آلمان برای تبدیل شدن به چهارمین اقتصاد دنیا چه راهی را طی کرد؟ (تجارب اقتصادی دیگران)

آلمانی‌ها قانع زندگی می‌کنند تا ثروتمند شوند

     با توجه به اهمیت کم و کیف تولید ملی به عنوان مهم‌ترین رکن در افزایش قدرت اقتصادی، در اقتصاد مقاومتی عنصر تولید ملی به عنوان یک رکن اساسی در مرکز همه برنامه ها قرار می گیرد و همه راهبردها، سیاست ها، برنامه ها و طرح ها در تناسب با آن طراحی می شوند.

     یکی از کشورهایی که به این رکن اساسی یعنی تقویت تولید ملی به هر نحو ممکن در تاریخ پیشرفت اقتصادی خود توجه جدی کرده، آلمان است.

     کشور آلمان با حدود ۳۹۰۰ میلیارد دلار تولید ملی، در جایگاه چهارم اقتصاد جهان قرار دارد. این کشور بزرگترین و قدرتمندترین اقتصاد در اروپا و منطقه یورو محسوب می‌شود و توانسته در پیشرفت اقتصادی گوی سبقت را از رقبای خود در اروپا برباید.

     اما بی شک سیاست های کلان اقتصادی این کشور از سویی و فرهنگ عمومی و حرفه ای مردم این کشور از سوی دیگر نقش مهمی در تقویت تولید ملی در این کشور داشته است. در ادامه برخی از رهیافت های اقتصادی بلندمدت آلمان که اثر مهمی بر پیشرفت اقتصادی این کشور گذاشته اند را می توان در دو بخش ساختاری و فرهنگی توصیف کرد:

الف. رهیافت های ساختاری آلمان در راستای تقویت تولید ملی:

     تقویت صادرات (به خصوص در حوزه های حساس و با ارزش افزوده بالا): نیمی از رشد اقتصاد آلمان در دهه های گذشته ناشی از صادرات است. مازاد تجارت خارجی با ۱۸۸ میلیارد یورو (۲۴۳ میلیارد دلار) یا ۷ درصد از تولید ناخالص داخلی است. از دیدگاه سرانِ آلمان، صادرات قوی و مازاد تجاری زیاد نمادهای قدرت اقتصادی هستند. به همین جهت سیاست‌های تشویقی جدی برای تقویت صادرات در این کشور طی ده ها سال پیگیری می شده است.

     کارخانه‌های آلمان به طور سنتی در سه حوزه بزرگ بسیار قدرتمند بوده‌اند: اَبَر ابزارها، مواد شیمیایی و خودروها. ترکیب این سه حوزه صنعتی هنگامی که اقتصادهای نوظهور شکوفا می‌شدند، از جمله چین بسیار در تقویت صادرات این کشور موثر بود. تقریبا نیمی از کل صادرات آلمان و همچنین ۷۲ درصد از صادراتش به چین کالاهای ترابری و ماشین‌آلات با ارزش افزوده بسیار بالا هستند.

     ارتقای دانش در کارگران: ارتقای بهره وری کارکنان و کارگران یکی از موضوعات مورد توجه دولت های آلمان بوده است. این مسئله آن زمانی بیشتر خودنمایی می کند که در جریان بحران مالی ۲۰۰۸ غرب که آمریکا و اروپای غربی با مشکلات اقتصادی جدی رو به رو شدند، شرکت های آلمانی به جهت کاهش تقاضا بیکار شده بودند، به جای اخراج کارکنان و کارگران خود، آنها را به دوره های آموزشی اعزام کردند و در واقع به جای کار و تولید، به ازای آموزش و ارتقای مهارت به کارکنان خود حقوق پرداخت می کردند. همین امر باعث شد پس از عبور نسبی از بحران و آغاز تولید، کارکنان و کارگران با مهارت و بهره وری بالاتری مشغول به کار شوند.

     ارتقای سطح فناوری در صنایع: از دیگر سیاست های آلمان در مسیر پیشرفت اقتصادی، تاکید بر صنایع دانش بنیان و قدرت افزا بوده است.

     سیاست های پولی و مالی منسجم: کشور آلمان که در سال های پس از جنگ دوم جهانی از نرخ تورم بسیار بالا رنج می برد، به جهت آرام کردن فضای اقتصادی و بهبود شرایط کسب و کار اقدام به اصلاح نظام پولی خود نمود. با تغییر مقیاس پول در این کشور از مارک رایش به مارک آلمان این تورم سنگین مهار شد. در چنین فضایی شرایط برای سرمایه گذاری و تولید منطقی تر شد.

     مدیریت واردات: اگرچه اقتصاد آلمان در دوره شکوفایی نوین خود اقدام ویژه‌ای برای کنترل واردات صورت نداد و بخش مهمی از پایه‌های تولیدی آن در دهه‌های پیش‌تر اتفاق افتاد، آن زمانی که این کشور با یارانه های صادراتی و به طور هم زمان تعرفه های وارداتی شرایط را برای تقویت تولید ملی و ارتقاء صادرات خود و در مقابل کاهش واردات فراهم کرد.

ب. رهیافت های فرهنگ آلمان در راستای تقویت تولید ملی:

     کار وکارپرستی: مطالعات جامعه شناختی نشان می دهد فرهنگ کار در میان جامعه آلمانی به یک ارزش تبدیل شده است. در نزد مردم آلمان کار عیار اخلاقی دارد، بدین معنا که به صورت احساس وظیفه شدید و محکمی درآمده است. در این فرهنگ کار یک وظیفه است و نه فقط یک اشتغال. کارگر آلمانی غرور و افتخار سنتی و شغلی خود را درکارکردن می یابد و آن را به منزله نوعی امتیاز تلقی می کند و همه چیز را از دیدگاه کار ارزیابی می کند.

    مدیریت و روح ابتکار و اختراع: یکی دیگر از ویژگی های فرهنگی جامعه آلمانی، حاکمیت روحیه ابتکار، خلاقیت و اختراع است. در واقع ذات و فرهنگ اقتصاد دانش بنیان در نخبگان این کشور ملکه شده؛ به نحوی که موتور اصلی پیشرفت اقتصادی این کشور را طی ده های اخیر تشکیل داده است. نتیجه این امر تقویت صادرات دانش بنیان آلمان بوده که به ارتقاء قدرت اقتصادی آن کمک جدی کرده است.

     استعداد سازمان دهی: سازماندهی و نظم یکی از مهم‌ترین مولفه‌های قدرت واقعی آلمانی است مخصوصا در قلمرو فعالیت های اقتصادی. آلمانی ها در این زمینه شاید از شهرت جهانی برخوردار باشند. گرایش‌های عمومی و عمیق جامعه آلمانی برای استقرار نظم و سازماندهی مناسب امور از خصایص عمومی روانی و فرهنگی آلمانی است.

     پس انداز و سرمایه گذاری: مطالعات زیادی انجام شده که نشان می دهد سرمایه گذاری های بخش خصوصی نقش مهمی در پیشرفت اقتصادی آلمان پس از جنگ داشته است. این منابع سرمایه ای از محل پس اندازهای مردم و سپس جهت دهی این منابع به سمت تولید شکل گرفته است.

     به طورکلی آلمانی به ذخیره کردن و صرفه جویی گرایش دارد. آلمانی از تاریخ گذشته خود آموخته است که قانع زندگی کند و تا آنجا که ممکن است ثروتمند شود. با افزایش سطح درآمد عمومی، مردم آلمان آموختند که چگونه زیاد پس انداز کنند و بر اثر افزایش آهنگ پس انداز، چگونه سرمایه گذاری های زیاد و پیشرفت های سریع اقتصادی کنند و افزایش ثروتمندی را تحقق بخشند (برگرفته از کتاب روح ملت ها، نوشته آندره زیگفرید- جامعه شناس و اقتصاددان فرانسوی- ترجمه دکتر احمد آرام- صفحات ۱۸۹ تا ۱۹۷).

     الگوی صحیح مصرف: آلمانی‌ها در مصرف نیز از الگویی به نسبت مناسب پیروی می‌کنند. علاوه بر کالاهای شخصی و صنعتی، در مصرف منابع عمومی نیز آلمانی ها رویه مناسبی دارند. به عنوان مثال؛ طی سال های اخیر الگوی مصرف آب آلمان‌ها تحت تاثیر فرهنگ عمومی تا حد زیادی بهبود یافته است. میزان سرانه مصرف آب در این کشور در سال۱۹۹۰ در حدود ۱۴۵ لیتر بوده که طی سال های بعد به مرور بهبود یافته، در سال ۱۹۹۵ به حدود ۱۳۲ لیتر، در سال ۲۰۰۰ به حدود ۱۲۹ لیتر و سال ۲۰۰۵ به حدود ۱۲۷ لیتر رسیده است.

     فرهنگ حمایت از تولید ملی: اگرچه کشور آلمان هم اکنون سیاست های جدی برای کنترل واردات اتخاذ نمی کند، اما به صورت دائم تراز تجاری آن مثبت است. این بدان معناست که مجموعه سیاست های اقتصادی این کشور و نیز فرهنگ اقتصادی توده مردم به نفع تولید و صادرات و علیه واردات عمل می کند. به عنوان مثال؛ طی سال های بحران اقتصادی غرب (سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰) مشاهده می شود مردم آلمان از مصرف کالاهای خارجی که گاهی دارای اختلاف قیمت و کیفیت فاحش نیز هستند به قصد کمک به تولیدکننده هموطن خود خودداری می کنند.

     در جمع بندی کلی می‌توان گفت آلمانی‌ها در مسیر پیشرفت اقتصادی خود، به تقویت تولید ملی که از ارکان اصلی اقتصاد مقاومتی است توجه کرده و سیاست ها و رویه های سخت و نرمی را در پیش گرفته اند که تا حد زیادی با آنچه در نظریه اقتصاد مقاومتی مطرح می شود هماهنگی دارد.

سرویس اقتصادی فردا

حانیه سادات مومنی

۲۸/۴/۹۵

 

 سایت ره توشه rahtooshe.com

شما همچنین می توانید ...

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *