت جامعه جستجوکرد.»
هدف و علت پریشانی دشمن در مواجهه با راهبرد امر به معروف و نهی از منکر:
با این توصیف به سادگی می توان علت نگرانی دشمن از اجرا و نهادینه شدن اصل اسلامی امر به معروف و نهی از منکر و چرایی تقابل با آن را فهمید. رهبر انقلاب در بیانات ۱۶/۳/۷۵ در دیدار با اقشار مختلف مردم و میهمانان خارجى شرکتکننده در مراسم سالگرد ارتحال حضرت امام خمینى(ره)، علت ترس و نگرانی دشمن در این زمینه را در قالب این عبارت بیان می‌کنند: «درست توجّه کنید که این چقدر مهمّ است. مسلمانان خصوصیتى دارند که مىتوانند ارادهى خود را در حرکت عالم مؤثّر کنند. به خاطر چه؟ به خاطر احکام نورانى اسلام؛ بلکه به خاطر روحیّات و خلقیّاتى که اسلام به مسلمانان مىدهد؛ مثل ظلمستیزى و کنار نیامدن با بدى و فساد، مثل امر به معروف و نهى از منکر و جهاد فى سبیل الله، که جهاد فى سبیل الله میدان گسترده و عرض عریضى دارد و مخصوص صحنهى نبرد رویاروى جسمانى نیست، بلکه جهاد داخل خانهها هم ممکن است و همه جا انسان مىتواند با دشمن خدا جهاد کند؛ اگر اراده داشته باشد و اگر بداند باید چه کار کند.»
امام خامنه‌ای(دامه برکاته) در تاریخ ۲۶/۲/۷۵ در دیدار روحانیون و مبلغان، با اشاره به برخی از مصادیق و محصولات غیر اخلاقی دشمن که علی‌رغم صرف هزینه بالا، عمدتاً به شکل رایگان یا با قیمت ارزان و برای بی‌اثر کردن و کم‌رنگ ساختن موضوع امر به معروف و نهی منکر در جامعه توزیع می‌شود، علت را اینگونه تشریح می‌کنند: «عوامل استکبار، امروز فیلم بد درست مىکنند، نوار بد درست مىکنند، حرفهاى بد درست مىکنند، شعر بد مىگویند، داستان بد مىنویسند و این همه را، در داخل کشور، بین نوجوانان، جوانان و مردم عادّى پخش و منتشر مىکنند و یا از طریق ماهواره، رواج مىدهند. این مورد اخیر- ماهواره- واقعاً گنداب فسادى است که تیرهاى زهرآگین خود را به سمت ملتها و کشورها هدفگیرى مىکند. بحمد اللّه سال گذشته، مجلس شوراى اسلامى، با حسن فهم قضیه، ماهواره را ممنوع کرد. با این همه، اگر در جامعه، به دستور اسلام و فرمودهى قرآن عمل شود، هیچکدام از ابزار و عوامل فساد، نمىتواند کمترین اثرى بکند.»
ایشان در تاریخ ۱/۱۱/۷۱ خطاب به مسئولان و کارگزاران نظام، با یادآوری این نکته که آنها با دیگران دشمنی ندارند می‌افزایند: «اما با جمهورى اسلامى چرا. با شخصیتهایش هم دشمنند، با ملتش هم دشمنند، با دولتش هم دشمنند، با رئیسجمهورش هم دشمنند، با مجلسش هم دشمنند، با احکام قضائى و مسئولین قضایىاش هم دشمنند. با هرچه که این نظام را سرپا نگه مىدارد، دشمنند. حتى با شعارهاى شما هم دشمنند. آنها شعار امر به معروف و نهى از منکر را تمسخر مىکنند؛ شعار حزباللهىگرى را تمسخر مىکنند و شما را متهم مىنمایند. اما حقیقت این است که همان امر به معروف و نهى از منکر و همان حرکت حزباللهى و همان پایبندى به اصول است که مىتواند در مقابل انحرافها و خطاهاى فاحش دنیاى امروز بایستد. هیچچیز دیگر نمىتواند. ملتها هم این را مىخواهند.»
با عنایت به بیانات رهبری، مهمترین علل دشمنی استکبار با این راهبرد اسلامی عبارتند از:
۱. دشمن می‌خواهد، در بین مسلمین سرگرمى به شهوات ترویج شود.
۲. دشمن از راه اشاعهى فرهنگ غلط فرهنگ فساد و فحشا سعى مىکند، جوانهاى ما را از ما بگیرد.
۳. دشمن می‌خواهد، «معروف» اسلامى نباشد و آنچه از نظر اسلام «منکر» است، رایج باشد.
۴. چون پیشرفت مسلمین براA8ال اجرای درست آن مسئولیت دارند، اما رهبر معزز انقلاب(دامه برکاته)، در دیدار با جمعى از روحانیون، ائمهى جماعات و وعاظ نقاط مختلف کشور در تاریخ ۱۴/۱۲/۷۰، این وظیفه را قبل از هر کس دیگری، متوجه روحانیون و علما می‌دانند و در عین‌حال ضمن گلایه از کوتاهی برخی از مسئولین در این زمینه، در دیدار فرماندهان گردانها، گروهانها و دستههاى عاشوراى نیروهاى مقاومت بسیج سراسر کشور در تاریخ ۲۲/۴/۷۱، یادآور می‌شوند: «به من نامه مىنویسند؛ بعضى هم تلفن مىکنند و مىگویند: ما نهى از منکر مىکنیم. اما مأمورین رسمى، طرف ما را نمىگیرند. طرف مقابل را مىگیرند! من عرض مىکنم که مأمورین رسمى چه مأمورین انتظامى و چه مأمورین قضائى حق ندارند از مجرم دفاع کنند. باید از آمر و ناهى شرعى دفاع کنند. همهى دستگاه حکومت ما باید از آمر به معروف و ناهى از منکر دفاع کند. این، وظیفه است.»
رهبر معظم انقلاب(مد ظله العالی) در مراسم دیدار قشرهاى مختلف مردم در تایخ ۲۹/۷/۷۱ نیز، متذکر شدند که: «البته دولت، مجلس شوراى اسلامى، دستگاه قضائى و نیروى انتظامى، موظفند که ناهى از منکر را پشتیبانى کنند. این، وظیفهى آنهاست.»
چنانچه با نگاه دقیق و عمیق علت جوسازی دشمن علیه اصل اسلامی و راهبردی امر به معروف و نهی از منکر را مورد بررسی قرار دهیم، در خواهیم یافت که تنها عامل عداوت و کینه ورزی دشمن را تنها می‌توان در تأثیر این راهبرد اساسی بر سلامت جامعه جستجوکرد.»
هدف و علت پریشانی دشمن در مواجهه با راهبرد امر به معروف و نهی از منکر:
با این توصیف به سادگی می توان علت نگرانی دشمن از اجرا و نهادینه شدن اصل اسلامی امر به معروف و نهی از منکر و چرایی تقابل با آن را فهمید. رهبر انقلاب در بیانات ۱۶/۳/۷۵ در دیدار با اقشار مختلف مردم و میهمانان خارجى شرکتکننده در مراسم سالگرد ارتحال حضرت امام خمینى(ره)، علت ترس و نگرانی دشمن در این زمینه را در قالب این عبارت بیان می‌کنند: «درست توجّه کنید که این چقدر مهمّ است. مسلمانان خصوصیتى دارند که مىتوانند ارادهى خود را در حرکت عالم مؤثّر کنند. به خاطر چه؟ به خاطر احکام نورانى اسلام؛ بلکه به خاطر روحیّات و خلقیّاتى که اسلام به مسلمانان مىدهد؛ مثل ظلمستیزى و کنار نیامدن با بدى و فساد، مثل امر به معروف و نهى از منکر و جهاد فى سبیل الله، که جهاد فى سبیل الله میدان گسترده و عرض عریضى دارد و مخصوص صحنهى نبرد رویاروى جسمانى نیست، بلکه جهاد داخل خانهها هم ممکن است و همه جا انسان مىتواند با دشمن خدا جهاد کند؛ اگر اراده داشته باشد و اگر بداند باید چه کار کند.»
امام خامنه‌ای(دامه برکاته) در تاریخ ۲۶/۲/۷۵ در دیدار روحانیون و مبلغان، با اشاره به برخی از مصادیق و محصولات غیر اخلاقی دشمن که علی‌رغم صرف هزینه بالا، عمدتاً به شکل رایگان یا با قیمت ارزان و برای بی‌اثر کردن و کم‌رنگ ساختن موضوع امر به معروف و نهی منکر در جامعه توزیع می‌شود، علت را اینگونه تشریح می‌کنند: «عوامل استکبار، امروز فیلم بد درست مىکنند، شعر بد مىگویند، داستان بد مىنویسند و این همه را، در داخل کشور، بین نوجوانان، جوانان و مردم عادّى پخش و منتشر مىکنند و یا از طریق ماهواره، رواج مىدهند. این مورد اخیر- ماهواره- واقعاً گنداب فسادى است که تیرهاى زهرآگین خود را به سمت ملتها و کشورها هدفگیرى مىکند. بحمد اللّه سال گذشته، مجلس شوراى اسلامى، با حسن فهم قضیه، ماهواره را ممنوع کرد. با این همه، اگر در جامعه، به دستور اسلام و فرمودهى قرآن عمل شود، هیچکدام از ابزار و عوامل فساد، نمىتواند کمترین اثرى بکند.
به معناى دقیقتر، توجّه از جوانب مختلف و امر به معروف و نهى از منکر، نمىگذارد دشمن پیروز شود. این است که جامعهى اسلامى، یک جامعهى ماندگار است. این است که «انّا نَحْنُ نَزَّلْنا الذِّکْرَ وَ انّا لَهُ لَحافِظُونَ.» این است که «وَ لَیَنْصُرَنَّ اللهُ مَنْ یَنْصُرُهُ.» این است که «وَ الّذِینَ جاهَدُوا فِینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا.» اینها تعارف نیست که خدا با ما کرده است. حال، قدرتمندان دنیا عربده بکشند و علیه نظام جمهورى اسلامى تهمت بزنند. بحمد اللّه اینجا بناى مستحکمى است. بنایى است که هرکس با آن زورآزمایى کند، دست و پنجهى خودش را زخمى و مجروح خواهد کرد. امروز همهى عوامل بقا و حیات، در نظام اسلامى هست. کسانى هم که گاهى اوقات نسبت به بعضى از کارهاى دینى و شعارهاى اسلامى، اعتراض دارند و نِق مىزنند که «آقا؛ شما هم دیگر شورش را درآوردید! دائم راجع به ارزشهاى اسلامى مىگویید! فلان شعار دیگر چیست و فلان کار دیگر کدام است؟!» در واقع حرف دشمن را تکرار مىکنند. دشمن مایل نیست که اسلام به طور کامل پیاده شود؛ چون اگر اسلام به طور کامل پیاده شد، آسیبناپذیر مىگردد. حال، براى اینکه آسیبپذیر شود، باید چه کار کنند؟ باید ناقصش کنند. باید یک گوشهاش را نگذارند عمل شود. مثلًا نسبت به «لایحهى قصاص» و «قانون مجازات»، جنجال آفرینى کنند.»
ایشان در تاریخ ۱/۱۱/۷۱ خطاب به مسئولان و کارگزاران نظام، با یادآوری این نکته که آنها با دیگران دشمنی ندارند می‌افزایند: «اما با جمهورى اسلامى چرا. با شخصیتهایش هم دشمنند، با ملتش هم دشمنند، با دولتش هم دشمنند، با رئیسجمهورش هم دشمنند، با مجلسش هم دشمنند، با احکام قضائى و مسئولین قضایىاش هم دشمنند. با هرچه که این نظام را سرپا نگه مىدارد، دشمنند. حتى با شعارهاى شما هم دشمنند. آنها شعار امر به معروف و نهى از منکر را تمسخر مىکنند؛ شعار حزباللهىگرى را تمسخر مىکنند و شما را متهم مىنمایند. اما حقیقت این است که همان امر به معروف و نهى از منکر و همان حرکت حزباللهى و همان پایبندى به اصول است که مىتواند در مقابل انحرافها و خطاهاى فاحش دنیاى امروز بایستد. هیچچیز دیگر نمىتواند. ملتها هم این را مىخواهند.»
