حادثه تلخ پلاسکو اگرچه با خسارت‌های جبران‌ناپذیر در اابعاد مختلف انسانی و مادی همراه بود و تأثر همگان را درپی داشت، اما دربردارنده نکات و تجارب آموزنده‌ای نیز بود که اگر به درستی مورد توجه قرار گیرند، می‌توانند به یک فرصت ارزشمند برای جلوگیری از بروز حوادث مشابه و کاهش هزینه‌ها در وقایع دیگر منجر گردند.
یکی ازنکات مهم و قابل تأمل در این حادثه، تبلور ایثار و شجاعت آتش نشانان عزیزی است که اقدام و عملشان یادآور رشادت و از خودگذشتگی رزمندگان بی‌ادعا و جان برکفی بود که در راستای عمل به تکلیف و انجام وظیفه، خطر تیر و ترکش و گازهای شیمیایی و صدها تهدید دیگر را به جان خریده و برای حفظ دین، سرزمین و امنیت هموطنانشان دل به دشمن می‌زدند و با نثار جان خود حماسه می‌آفریدند.
افرادی که گاهی گازهای شیمیایی اهدایی دشمن پیکر پاکشان را متلاشی می‌نمود، گاهی پیکر مطهرشان طعمه ماهیان دریا می‌شد، گاهی در زیر آوار سنگرها مدفون می‌شدند، گاهی در آتش و دود ناشی از انفجار تانک‌ها و خودرهای زرهی به خاکستر مبدل می‌شدند، گاهی بر اثر اصابت مستقیم گلوله توپ و تانک و امثال آن قطعه قطعه می‌شدند و با همه این اوصاف و در نهایت گاهی هرگز جسم پاکشان به وطن باز نمی‌گشت.
از سوی دیگر؛ وحدت و همدلی مردم قدرشناس ایران اسلامی نیز یادآور همان همراهی و مشارکتی بود که در طول انقلاب و در جریان جنگ تحمیلی به اوج خود رسید و امروز باردیگر در رفتاری غرورآفرین ثابت کرد که مردم ایران اسلامی به هنگام بحران و خطر، همچنان حامی دولتمردان دلسوز و یار و پشتیبان یکدیگرند.
در جریان این واقعه؛ یک‌بار دیگر رفتار شیطنت آمیز و عبرت‌آموز رسانه‌های بیگانه و یاوه‌گویی افراد خودفروخته‌ای که در آغوش دشمنان قرار گرفته‌اند، نشان داد که آنها برای جان انسان‌ها ارزش چندانی قائل نیستند و حتی در سخت‌ترین و اندوه‌بارترین حوادث، تنها در پی ایجاد تفرقه در بین مردم و مسئولین کشور و دستیابی به اهداف شیطانی خود هستند.
همچنین این حادثه؛ ابعاد مختلفی از مدیریت بحران را به نمایش گذاشت، مواردی که شاید تا قبل از آن کمتر کسی تصور آن را می‌کرد، اقداماتی مانند؛ حضور به‌موقع و نقش‌آفرینی مؤثر دستگاه‌های مختلف با فرماندهی واحد، ایجاد نظام پاسخگویی و اطلاع‌رسانی متمرکز، تصمیم‌گیری و اقدام فوری برای کاهش آسیب‌های روحی و روانی خسارت دیدگان، تفکیک از مبدأ ضایعات ناشی از آوار ساختمان و انتقال و حفاظت از آنها در یک محل مشخص در جهت ایجاد سهولت برای یافتن اموال و مدارک احتمالی قابل کشفِ متعلق به مالکان، تفکیک و نگهداری گاو‌صندوق‌ها و اسناد و مدارک کشف شده در جریان آوربرداری در مکان جداگانه، تصمیم‌گیری فوری در مورد نحوه کمک به خسارت دیدگان از سوی دولت و نظم و امنیتِ حاکم بر محل حادثه.
با این حال نباید فراموش کنیم که؛ اولاً دامنه خسارت ناشی از این حادثه فقط به یک ساختمان محدود می‌شد. ثانیاً با تخلیه به‌موقع ساختمان، تلفات انسانی به حداقل ممکن رسید. ثالثاً با توجه به محدودیت کار، امکان تمرکز تمام امکانات مورد نیاز در محل حادثه امکان‌پذیر بود. رابعاً امکان مشارکت برای همه دستگاه‌های ذیربط وجود داشت و لذا این شرایط نباید، این اشتباه را در ما ایجاد کند که قطعاً قادریم در یک موقعیت احتمالی خطرناک‌تر و با گستردگی بیشتر نیز همین‌گونه عمل نماییم.
بنابراین؛ از آنجا که این حادثه و حوادثی از این دست، در اکثر موارد خسارات جبران‌ناپذیری را در پی دارند و معمولاً تبعات آن کل نظام اقتصادی کشور و جامعه را متأثر می‌سازد، لذا بیمه اماکن آسیب‌پذیر اگرچه اقدام پسندیده‌ای محسوب می‌شود، اما لزوماً بهترین گزینه برای جبران خسارات ناشی از حوادث نیست، زیرا در هر صورت، تأمین خسارت احتمالی، مستلزم صرف هزینه از منابع کشور است، منابعی که باید صرف پیشرفت و آبادنی کشور شود نه جبران چند برابری خسارات ناشی از عدم پیشگیری و درست به همین دلیل است که باید، مقاوم‌سازی، بازسازی و تجدید بنای اماکن مستهلک و قدیمی، مبنای کار واولویت مقابله با حوادث قرار گیرد.
در کنار این کار، باید برای تأمین به‌موقع و همه‌جانبه نیازهای کشور در بحران‌های احتمالی بزرگتر تدابیر لازم اندیشیده شود، قطعاً این برنامه‌ریزی ابعاد مختلفی داشته و می‌تواند از نظام مدیریت متمرکز تا دوگانه‌سوز کردن مشعل نانوایی‌ها و تأمین آب، برق، گاز و سایر نیازهای ضروری جامعه در مواقع بحرانی را در بر بگیرد.
علاقه‌مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به مقاله دیگر نویسنده، تحت عنوان «مدیریت بحران در حوادث غیرمترقبه» در سایت ره‌توشه مراجعه نمایند.
احمدرضا هدایتی
کارشناس ارشد مدیریت
۹/۱۱/۹۵
سلام خسته نباشی عالی بود
سلام برادر، کم پیدا هستید. در هر حال متشکرم
موفق باسید – یا علی