در لغت‌نامه دهخدا و سایر فرهنگ لغات از «آقازاده» به‌مفهوم فرزند مردی بزرگ و فرزندان سادات علوی و مجتهدین نام برده شده است، یعنی آقازادگی بیانگر جایگاه معنوی، علمی و اجتماعی پدر یک فرد است، بنابراین واژه «آقازاده» مفهومی ارزشی و شاید مقدس است که نباید از ارزش آن کاسته شود.
اما آنچه امروز از آن به‌عنوان «پدیده آقازادگی» نام برده می‌شود، مسبوق به سابقه است و پدیده نوظهوری محسوب نمی‌شود، چرا که تقریباً در تمام حکومت‌ها (کم یا زیاد)، افرادی وجود داشته‌اند که فراتر از شرع و قانون از رانت و موقعیت مسئولیتی بستگانشان منتفع شده‌اند.
اما آنچه باعث شده در جمهوری اسلامی از این واژه مفهومی نامطلوب استنباط شود این است که بروز ناهنجاری‌هایی مانند؛ رانت، رشوه، پارتی‌بازی و در مجموع سوءاستفاده فرزندان از موقعیت شغلی بستگان (به‌ویژه پدر یا مادر)، در نظامی که ام‌القرای جهان اسلام نامیده می‌شود، کاملاً دور از انتظار و غیرقابل‌پذیرش است.
درست به همین دلیل است که بروز کمترین ناهنجاری در این رابطه، با بیشترین پوشش خبری و واکنش منفی افکار عمومی جامعه مواجه گردیده و شرایط برای بزرگنمایی و سیاه‌نمایی شرایط و در نهایت سوءاستفاده رسانه‌های معاند در جهت بدبین نمودن مردم نسبت به مسئولین نظام و ایجاد تفرقه در جامعه را در پی دارد.
این در حالی است که سوءاستفاده برخی از مسئولین و افراط و تفریط در استفاده نادرست از این واژه از سوی افکار عمومی جامعه، در پاره‌ای از موارد سبب شده است تا فرصت اشتغال از فرزندان متهعد و متخصص برخی از مسئولین دلسوز نیز سلب شود و این افراد نتوانند حتی در یک شرایط برابر، از توان و تخصص خود در جهت کسب درآمد مشروع و یا حتی کمک به پیشرفت کشور استفاده نمایند.
در فرهنگ لغت، رانت درآمدی است که از فرصت‌ها و موقعیت‌های برتر به دست آمده باشد و در واقع از آن به‌عنوان ثروت حاصل از کار غیرتولیدی و بادآورده یاد شده است.
از همین رو پیشنهاد می‌شود، به جای استفاده از عنوان واژه ارزشی «آقازاده» از عناوینی مانند؛ اَشراف‌زاده(اَعیان‌زاده)، رئیس‌زاده، نکبت‌زاده، نانجیب‌زاده، رانت‌خوارزاده، مفسدزاده، مجرم‌زاده، زالوزاده، زالوصفت، نازپرورده، زیاده‌خواه، شهرت‌طلب، حرامخوار یا ترکیبی از امثال این واژه‌ها برای معرفی این افراد استفاده شود.
کلام آخراین‌که؛ همانند سایر موارد، علت بروز این ناهنجاری را نیز باید در مشکلاتی مثل؛ ضعف فرهنگی جامعه، سست بودن مبانی اعتقادی برخی از مسئولین، نواقص و خلاءهای قانونی و به‌خصوص معیوب بودن سیستم کنترل و نظارت جستجو نمود و طبیعتاً راه‌کار برون رفت هم در تلاش برای رفع این کاستی‌ها نهفته است.
یادمان باشد، افرادی هم هستند که بدون اطلاع یا رضایت والدین خود مبادرت به سوءاستفاده از موقعیت شغلی آنها می‌کنند و به هر علتی (اعم از موجه یا غیر موجه) از کنترل پدر و مادر خود هم خارج شده‌اند.
احمدرضا هدایتی
کارشناس ارشد مدیریت
۸/۵/۹۹
نشانی الکترونیکی: ARH110@yahoo.com نشانی سایت: rahtooshe.com