فرمانده معظم کل قوا در دیدار فرماندهان گردانها، گروهانها و دستههاى عاشوراى نیروهاى مقاومت بسیج سراسر کشور در تاریخ ۲۲/۴/۷۱، شگرد دشمن را به این شکل افشا می‌کنند: «دشمن از راه اشاعهى فرهنگ غلط فرهنگ فساد و فحشا سعى مىکند جوانهاى ما را از ما بگیرد. کارى که دشمن از لحاظ فرهنگى مىکند، یک تهاجم فرهنگى، بلکه باید گفت یک شبیخون فرهنگى یک غارت فرهنگى و یک قتل عام فرهنگى است. امروز دشمن این کار را با ما مىکند.» و متقابلاً در دیدار با گروه کثیرى از دانشجویان و دانشآموزان، در تاریخ ۱۵/۸/۷۰ راهکار رهایی از این دام فریبنده را با این عبارت مورد تأکید قرار می‌دهند: «نگذارید در جوامع جوان چه در مدرسهها، و چه در دانشگاهها کار به فساد بکشد. این مراکز براى دشمن هدف است. بدانید که نسل جوان این جامعه و این ایران اسلامى زنده است؛ دشمن هم این را بداند. با بودن شما جوانان مؤمن، حجت بر ما تمام است.»
با عنایت به بیانات رهبری، مهمترین علل دشمنی استکبار با این راهبرد اسلامی عبارتند از:
- دشمن می‌خواهد، در بین مسلمین سرگرمى به شهوات ترویج شود.
- دشمن از راه اشاعهى فرهنگ غلط فرهنگ فساد و فحشا سعى مىکند، جوانهاى ما را از ما بگیرد.
- دشمن می‌خواهد، «معروف» اسلامى نباشد و آنچه از نظر اسلام «منکر» است، رایج باشد.
- چون پیشرفت مسلمین برای استکبار قابل تحمل نیست، مىخواهد در داخل کشور، تنبلى و بیکارگى باشد.
- دشمن تمایل دارد، سازندگى و ابتکار و اصلاح امور اقتصادى و اجتماعى و فرهنگى مردم نباشد.
- استکبار مىخواهد پیشرفت علم و دانش در کشور نباشد، تحقیقات نباشد، کلاسِ درس نباشد.
- استکبار مىخواهد در این کشور و در میان این ملت، ایمانِ عمیق نباشد، تا اقدامات خصمانه‌اش اثر بیشتری داشته باشد.
- دشمن مایل نیست که اسلام به طور کامل پیاده شود، چون اگر اسلام به طور کامل پیاده شد، آسیبناپذیر مىگردد.
- مسلمین از طریق امر به معروف و نهی از منکر می‌توانند، ارادهى خود را در حرکت عالم تأثیرگذار کنند و دشمن این را نمی‌خواهد.
- دشمن می‌خواهد، امر به معروف و نهی از منکر نباشد چون، همان امر به معروف و نهى از منکر و همان حرکت حزباللهى و همان پایبندى به اصول است که مىتواند در مقابل انحرافها و خطاهاى فاحش دنیاى امروز بایستد.
کلام آخر اینکه؛ در این مسیر قبل از هر چیز باید، حساب ناهنجاریهای ناشی از اعمال گروهی از مسلمین که چهره اسلام را مخدوش ساخته، از حساب اسلام جدا کنیم، چرا که اسلام نه تنها با اینگونه رفتارها موافق نیست، بلکه همواره در مقام مبارزه با آن قرار داشته و تأکید دین بر اجرای امر به معروف و نهی از منکر، گواهی بر این مدعاست. ثانیاً در بیشتر موارد، رفتار و عملکرد مبتنی بر اصول و ارزش‌های اسلامی، از سوی مؤمنین نه تنها آثار و تبعات رفتارهای نادرست مسلمین را خنثی خواهد کرد، بلکه از بروز بسیاری از رفتارهای نامطلوب نیز پیشگیری خواهد نمود. و ثالثاً باید اثربخشی این راهبرد را باور و با اجتناب از بی‌تفاوتی نسبت به مسائل جامعه، کارآیی آن را اثبا نماییم.
احمدرضا هدایتی
کارشناس ارشد مدیریت
۱۸/۸/۹۳
با سلام، بسیار عالی بود.
منصور باشید
جناب آقای روح الله محمدی :
ضمن عرض سلام؛ از حسن نظر شما متشکرم و امیدوارم با کمک مردم فهیم ایران اسلامی، یه زودی شاهد فرگیر شدن منطقی و اصولی این راهبرد بزرگ اسلامی در سطح کشور باشیم.
موفق باشید – یا علی