آیا روسیه اقدام اخیر ترکیه را تلافی خواهد کرد؟

     هیچ مسلمانی از حمله به یک کشور اسلامی و صدمه دیدن هم‌کیشان خود اعم از شیعه و سنی و یا حتی غیر مسلمانان بی‌گناه در سایر کشورها خشنود و شادمان نمی‌شود و طبیعی است که کشورهایی مانند؛ ترکیه که دولت آن در پی دستیابی به آرزوهای خیالی و برباد رفته خود، به‌جای اتحاد و کمک به جهان اسلام در مبارزه با تروریسم، راه همراهی و خدمت به منافع غرب را برگزیده و یا حتی عربستان که حکام سرسپرده، قدرت‌طلب و پول‌پرست آن جفاکارانه ایران اسلامی را دشمن مسلمانان معرفی نموده و ظالمانه و ناجوانمردانه از تروریسم حمایت و کشورهای اسلامی را هدف قرار می دهند، از این فاعده مستثنی نیستند.

     با این‌حال بدیهی است که؛ بر اساس اراده و سنت تغییرناپذیر الهی، تفرقه‌افکنی بین مسلمین و یکجانه‌نگری و منفعت‌طلبی غیرمنطقی برای کسب موقعیت برتر به‌ویژه آنگاه که در مشارکت و همراهی با دشمنان اسلام باشد، بهایی خواهد داشت که عواقب آن دیر یا زود گریبان خاطیان و حامیان آنها را خواهد گرفت و چه‌بسا باعث شود که آتش آن دامن دیگران را نیز بسوزاند.

     در همین راستا، به‌نظر می‌رسد اقدام ماجرجویانه دولت ترکیه در مورد ساقط نمودن هواپیمای روسی و پس از آن انهدام یک فروند بالگرد این کشور که در جستجوی خلبانان هواپیمای ساقط شده به منطقه اعزام شده بود، می‌تواند آغازی بر بروز وقایعی باشد که به نفع هیچ‌یک از کشورهای منطقه و حتی جهان نیست، زیرا قطعاً پذیرش و هضم چنین برخورد تحقیرآمیزی، برای دولتی که در رقابت با دول غربی خود را همطراز و بلکه برتر از آمریکا می‌داند و در جهت احیاء جایگاه تضعیف شده خود در موازنه قدرت جهانی و ایجاد و حفظ موقعیت برتر در منطقه، پا به عرصه نبرد گذاشته، امکان پذیر نیست.

     اینک کشور روسیه در موقعیتی قرار گرفته که اگر از مقابله به‌مثل و اقدام تلافی‌جویانه صرف‌نظر کند، تضعیف بیش از پیش موقعیت و جایگاه این کشور در افکار عمومی جهان را در پی خواهد داشت و بی‌شک سردمداران و رسانه‌های غربی از آن با عنوان آسیب‌پذیری و عقب‌نشینی در برابر قدرت غرب نام خواهند برد و چنانچه ناشیانه و نسنجیده وارد عمل شود، ممکن است در نهایت به رویارویی مستقیم با ناتو و یا حداقل گشودن یک جبهه جدید ناخواسته در منطقه و صرف هزینه‌هاس سنگین مادی و انسانی منجر شود.

     از همین‌رو صاحبنظران عرصه سیاسی و نظامی، اتخاذ گزینه‌های متفاوتی را از سوی دولتمردان روسیه ممکن دانسته‌اند که مهمترین آنها عبارتند از:

  • تشدید حملات روسیه به تروریست‌ها در سوریه و عراق: یکی از محتمل‌ترین سناریوهای مطرح در این رابطه این است که؛ اقدام اخیر ترکیه و رجزخوانی‌های غرب در حمایت از این کشور، باعث خواهد شد تا روسیه برای جبران عوارض موقعیت خفت‌باری که در آن قرار گرفته، با سرعت بخشیدن و تشدید حملات خود به تروریست‌ها و سایر گروه‌های تحت حمایت ترکیه و ائتلاف غرب، به قدرت‌نمایی و در واقع عرض‌اندام غیرمستقیم متوسل شود و با جلوگیری کامل از ادامه تسلط و حضور کشورهای مذکور و همپالگی‌های آنها در دو کشور تحت اشغال و در واقع کوتاه نمودن دست ترکیه از منافع موردنظر آنها در منطقه، خسارت وارده را جبران نماید.
  • قطع صدور گاز به ترکیه: اگرچه قطع گاز صادراتی به ترکیه برای روس‌ها به عنوان یک منبع درآمد نسبتاً مهم، خوشایند نخواهد بود، اما با توجه به وابستگی بخش قابل توجهی از سیستم حرارتی و نیروگاه‌های برق ترکیه به گاز دریافتی از روسیه و عدم دسترسی این کشور به سوخت جایگزین در کوتاه مدت، خسارات سنگینی به اقتصاد نه‌چندان مستحکم ترکیه تحمیل و سقوط آن را تسریع خواهد نمود.
  • اعمال مجازات‌های اقتصادی: قطع یا کاهش مبادلات مالی و تجاری و حتی اعمال تحریم‌های گسترده اقتصادی، گزینه دیگری است که ممکن است در دستور کار روسیه قرار گیرد.
  • جلوگیری از تبادل گردشگر: در حال حاضر ماهانه هزاران گردشگر روسی از جاذبه‌های گردشگری ترکیه بازدید می‌کنند و تشدید تنش بین این دو کشور می‌تواند منجر به قطع ارتباطات بین دو کشور شده و دولت ترکیه را از یک درآمد خوب(حدود یک‌ سوم درآمد گردشگری) محروم نماید.
  • جانبداری از دولت‌های مخالف ترکیه: سناریوی دیگری که به‌عنوان گزینه سیاسی مطرح شده، دامن زدن روسیه به اختلافات مرزی و سیاسی چندین ساله دولت‌هایی مانند؛ قبرس، یونان و ارمنستان با دولت ترکیه و حمایت و جانبداری از آنها در مناقشات بین‌المللی است.
  • تسلیح و تجهیز نیروهای معارض: راهکار دیگری که امکان دارد مورد استفاده دولت روسیه قرار گیرد، کشاندن دامنه عملیات‌های تروریستی و خربکارانه به داخل خاک ترکیه از طریق تسلیح و تجهیز نیروهای معارض دولت ترکیه و یا کانالیزه نمودن و هدایت مسیر فرار نیروهای درحال عقب‌نشینی داعش و سایر گروه‌های تروریستی به سمت مرزهای ترکیه است، وضعیتی که می‌تواند موقعیت سیاسی و امنیت بحران‌زده‌ی ترکیه را به‌شدت متزلزل سازد.
  • حمله تلافی‌جویانه و مقابله به مثل محدود: راه‌کار دیگری که ممکن است مورد توجه روس‌ها قرار گیرد، بمباران یا موشک‌باران محدود پایگاه‌های هوایی و سایر اهداف نظامی در نقاط مختلف به‌خصوص پایگاه‌های مرزی ترکیه به بهانه‌های مختلف مانند حمایت آنها از تروریسم است.

     البته این امکان نیز وجود دارد که از طریق فعالیت‌های دیپلماسی و با اتخاذ تدابیر پیشگیرانه سیاسی و یا عذرخواهی و پرداخت غرامت از سوی ترکیه، این مخاصمه ختم به خیر شود و از بروز حوادث غیرقابل پیش‌بینی محتمل و گسترده جلوگیری شود.

احمدرضا هدایتی

کارشناس ارشد مدیریت

۴/۹/۹۴

شما همچنین می توانید ...

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *