ترور شخصیت؛ عملیات روانی کثیف

مقدمه:
ترور شخصیت، همواره در طول تاریخ به شکل های مختلف علیه نخبگان، شخصیت های برجسته و محبوب، بزرگان و حتی پیامبران و ائمه نیز وجود داشته است و هیچ یک از آنها از چنین اقداماتی در امان نبوده اند. در تاریخ صدر اسلام، ترور شخصیت پیامبر اکرم (ص) یکی از مهمترین تاکتیک های عملیات روانی کفار و مشرکان برای جلوگیری از دعوت پیامبر به اسلام بود.


شاید آنقدر این جرم وحشتناک، بی‌رحمانه و بازخوردش وسیع است که نمی‌توان برای وقوع آن مجازاتی تعیین کرد. ترور شخصیت همواره با اندیشه تروریستی صورت میگیرد و اگرچه خونی بر زمین ریخته نمیشود اما روح و روان و حرمت فرد مورد تعرض و حمله قرار میگیرد. نکته مذموم دیگر این است که در این جنگ نابرابر فرد مورد ترور واقع شده توان دفاع از خود ندارد زیرا وقتی موج شایعات و تبلیغات منفی علیه او به راه میافتد، جبهه ای مشخص و دشمنی آشکار وجود ندارد که بتواند از آن شکایت یا افشاگری کند.
در واقع در این روش آلوده کردن اطلاعات طرف مقابل و تخریب شخصیتی و روانی او صورت می‌گیرد. این تخریب می‌تواند علاوه بر تأثیر مثبت در روحیه افراد طرفدار تروریسم، در جهت ایجاد تزلزل در پیروان طرف مقابل نیز مؤثر واقع شود. در صدر اسلام نیز بدینوسیله نه تنها مشرکان از گرویدن افراد به پیامبر جلوگیری می‌کردند؛ بلکه قصد داشتند موجب تقویت نیروهای خودو دلسردی، ناامیدی و گاه ضعف در میان یاران پیامبر(ص) شوند.

تعریف
ترور شخصیت از لحاظ فنون اطلاعاتی شیوه ای از عملیات روانی است که جایگزین ترور فیزیکی شده است . هدف اساسی در ترور شخصیت حقوقی یک سازمان ، تسخیر افکار عمومی و تغییر نگرش و رفتار مخاطبان است. در زمان‌هایی که نتوان فردی را ترور فیزیکی کرد و یا نباید افراد مورد ترور فیزیکی قرار گیرند ، دشمن و یا منافقان نفوذی سعی می‌کنند از طریق عوامل تبلیغاتی جنگ روانی و با استفاده از وسایل ارتباط ‌جمعی، شخصیت‌های مطرح و مؤثر در جناح مقابل را به زیر ذره‌بین کشیده و با بزرگ‌نمایی نقاط ضعف، آنان را ترور شخصیت نمایند. اصطلاحی که امروز برای ترورکردن از طریق وسایل ارتباط جمعی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد ، Terrorovision ( ترور کردن و ارعاب و تهدید) است که هدف آن ترور شخصیت های سیاسی و مهم از طریق به تصویر کشیدن نقاط ضعف و حرکات نادرست آنهاست . این عوامل باعث می شود رهبران ذی‌نفوذ نزد مخاطبان دچار بی منزلتی وتخریب چهره شوند .

عملیات روانی و ترور شخصیت
پس از انتشار کتاب جنگ روانی آلمان نوشته فاراگو در سال ۱۹۴۲ اصطلاح جنگ روانی در دیکشنری وبستر وارد شد، اما آنچه مسلم است عملیات روانی سابقه ای به قدمت تاریخ انسان دارد چرا که انسانها برای تحت تأثیر قرار دادن طرف مقابل به شیوه ها و ترفندهایی متوسل شده و این فعالیتها از ارتباط چهره به چهره در میان افراد گرفته تا تقابل اجتماعات کوچک و بزرگتر وجود داشته و همین نوع فعالیت ها و اقدامات در زمانهای خاص مثل جنگها نیز اتفاق افتاده است.
اصطلاح جنگ روانی در جریان جنگ جهانی دوم و پس از آن در کشور امریکا رواج یافت . جنگ روانی از واژه‌هایی است که تاکنون تعاریف متنوع و گوناگونی بر اساس شرایط استفاده از آن ارائه شده است. ارتش امریکا در مارس ۱۹۵۵ در آیین‌نامه رزمی خود تعریفی جالب از جنگ روانی در عرصه بین‌المللی ارائه کرد .
«جنگ روانی استفاده دقیق و طراحی شده از تبلیغات و دیگر اعمالی است که منظور اصلی آن تأثیرگذاری بر عقاید، احساسات، تمایلات و رفتار دشمن، گروه بی‌طرف و یا گروه های دوست به نحوی که پشتیبانی برای برآوردن اهداف و مقاصد ملی باشد».
در واتقع یکی از روش های به زانو در آوردن و تسلط بر دشمن جنگ روانی است که کارآیی و تأثیر آن به مراتب از جنگ های نظامی و فیزیکی بالاتر است. رسول گرامی اسلام (ص) در ابتدای بعثت، هدف شدیدترین هجمه های روانی و تبلیغاتی کفار قرار گرفتند. آن حضرت نیز با حفظ اصول اخلاقی و انسانی و اسلامی مبتکر بهترین تاکتیک های جنگ روانی در دو بعد تقویت روحیه رزمندگان اسلام و تضعیف روحیه دشمنان بودند.
با پیشرفت جوامع و پیچیده تر شدن عذصه های نبرد، جنگ روانی بیش از جنگ نظامی اهمیت پیدا کرد و جزئی از فعالیت های سیاسی، نظامی، اقتصادی و اجتماعی کشورها قرار گرفت.
عملیات روانی از منظر اقدام کلی به دو دسته استراتژیک و تاکتیکی تقسیم می شود. عملیات روانی استراتژیک برای پیشبرد اهداف گسترده یا دراز مدت و در هماهنگی با طرح ریزی استراتژیک کلی طراحی شده است و مخاطبان آن را شهروندان و نظامیان دشمن و کشورهای دوست و بی طرف تشکیل می دهد و به دنبال تشریح خط مشی های خود و پیوند آن با آرمان های مخاطبان هدف، برانگیختن افکار عمومی، ایجاد تفرقه در دشمن و تأثیر گذاری بر روند تعیین تاکتیکها و استراتژی های دشمن است .
عملیات روانی تاکتیکی در منطقه جلویی نبرد و در پشتیبانی از عملیات نظامی تاکتیکی ، طراحی و اجرا و در جهت کاهش روحیه و کارایی رزمی ، آشفته و سردر گم کردن و دعوت به تسلیم شهرهای دشمن انجام می شود. در یک تقسیم بندی دیگر عملیات روانی به دو دسته آشکار و پنهان تقسیم می شود. عملیات روانی آشکار معمولاً با استفاده از تبلیغات سفید یعنی تبلیغاتی که هویت منبع انتشار آن فاش نمی شود و عملیات روانی به عنوان پشتیبان عملیات واقعی به کار گرفته می شود.
در واقع می توان گفت عملیات روانی جزء کارآمدترین، پویاترین و در عین حال موثرترین اقدامات آفندی شمرده می شود و هر کشوری در جهت خنثی سازی اثرات این اقدامات تمامی تلاش و امکانات خود را به کار می گیرد. این بدان علت است که به دلیل گستردگی ابعاد و همچنین موثر بودن آن، این عملیات قادر است افراد یک ملت یا ملت ها را تحت تأثیر خود قرار دهد.
بر خلاف کشور ما، اقدام عملیات روانی در واحدهای اطلاعاتی و نظامی جزء ویژه ترین و سری ترین اقدامات امنیتی – اطلاعاتی محسوب می گردد که معمولا بنا به تصمیم اتاق های فکر عملیات روانی متشکل از افسران خبره اطلاعاتی و ویژه نظامی تصمیم سازی و توسط واحدهای ویژه اجرائی، عملیاتی می گردد که مثال آن بخش عملیات ویژه موساد با عنوان “متساوا” است که مسئول ترورهای بسیار حساس، خرابکاری ها و اقدامات شبه نظامی دقیق و پروژه های جنگ روانی است. این بخش مسئولیت ترور شخصیت های ویژه و مبارزان فلسطینی را برعهده دارد و مسئول اجرای جنگ روانی، تبلیغات و عملیات فریب می باشد و تهاجمات فرهنگی و نشر اخبار دروغ در مطبوعات جزو اقدامات این بخش است. این بخش مسئول تولید اطلاعات نظیر گزارش های روزانه، خلاصه وضعیت های هفتگی و گزارش های مشروح ماهانه است.
علت این نوع نگرش امنیتی به موضوع عملیات روانی سه دلیل ویژه است:
۱) جمعیت هدف گسترده متاثر از اقدام آفندی
۲) اقدام و هزینه/فایده ادامه دار و طولانی
۳) عدم امکان اجرای روش آزمون و خطا، چرا که هزینه اشتباه در عملیات روانی برگشت ناپذیر است.

روش های رایج در ترور شخصیت
۱- زمینه سازی (تخریب نرم و غیر مستقیم)
به طور کلی دو روش برای تخریب وجود دارد. اول آن است که سوژه ای را به عنوان شخصی منحرف معرفی نموده و شخصیت وی را مورد هجمه قرار داد. این روش زمانی که نسبت به عاملان ترور نگاه تردید آمیز وجود داشته باشد و فرد مورد تخریب از اعتبار و اعتماد عمومی سرشار باشد، جوابگو نیست. روش دوم بر این اساس است که با ذکر عوامل و نشانه های متعددی تخریبی زمینه را برای معرفی سوژه مورد نظر را به عنوان یکی از مصادیق گفته های پس زمینه فراهم نمود. در این حالت چون از قبل آمادگی های ذهنی لازم، به مخاطب داده شده است، موجب می شود که نگاه تردید آمیز از روی عاملان ترور برداشته شود. در واقع این استراتژی یک نوع تخریب نرم و غیر مستقیم به حساب می آید. در این روش عوامل ترور از طریق بستر سازی و مقدمه چینی و بادروغ هایی که در حالت عادی گوش شنوایی ندارند، ضریب باور پذیری خود را افزایش می دهند.
۲- شبهه افکنی که در آن سعی می شود در ویژگی های مثبت فردی که اصلاً جایی برای تخریب ندارد، با دیده تردید نگریسته شود.
۳- ایجاد تراز وحشت بوسیله دشمن فرضی
۴- نیاز سنجی تهدیدات امنیت عمومی و یا امنیت ملی در اثر رفتار های سوژه در موازنه وحشت
۵- تحریف هویت که در آن سعی می شود هویت واقعی فرد از بین برود، و با تصویر سازی هایی که پنهان سازی برخی زوایای شخصیتی، برجسته نمودن نقاط ضعف و ایجاد تصویر غلط از فرد انجام می شود، هویت جدیدی برای او ساخته شود که این هویت تخریب چهره و تضعیف فرد را به همراه دارد.
۶- از بین بردن اعتبار شخصیتی از طریق متهم سازی، جعل اسناد، جرم انگاری، بدل سازی و در نهایت جلب و دستگیری سوژه که با دلائل واهی و به انحاء مختلف انجام می شود.
در این روش در مدت زمان اندکی، انواع و اقسام اتهامات بی‌پایه و اساس و برچسب‌های دروغین به فرد زده میشود. شخصیت فرد را با برچسب های مختلفی اعم از جاسوس، عامل بیگانه، شورشی، خودفروخته، مدعی دروغین، شیاد، کلاهبردار، داشتن فساد اخلاقی، مالی مورد تخریب قرار می دهند. این اقدام در حالی صورت می پذیرد که با به کارگیری شگرد کلی گویی و استفاده از بارمعنایی کلمات، ذهنیتی منفی به مخاطبان القا می شود و افکار و قضاوت های آنان را تحت الشعاع دروغ های القائی قرار می گیرد.عاملان ترور شخصیت از این باور شرطی شده در میان مردم «تا نباشد چیزکی مردم نگویند چیزها» سواستفاده می کنند و آن ها را به سمت اهداف خود سوق می دهند. مجریان تبلیغات سیاه، به شدت از نقاط حساس روانی مخاطبان خود سود می جویند. با دست گذاشتن روی نقاط ضعف مخاطب، اتهاماتی متناسب با آن را به سوژه مورد نظر وارد می کنند و از این طریق ضربه مهلک خود را وارد می نمایند، زیرا می دانند که از این راه ماشین ترور، قربانیان بیشتری خواهد داشت. همانطور که قبلاً هم اشاره شد، از این تکنیک به عنوان بهره گیری از عاطفه گیرندگان پیام یاد می شود. تکنیکی که از سایر روش ها قدرتمندتر و کارسازتر است به طوری که حتی بدون داشتن استدلال منطقی، به سرعت می تواند تحت باور مخاطبان خود در آید.

اسلام و ترور شخصیت
در قرآن کریم می خوانیم: وَالَّذِینَ یُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَیْرِ مَا اکْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلوا بُهْتَاناً وَإِثْماً مُّبِیناً: و کسانی که مردان و زنان مومن را بی آنکه مرتکب [عمل زشتی] شده باشند آزار می‌رسانند، قطعا تهمت و گناهی آشکار به گردن گرفته اند. ﴿احزاب- ۵۸﴾
در بیانات رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت ا… خامنه ای نیز آمده است که: «اتهام،‌ آبرو ریزی و ایجاد شایعه برای افراد، برخلاف احکام اسلامی است…در جامعه‏ اسلامی، حیثیت افراد نباید مورد تلاعب دست افرادی قرار بگیرد که هیچ احساس مسئولیتی نمی‌کنند… آبروی افراد را بردن، اتهام به افراد وارد کردن، اشخاص را بدون دلیل – از مسئول و غیرمسئول – زیر سئوال بردن، درباره‏ آنها شایعه ایجاد کردن، چیزی است بر خلاف احکام اسلامی؛ بر خلاف شرع اسلامی است؛ بر خلاف رویه‏ی اسلامی است»
در اسناد ارائه شده تاریخی اسلام نیز شیوه های مختلف عملیات روانی توسط پیامبر و امام علی (ع) علیه دشمن بکار رفته است بجز ترور شخصیت که همواره پیامبر و ائمه معصومین (علیهم السلام) قربانیان آن بوده اند. ترور شخصیت امام علی ( ع ) تا آنجا پیش می رود که مردم عراق او را به دروغگویی متهم می کنند. در خطبه هفتاد و یک نهج البلاغه آمده است : « پس از ستایش پروردگار ! ای مردم عراق ! … آگاه باشید! من با اختیار خود به سوی شما نیامدم بلکه به طرف دیار شما کشانده شدم، به من خبر دادند که می گویید علی دروغ می گوید» .
لذا در مورد ترور شخصیت که بلافصل به یکی از کبائر گناهان یعنی (بهتان) بازمی گردد هیچ حجت شرعی در اسلام وجود ندارد و این امر برخلاف موضوع غیبت است که در برخی متون مرتبط با عناصر چهارگانه استفتاء احکام در خصوص برخی فاجرین گناهکار جائز دانسته شده است که بایسته است مورد توجه برخی مخاطبان سیاسی داخل کشور قرار گیرد.

راهکارهای شناسائی آفند و فرجام
اولا باید توجه داشت که دست زنندگان به این اقدام یا دشمنان هستند و یا بنا به فرمایش مقام معظم رهبری (دام عزه) (بدون شک یا خائنند یا بسیار غافلند)، لذا بنا به علل ذیل لازم است دستگاه تبلیغات و جامعه رسانه ای و اطلاعاتی کشور در مباحث آشکار، به عملیاتی کردن شیوه ها و تاکتیک های عملیات روانی درجنگ نرم و ابزار و تجهیزات مربوطه توجه داشته باشد. بنظر می رسد در مورد اجرای تاکتیک ترور شخصیت مانند سایر تاکتیک های عملیات روانی تقسیم بندی ابزاری ذیل که برای اجرای مقاصد متخصصان عملیات روانی موثر است، صحیح باشد:
۱- ابزارهای دیداری شامل: شبکه های تلویزیونی ماهواره ای، گزارشات تصویری خبرگزاری ها، تهیه و تولید سی دی مختلف تصویری، ساخت فیلم های تبلیغی و مستند، تولید و پخش نما آهنگ و…
۲- ابزارهای شنیداری مورداستفاده قرار گرفته شامل : رادیو، موسیقی، سخنرانی، آهنگ، سرود و…
۳- ابزارهای نوشتاری مورد استفاده شامل: روزنامه، نشریات، جزوات، پوستر، اعلامیه، بیانیه، تراکت،کتاب، شبنامه، خبرنامه، اوراق تبلیغی که جزء لاینفک ابزارهای جنگ نرم است که نظام سلطه تاکنون در جنگهای جهانی اول و دوم، جنگ ویتنام، جنگ کره، جنگ بالکان و به ویژه در دو جنگ خلیج فارس علیه عراق به خوبی از آن بهره برده اند.
۴- ابزارهای الکترونیکی مورد استفاده شامل : اینترنت، موبایل، تلفن، فکس و…
۵- ابزار های کمکی شامل: نمادها ،ابزار های تزئینی وسایل تبلیغی و…
۶- نخبگان
از طرفی جمعیت هدف این دستگاه ها می تواند با توجه به بروز جنگ های اجتماعی شامل: ۱- مردم، ۲- احزاب، ۳-سیاستمداران، ۴-گروهها، سازمانها و نهادهای دولتی و غیردولتی، ۵-دولتها و۶- سازمانهای بین المللی باشند.
بوسیله روش شناسی استفاده از این ابزارها و نیز موارد بکارگیری آن در دهه اخیر به راحتی می توان دلایل استکبار جهانی را از ایجاد جنگ روانی در این مقطع زمانی در ایران اسلامی را درک نمود. در همین راستا دشمن در جریان فتنه عمیق پدید آمده در سال ۸۸ و شکاف اطلاعاتی موجود، توانست گسست اجتماعی ترمیم پذیری را در اتحاد و انسجام جامعه مدنی ایران پدید آورد و در همین حال، با مکانیسم ترور شخصیت علیه بسیاری از شخصیت های نظام و هدف قراردادن آحادی از اجتماع، اقداماتی را بانجام رساند که جایگاه اجتماعی آنها را به مرور در میان مردم تغییر دهد. نتایج این تغییرات به راحتی در نتایج آراء ماخوذه در انتخابات ۹۴ ملاحظه می شود. در این میان و با کمال تاسف عده ای از مسئولان و حتی دستگاه های مسئول با قرار گرفتن در تور نرم اطلاعاتی دشمن، شروع به تخریب یکدیگر و در واقع بخشی از جریان سیاسی انقلاب نمودند و باصطلاح با یک روشی اشتباه به حذف رقیب روی آوردند. غافل از آن که هرکس تلاش نماید که بخشی از جریان انقلاب، ارکان و یا پشتوانه های سیاسی آن را حذف کند بهر حال به ناپایداری سیاسی نظام اجتماعی و انقلاب اسلامی دامن زده است. در این میان بیشترین استفاده نصیب ضد انقلاب و جریان انحرافی شده است، چرا که در میان تضاد تئوری های سیاسی به رشد خود ادامه داده است. تکنیک اساسی تخریب یک جناح علیه جناح دیگر نیز عملکرد جریان انحراف بوده است چرا که، افراد و سمپات هایی که در قالب حامیان تئوری سیاسی دولت گذشته قرار می گیرند، چنانچه در نقد سیاست های گذشته سخن برانند، زبان به منقادی خود گشوده اند و چنانچه این اقدام را انجام ندهند به حمایت و یا حداقل بی تفاوتی در برابر جریان انحرافی و نظائر آن متهم می شوند.
در نهایت موکدا باید توجه داشت که ترور شخصیت “اقدامی اطلاعاتی” به “نفع دشمن” و “مغایر و متضاد با قوانین شرعی” است که مرتکبین آن یا دشمنانند یا به فرمایش مقام معظم رهبری از دسته خائنین و یا غافلینند.
لذا گردانندگان ابزارهای اطلاع رسانی در موضوع ترور شخصیت باید تمام تلاش خود را انجام دهند تا در دام اطلاعاتی دشمن و یا معاندین متعّمد و یا مغفول در جامعه اسلامی قرار نگیرند. گردانندگان ابزارهای اطلاع رسانی باید توجه داشته باشند که چنانچه راجع به سوژه ای بویژه افرادی که اتهام زنی به آنها اصل نظام را تضعیف می کند، بپردازند، این اقدام در وهله اول می تواند اقدام (عملیات روانی به منظور ترور شخصیت) باشد.
برای شناسائی بهتر کَنِش (عملیات روانی به منظور ترور شخصیت) باید گفت چنانچه در مورد سوژه ای خاص، مضمونی خاص با محتویات ذیل آورده شود؛ ابتدائا باید به آن به عنوان بخشی از اقدام عملیات روانی دشمن شک کرد. این محتویات شامل: ۱- برچسب زدن « هدف از این عملکرد آن است که فرد، ایده، فکر و یا گروهی محکوم شوند؛ بی آنکه استدلالی در محکومیت آنها آورده شود»، ۲- تهدید امنیت عمومی، ۳- کلی گویی بدون تعریف مشخص، در جهت اقناع مخاطبان، ۴- گواهی «گواهی و یا شهادت، نقل قول هایی در داخل و خارج از پیام است که برای حمایت از یک سیاست، عقیده، برنامه و یا شخصیتی خاص آورده می شود که یک شخص مورد احترام و یا منفور، فکر، برنامه و یا سیاست معینی را تایید یا نفی کند»، ۵- تکرار، ۶- دروغ و افترا، ۷- مبالغه، ۸- ایجاد تفرقه، ۹- آموزش اقدامات خشن و خشونت گرایی و ۱۰- پاره حقیقت گویی.
در ضمن باید دانست که هرگونه اقدامات اطلاعاتی و قضائی در مورد مجرمان واقعی هرگز نیازمند ترور شخصیت نبوده و ابزار ترور شخصیت تنها در اثر ضعف مدارک و محتوا در مذمت سوژه و یا ترس از اقدام متقابل سوژه علیه متعرضین به آبروی افراد صورت می پذیرد، لذا بهیچ عنوان نباید به این قبیل اقدامات دامن زد. بدیهی است در این صورت، مسئولین اطلاعاتی، قضائی و دستگاه های نظارتی راحت تر به انجام وظائف خود خواهند پرداخت.
همواره باید در داشت که اگر دروغ نگوئیم قطعا دنیائی بهتر در انتظارمان خواهد بود.

گردآوری و تالیف: دکتر رضا آقانوری

(محقق علوم راهبردی)

شما همچنین می توانید ...

٪ پاسخ

  1. مهدی گفت:

    بسیار تا بسیار خوب بود واستفاده کردم
    خداوند جزای خیر به شما عنایت فرماید

  2. مهدی گفت:

    با سلام و درود
    مقدمه خوبی بود بر ترور شخصیت

  3. blue گفت:

    ممنون مفید بود

  4. علی حمزه گفت:

    شخصیت من ترور شده است

    • احمدرضا هدایتی گفت:

      جناب حمزه سلام؛
      پیشنهاد می کنم با ۱۱۰ تماس بگیرید.
      البته برای مزاح بود، اما چرا و چطور؟
      موفق باشید

  5. علی حمزه گفت:

    شخصیت من ترور شده است …………

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *