شاید بسیاری از ما ندانیم، اما جمهوری اسلامی ایران از معدود کشورهایی است که با عنایت الهی از تمامی مواهب و مولفههای اصلی تولید ثروت برخوردار است و این در حالی است که درآمد برخی از کشورها تنها از محل اخذ مالیات (به عنوان اصلیترین منبع درآمدی) تأمین میشود.
بخش قابل توجهی از این مولفهها طی عمر با برکت انقلاب اسلامی عمدتاً به دست توانمند دانشمندان، نخبگان و متخصصان ایرانی، عملیاتی و به ثروت ملی تبدیل شده است، اما متأسفانه بخشی از آن یا هنوز بالفعل نشده یا مثل نفت و برخی از مواد معدنی که به شکل خام فروخته میشود، ناقص و غیراصولی مورد استفاده قرار میگیرد.
این در حالی است که شرایط مورداشاره، موقعیت مزیت برتریسازی است که چنانچه بهطور بهینه و مطلوب مورد استفاده قرار گیرد، ایران اسلامی را در ابعاد مختلف اقتصادی و حتی سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و دفاعی به قدرت بلامنازع جهان تبدیل خواهد نمود و قطعاً بخش مهمی از کینهتوزی و توطئههای مستمر و مکرر دشمنان، ناشی از همین شرایط اسنثنایی است که در ذیل به اجمال به آنها پرداخته خواهد شد.
قسمت اول – مولفههای تولید ثروت:
نیروهای درونزا و داراییهای یک کشور را نمیتوان فقط در منابع مادی خلاصه کرد، چرا که اصولاً داراییها اَشکال و انواع مختلفی را شامل میشود و هر یک از جایگاه و اهمیت خاص خود برخوردار است.
البته در یک تقسیم بندی کلی، داراییها را به دو دسته مادی و معنوی تقسیم میکنند، اما در یک دستهبندی دقیقتر میتوانیم تمامی توانمندیها، ظرفیتها و مقدورات مادی و معنوی در بخشهای مختلف فرهنگی، علمی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی نظامی را در ردیف نیروهای درونزا (منابع و ثروتهای یک کشور) معرفی کنیم.
در یک دستهبندی موضوعی نیز از عواملی نظیر؛ نیروی انسانی متعهد و متخصص (نخبه) و در واقع امکان تولید علم و دانش (تولید فناوریهای نوین و صدور خدمات فنی و مهندسی)، دسترسی به منابع طبیعی و مواد اولیه (مانند؛ نفت و گاز و مواد معدنی)، موقعیت جغرافیایی و راههای ترانزیتی (اعم از هوایی، دریایی و زمینی) برای تولید و تجارت، جاذبههای گردشگری و توریستی (اعم از طبیعی، تاریخی، پزشکی و سایر موارد مشابه)، توانایی تولید انواع محصولات کشاورزی، قدرت تولید انواع محصولات صنعتی و امکان اخذ مالیات بهعنوان مهمترین مولفههای تولید ثروت در جهان نام برده میشود.
ناگفته پیداست که میزان برخورداری کشورها از این منابع متفاوت است و لذا بدیهی است که در چارچوب این دستهبندی، کشورهایی ثروتمند محسوب میشوند که تعداد و مقدار بیشتری از این مولفهها را در اختیار داشته باشند و جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهای منحصر بفردی است که با در اختیار داشتن بالقوه و بعضاً بالفعل تمامی این مولفهها، از موقعیتی کاملاً استثنایی در بین کشورهای جهان برخوردار است.
در واقع کشور ایران کشوری است که شاید به واسطه پرچمداری احیاء اسلام ناب محمدی (ص)، خداوند نعمت را بر مردمانش تمام داشته و آنها را تقریباً از تمام مواهب خود در این زمینه متنعم ساخته و ثروتهای عظیمی را در سرزمین آنها به ودیعه نهاده و لذا بیشک یکی از ثروتمندترین کشور بالقوه جهان به شمار میرود.
با این حال بررسیهای کلی شرایط اقتصادی کشورهای جهان (اعم از ثروت طبیعی، ثروت تولیدی و ثروت نامحسوس) گویای آن است که به رغم تمام تلاشهای صورت گرفته از سوی کشورهای در حال توسعه، در مجموع سهم سرمایههای انسانی و اجتماعی در تولید ملی کشورهایی مانند؛ کشور ما هنوز به حد مطلوب نرسیده است.
در این رابطه خوب است که بدانیم، از مجموع کشورهای جهان، ۶۳ کشور صادر کننده مواد خام (عمدتا جهان سومی) با برخورداری از ۳۶% منابع انسانی، ۲۰% امکانات فیزیکی و ۴۴% از منابع طبیعی، فقط ۶/۴% از تولید ثروت جهانی و از ۱۰۰ کشور در حال توسعه از جمله ایران با ۵۶% منابع انسانی، ۱۶% امکانات فیزیکی و ۲۸% از منابع طبیعی حدود ۹/۱۵% از تولید ثروت جهانی را به خود اختصاص دادهاند و متقابلا ۲۹ کشور صنعتی (توسعه یافته) با ۶۷% منابع انسانی، ۱۶% امکانات فیزیکی و در مجموع۱۷% منابع طبیعی، بیش از ۶/۷۹% تولید ثروت جهانی را از آن خود ساختهاند.
البته این شرایط پس از انقلاب اسلامی در حد قابل توجهی بهبود یافته است، لیکن با عنایت به توضیحات فوق تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله زیادی دارد، اما همانگونه که اشاره شد، قطعاً در صورت برنامهریزی اصولی و سرمایهگذاری مناسب، ایران اسلامی با اتکاء به این مولفهها میتواند در ابعاد مختلف اقتصادی و حتی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در ردیف قدرتمندترین کشورهای بلامنازع جهان قرار گیرد.
قسمت دوم – فرهنگ و سرمایه انسانی:
در حالیکه در جامعه مادیگرای غرب و شرق، ارزشهای دینی رنگ باخته و متن و بطن اینگونه جوامع تهی از معنویت است و حتی بسیاری از این کشورها از پیشینه تاریخی چندان طولانی برخوردار نبوده و طول عمر حیات برخی از آنها حتی به یک قرن هم نمیرسد، جمهوری اسلامی ایران، کشوری است که در ابعاد مختلف معنوی و تاریخی در یک موقعیت کاملاً برتر نسبت به سایر کشورها، به ویژه کشورهای نوظهور قرار دارد.
مقام معظم رهبری در سخنرانی ۸/۴/۶۸ در رابطه با ظرفیتهای معنوی میفرمایند: «ما احساس مىکنیم بحمداللَّه از درون قوى هستیم. قوّت ما، نه به خاطر تکیه به کسى یا به سیاستى یا به روشى از سیاستها و روشهاى معمول دنیاست؛ بلکه به خاطر این است که با خدا رابطه داریم و مىدانیم براى او کار مىکنیم و کمک او شامل حال ماست».
ایشان در جریان دیدار هزاران نفر از مردم و عشایر شهرستان نورآباد ممسنی در تاریخ ۱۵/۰۲/۸۷ نیز ضمن اشاره به توانمندیهای مختلف مادی و معنوی از جمله؛ ظرفیت تأثیرگذار نیروی انسانی این نکته را یادآور میشوند که: «این کشور سرمایههای انسانی فراوانی دارد؛ سرمایههای مادی فراوانی هم دارد. با سرمایهگذاری لازم، با برنامهریزی درست و متین و با پشتکار و جدیت، ما خواهیم توانست در مدت یک برنامهی مشخصی، کاری بکنیم که دیگر کشور در عرصهی اقتصادی دنیا از تحریم اقتصادی و محاصرهی اقتصادی، هیچ باکی نداشته باشد. این وظیفهی ملی ماست، باید انجام بدهیم، هر کسی میتواند نقش داشته باشد، سرزمین وسیع و امکانات فراوانی هم داریم».
در واقع نگاه چند بُعدی به مؤلفههای مادی و معنوی تولید ثروت و توجه به ویژگیهای خاص همین رویکرد یعنی اهمیت همزمان به ثروت مادی و معنوی است که شرایط ما را از دیگران متمایز ساخته است، ویژگیهایی که برای کشور یک موقعیت برتری ساز ایجاد و ما را چندین گام جلوتر از دیگران قرار داده است.
با استناد به بیانات رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی از جمله سخنرانی تاریخ ۲۰/۱۲/۹۲ که فرمودند: «طبعاً کشوری مثل کشور ما – کشور ما کشور بزرگی است، کشور ریشهداری است، کشور دارای موقعیت ممتازی است، امروز در دنیا کشور بسیار آبرومندی است، دارای فرهنگ مترقی است، دارای سابقهی درخشان و مترقی است، دارای هدفهای بلندی است، حرف نویی مطرح کرده ….»،
رهبر معظم انقلاب همواره جمعیت جوان را یکی از ظرفیتهای مهم اجتماعی معرقی نموده و در تاریخ ۱/۱/۹۳ میفرمایند: «یکی از ظرفیّتهای مهمّ ما، ظرفیّت نیروی انسانی ما است. نیروی انسانی در کشور ما، یکی از بزرگترین ظرفیّتهای کشور ما است؛ این یک فرصت بزرگ است. عرض کردیم، جمعیّت جوان کشور ــ از پانزده سال تا سی سال ــ یک حجم عظیم از ملّت ما را تشکیل میدهند؛ این خودش یک ظرفیّت است.
تعداد ده میلیون دانشآموختهی دانشگاهها را داریم؛ ده میلیون از جوانهای ما در طول این سالها از دانشگاهها فارغالتّحصیل شدند. همین حالا بیش از چهار میلیون دانشجو داریم که اینها در طول چند سال آینده فارغالتّحصیل میشوند؛ جوانان عزیز بدانند، این چهار میلیونی که میگویم، ۲۵ برابر تعداد دانشجو در پایان رژیم طاغوت است؛ جمعیّت کشور نسبت به آن موقع شده دو برابر، امّا تعداد دانشجو نسبت به آن موقع شده ۲۵ برابر؛ امروز ما این تعداد دانشجو و فارغالتّحصیل داریم.
علاوهی بر اینها، میلیونها نیروی مجرّب و ماهر داریم. ببینید، همینهایی که در دوران جنگ به داد نیروهای مسلّح ما رسیدند. در دوران جنگ تحمیلی، یکی از مشکلات ما، از کار افتادن دستگاههای ما، بمباران شدن مراکز گوناگون ما، تهیدست ماندن نیروهای ما از وسایل لازم ـ مثل وسایل حمل و نقل و این چیزها ـ بود.
یک عدّه افراد صنعتگر، ماهر، مجرّب، راه افتادند از تهران و شهرستانها ـ که بنده در اوایل جنگ خودم شاهد بودم، اینها را میدیدم؛ اخیراً هم بحمدالله توفیق پیدا کردیم، یک جماعتی از اینها آمدند؛ آن روز جوان بودند، حالا سنّی از آنها گذشته، امّا همان انگیزه و همان شور در آنها هست ـ رفتند داخل میدانهای جنگ، در صفوف مقدّم، بعضیهایشان هم شهید شدند؛ تعمیرات کردند، ساختوساز کردند، ساختوسازهای صنعتی؛ این پلهای عجیبوغریبی که در جنگ به درد نیروهای مسلّح ما خورد، امکانات فراوان، خودرو، جادّه، امثال اینها، بهوسیلهی همین نیروهای مجرّب و ماهر بهوجود آمد؛ امروز هم هستند، امروز هم در کشور ما الیماشاءالله؛ تحصیلکرده نیستند، امّا تجربه و مهارتی دارند که گاهی از تحصیلکردهها هم بسیار بیشتر و بهتر و مفیدتر است؛ این هم یکی از امکانات نیروهای ما است؛ هم در کشاورزی این را داریم، هم در صنعت داریم.»
به عبارت دیگر با عنایت به آموزههای اسلامی، این قدرت معنوی و بهرهمندی از ارزشهایی مانند؛ تقوا، توکل و اعتقاد به نصرت الهی و همچنین رعایت حالال و حرام، پرهیز از اسراف و تبذیر و امثال آن است که امکان استفاده مطلوب، منطقی و عادلانه از این مواهب را فراهم میسازد.
قسمت سوم – ظرفیتهای علمی و تکنولوژیکی:
تولید علم و فروش تکنولوژی از روشهای نوینی محسوب میشود، که از بالاترین کارآیی و کمترین عوارض نامطلوب در ابعاد مختلف برخوردار است و در کشورهای پیشرفتهای مانند؛ ژاپن تا حدود زیادی به یک جایگزین مطلوب به جای صدور انبوه کالاهای حجیم صنعتی تبدیل شده است.
البته صدور تکنولوزی از سوی این کشورها هیچگاه به معنای دست کشیدن آنها از درآمد تولیدات صنعتی نبوده، بلکه اینگونه کشورها پس از دستیابی به فناوریهای نوین، همواره تلاش کردهاند تا با استفاده از امکانات سایر کشورها، بخش تولید خود را به نزدیکترین نقطه از بازار بینالمللی در نقاط مختلف دنیا و نزدیکترین محل به مواد اولیه و نیروی انسانی ارزان قیمت انتقال دهند تا ضمن جلوگیری از تخریب محیط زیست خود، کمترین هزینه به آنها تحمیل و بالاترین سود را عاید خویش نمایند.
دستاوردهای علمی و صنعتی و رشد پرشتاب علوم نوین در ایران اسلامی نشان داده که کشور ما نیز میتواند در این زمینه از موقعیت خوبی برخوردار باشد.
این توانمندی چیزی است که دوست و دشمن بر وجود آن اذعان دارند و رهبر معظم انقلاب نیز در تاریخ ۲۰/۱۲/۹۳ در مورد آن میفرمایند: «ما در بسیاری از مسائل دیگر هم در عین تحریم توانستهایم به نقطههای بسیار برجسته و بالا دست پیدا کنیم؛ یک مثال آن، تولید علم است؛ یک مثال آن، صنعت و فناوری است؛ در اینها ما تحریم بودیم، الان هم تحریم هستیم. در مورد دانشهای پیشرفته و روز، الان هم درهای مراکز علمی مهم بِروز دنیا به روی دانشمند ایرانی و دانشجوی ایرانی بسته است، امّا درعینحال، ما در نانو پیشرفت کردیم، در هستهایپیشرفت کردیم، در سلّولهای بنیادی پیشرفت کردیم.»
پایگاه استنادی اسکوپوس رتبهبندی تازه کشورها برای سال ۲۰۱۹ را به لحاظ تولید علم اعلام کرد، در این رتبه بندی که تعداد مقالات تولیدی کشورها را ملاک قرار داده است، اعلام شده که چین جایگاه اول و آمریکا جایگاه دوم را در اختیار دارد و جایگاه علمی ایران با یک پله صعود، به مقام پانزدهم دنیا رسیده است،.
ایران برای دستیابی به این مقام ۶۷ هزار و ۷۴۴ مقاله در سال گذشته تولید کرده است که نشان دهنده رشد ۱۳ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۸ است که البته باید تدبیری برای تبدیل این علوم به محصولات راهبردی و کاربردی با ارزش افزوده اندیشیده شود، تا از خامفروشی (رایگان فروشی) در این زمینه (بهخصوص در مورد علوم مرتبط به عرصه فنی و مهندسی) جلوگیری شود.
همچنین ایران با نرخ رشد ۱۰.۴ درصد در سال ۲۰۱۹ در میان ۲۵ کشور برتر دنیا با ۱۲.۹ درصد رشد در رتبه دوم پس از کشور چین و در جهان اسلام رتبه اول قرار میگیرد. کشور پرتغال با ۷.۸ درصد رشد نیز در رتبه سوم در میان ۲۵ کشور برتر دنیا قرار دارد. در پایگاه استنادی اسکوپوس بالاترین میزان رشد تولید علم در طول ۸ سال اخیر در سال ۲۰۱۹ نسبت به ۲۰۱۸ اتفاق افتاده که برابر با ۸.۹ درصد بوده است.
رشد علمی ایران پس از انقلاب اسلامی در حدی بوده که هماکنون بسیاری از پژوهشگران و محققین دنیا از نتایج تحقیقات دانشمندان و محققین ایرانی برای مستندسازی و ارجاعات علمی کارهای مطالعاتی خود استفاده میکنند.
بر اساس آمارهای پایگاه بین المللی WoS، رتبه استنادی ایران در ۸ سال اخیر همواره سیر صعودی داشته و از رتبه ۲۴ در سال ۲۰۱۲ به رتبه ۲۰ در سال ۲۰۱۵ و سپس به رتبه ۱۸ در سال ۲۰۱۸ و نهایتا به رتبه ۱۶ در سال ۲۰۱۹ ارتقا یافته است.
علاوه براین؛ ایران هماکنون در ردیف معدود کشورهایی قرار دارد که اگرچه در آغاز راه است، اما وارد صنایع هایتک شده و بخشی از درآمد خود را از نیز محل صدور خدمات فنی مهندسی به سایر کشورهای جهان تأمین مینماید.
بدیهی است که اگر طرح نهضت علمی رهبر معظم انقلاب به طور کامل محقق شود، پیشرفت علمی ایران با اتکاء به ظرفیت فکری دانشمندان، نخبگان و متخصصین ایرانی شتاب بیشتری خواهد گرفت و با تبدیل علم به محصولات خدماتی و صنعتی و …، ثروت هنگفتی عاید کشور خواهد شد.
قسمت چهارم – موقعیت کمنظیر ترانزیتی ایران:
ترانزیت کالا و خدمات و مسافر از طریق راههای دریایی (کشتیرانی در دریا و گذرگاههای آبی و بنادر)، هوایی، ریلی، جادهای و حتی خطوط انتقال نفت و گاز (لوله) چه درآمد سرشاری دارد و برای برخی از کشورها مهمترین منبع درآمدی محسوب میشود.
گزارش موسسات ذیربط بینالمللی نشان میدهد که از مجموع صادرات کشورهای آسیایی، حدود ۵۱ درصد متعلق به خودِ کشورهای آسیایی و حدود ۱۸ درصد مربوط به کشورهای اروپایی است.
بنابراین؛ ترانزیت گنج ناشناختهای است که اگرچه نمیتواند به طور کامل جایگزین نفت باشد، اما میتواند نقش قابل توجهی در کسب درآمد برای ایران اسلامی داشته باشد.
به عنوان مثال؛ کشور ایران در گذشته یکی از قطعات مهم و یکی از مراکز اصلی خرید و فروش در جاده ابریشم به شمار میرفته و درست در میانه راه جاده ابریشم که شرق و غرب و جنوب آسیا را به هم و مجموع آن را به شمال آفریقا و غرب اروپا پیوند میداد، قرار داشته است.
این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که؛ جمهوری اسلامی ایران با قرارگرفتن در محل اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا، در جریان جنگ جهانی دوم عنوان پل پیروزی گرفت و با داشتن ۴۹۰۰ کیلومتر خط ساحلی متصل به آبهای آزاد، همچنان جزو بهترین گزینهها برای ایجاد ارتباط تجاری بین سه قاره و همسایگان خود به شمار میرود.
این موقعیت سبب شده تا سه مسیر اصلی ترانزیتی شبکههای ریلی دنیا، از طریق ایران تعریف شود و این مزیت فرصت دیگری محسوب میشود که میتوانیم از آن نهایت استفاده را ببریم.
علاوه براین کشور ایران دارای سهچهارم مسیرهای ریلی ترانزیتی دنیا است و با زیرساخت های حمل و نقلی موجود (بیش از ۱۰ بندر بینالمللی در شمال و جنوب کشور + ۲۰ هزار کیلومتر شبکه ریلی + ۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر شبکه آزادراهی و ۱۰ هزار کیلومتر شبکه بزرگراهی) میتواند بهترین فرصت برای افزایش ترانزیت کالا از مسیر ایران و بیشترین کسب درآمدهای ترانزیتی را داشته باشد.
ناوگان کشتیرانی ایران نیز، یک ناوگان دریایی بزرگ است که با در اختیار داشتن چندین کشتی اقیانوس پیمای پیشرفته، در تمامی مسیرهای بینالمللی دنیا فعالیت دارد.
البته در حال حاضر کشور چین با حدود ۳۵، کشور کره جنوبی با سهم ۳۵ درصد و کشور ژاپن با میزان ۱۵ درصد، در ردههای اول تا سوم ساخت کشتی و قطعات دریانوردی در جهان قرار دارند و این تجهیزات را به سایر کشورها صادر میکنند، اما کارخانههای ساخت کشتی در ایران نیز، تاکنون بیش از ۲۰ فروند کشتی غیرنظامی با اندازههای متوسط برای ایران و چند کشور دیگر ساخته و روانه آبهای جهان کردهاند و صنایع دفاعی نیز با ساخت چندین ناو و ناوچه، موقعیت برتر در منطقه را در اختیار دارد.
هماینک ظرفیت ساختن این شناورها به طور متوسط نزدیک به ۴۰ فروند در سال است و این در حال است که سالیانه نزدیک به ۳۰ فروند شناور خارجی فلزی توسط مالکین ایرانی خریداری میشود.
لازم به یادآوری است که در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد حمل و نقلهای بینالمللی، توسط این صنعت که در ردیف ارزانترین و مطمئنترین راههای انتقال کالا محسوب میشود، انجام میگیرد و کشور ایران نیز از این امکان برخوردار است.
البته هماکنون از مجموع ۱۶۰ میلیون تن تخلیه و بارگیری کالا در کل بنادر شمالی و جنوبی کشور، بین ۵ تا ۱۰ درصد آن بار ترانزیتی است. این در حالی است که بندر جبلعلی در جنوب خلیج فارس به تنهایی ۱۵۰ میلیون تن در سال بار ترانزیتی دارد که نشان میدهد درآمدهای ما از محل ترانزیت بسیار ناچیز است.
با عنایت به مجموع توضیحات فوق، در حال حاضر کشور ایران ظرفیت بالقوه ترانزیت حدود ۱۰۰ میلیون تن بار بینالمللی از خاک خود را دارد که با احتساب ۱۰۰ دلار به ازای هر تن میتواند درآمدی معادل ۱۰ میلیارد دلار در سال را برای کشورمان به ارمغان بیاورد.
در واقع کشورمان به دلیل همسایگی و مجاورت با ۱۵ کشور که جمعیتی بالغ بر ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون نفر را در خود جای دادهاند، بالاترین ظرفیت بالقوه برای تجارت و ترانزیت درون منطقهای را در اختیار دارد.
علاوه بر موار فوق اگر در مسیر تجارت چین قرار بگیریم، در سال حداقل ۱۷ تا ۱۸ میلیارد دلار در حوزه ترانزیت کسب نصیب کشور خواهد شد و به وسیله آن میتوان سه درصد رشد اقتصادی و ۳۶۰ هزار شغل ایجاد کرد.
به همین دلیل آمریکا و اروپا طی سالهای اخیر تمام تلاش خود را بهکار بردهاند تا با اعمال فشار بر کشورهای مختلف منطقه و جهان، مسیرهای تجاری از مسیری غیر از ایران عبور کند و موفقیتهایی را نیز کسب کرده است.
لازم به ذکر است که به رغم برخورداری از تمام مزیتهای مذکور، متأسفانه به علت کارشکنی دشمنان و غفلت برخی از مسئولیت از این عرصه، ترانزیت در کشورمان در طول سالهای اخیر همواره بین حدود ۸ تا ۱۲ میلیون تن کالا در نوسان بوده و درآمد آن نیز در دوره اوج خود بین ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار بوده است.
با این حال؛ قطعاً هنوز فرصت برای تغییر این وضعیت وجود دارد و اگر سرمایهگذاری مناسب در بخشهای مورداشاره صورت بگیرد و روند اجرای پروژههای این بخش (ساخت و توسعه بندرگاهها، فرودگاه، توسعه شبکه راههای ریلی و جادهای و خطوط انتقال انرژی و توسعه ناوگان حمل و نقل) سرعت بگیرد، ایران اسلامی میتواند بیشترین بهره را از این عرصه عاید خود نماید.
قسمت پنجم – نفت و گاز و سایر مواد معدنی:
کشف و استخراج و فروش نفت و گاز و مواد اولیه خام و عرضه آن در بازارهای بین المللی، یکی دیگر از روشهای مرسومی است که در کشورهایی مانند ایران سابقه ای دیرینه داشته و درآمدهای خوبی را نصیب کشورهای نفتخیز کرده است.
در این رابطه نکته مهم این است که کشور ما از نظر ذخائر نفت و گاز در مجموع مقام اول دنیا را در اختیار دارد، ایران بر اساس آمار رسمی و تأییدشده مراجع معتبر بینالمللی، حدود ۱۵۸ میلیارد بشکه نفت (۹.۳ درصد از کل منابع نفتی دنیا) و حدود ۳۳ هزار میلیارد مترمکعب گاز (۱۸ درصد دنیا) را در اختیار دارد.
همچنین کشور ایران با دارا بودن حدود ۶۸ نوع ماده معدنی (غیرنفتی)، ۳۷ میلیارد تن ذخایر کشف شده و ۵۷ میلیارد تن ذخایر بالقوه در میان ۱۵ و به روایتی دیگر در ردیف هفتمین قدرت معدنی جهان جای گرفته و یکی از کشورهای غنی از حیث داراییهای معدنی به حساب میآید. این درحالیست که تولیدات معدنی تنها ۰.۶ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل میدهد.
امام خامنهای در این باره در تاریخ ۲۰/۱۲/۹۲ میفرمایند: «یک ظرفیت دیگر [از ظرفیتهای کشور که جزو انگیزهها و عوامل تهیهی سیاستهای اقتصاد مقاومتی است] سرمایههای معدنی است. رتبهی اول نفت و گاز [هستیم] که سال گذشته بنده اول سال گفتم، ما در مجموع دارایی نفت و گازِ زیر زمین، در دنیا اولیم؛ در گاز دوم، در نفت هم دوم یا سوم؛ اخیراً آقای رئیسجمهور یک گزارشی به من دادند که در خصوص گاز اولیم، در نفت قطعاً دومیم، این خیلی چیز مهمی است؛ هیچ کشوری در دنیا به قدر ایران ما نفت و گاز ندارد. نفت و گاز رگ حیاتی امروز دنیا است، لااقل امروز اینجور است، تا سالها هم اینجور خواهد بود؛ حالا کِی بشریت از نفت و گاز خلاص بشود، بینیاز بشود، معلوم نیست. این مادهی حیاتی و اصلی، در کشور شما از همهی دنیا بیشتر است؛ این ظرفیت کمی است؟ این چیز کوچکی است؟ حالا این نفت و گاز بود، سرمایههای معدنی دیگر [هم همینجور]، معادن طلا، معادن سیمان، معادن فلزهای کمیاب و فلزهای ارزشمند. گزارشهایی که به ما میرسد خیلی گزارشهای تکاندهندهای است در برخی از بخشها؛ این ظرفیتهای معدنی کشور است.»
البته رهبر معظم انقلاب؛ اتکاء بیش از حد به این روش یعنی درآمد حاصل از صادرات نفت خام را مغایر پیشرفت دانسته و در تاریخ ۱۷/۷/۹۲ میفرمایند: «بعضی از کشورها ممکن است تولیدات زیرزمینیِ خودشان را، نفت خودشان را، بشکههای نفت را، منتقل کنند به صاحبان ثروت و علم در دنیا، محصولات آنها را بخرند، یک ظاهرِ پیشرفتی هم ممکن است بهوجود بیاید امّا این پیشرفت نیست.»
همانگونه که رهبر معظم انقلاب بارها متذکر شدهاند؛ نکته بسیار مهم در این رابطه این است که درآمد حاصل از این بخش در صورت جلوگیری از خامفروشی و ایجاد ارزش افزوده در نفت و گاز استخراجی (از طریق تبدیل آنها به مواد اولیه مورد نیاز مراکز تولیدی و ترجیحاً محصول نهایی برای مصرف داخلی و صادرات) میتواند درآمدی چندین برابری را نصیب کشور نماید.
البته بعد از انقلاب اسلامی اقدامات خوبی در این زمینه صورت گرفته است، اما در این مورد نیز تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله زیادی وجود دارد.
این موضوع نیز یکی از مواردی است که باید با جدیت بیشتری در دستور کار مسئولین محترم، به ویژه مسئولین دولت آینده قرار گیرد.
قسمت ششم – ظرفیتها و توانمندیهای صنعتی:
تولید کالا و محصولات صنعتی عرصه دیگری است که به یک منبع درآمدی عظیم برای بسیاری از کشورها جهان مبدل شده است، البته تعدادی از کشورها مانند؛ آلمان با تهیه و تولید محصولات پیچیده و مدرن صنعتی، گروهی مانند؛ کُره جنوبی با تولید محصولات نه چندان پیچیده و برخی از کشوره مانند؛ چین عمدتاً از طریق مهندسی معکوس و تولید هر نوع محصول صنعتی، به کسب ثروت از این طریق مبادت مینمایند.
در این زمینه نیز جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب اسلامی و بهخصوص طی دو یا سه دهه اخیر رشد بسیار خوبی داشته و از ظرفیت بالقوه فراوانی برای گسترش کار در این عرصه برخوردار است، به گونهای که در حال حاضر بیش از ۳۲ هزار کارگاه و کارخانه بزرگ و کوچک و نیز بالغ بر ۸۸۰ منطقه و شهرک صنعتی فعال که تقریباً همگی بعد از انقلاب اسلامی تأسیس شده و بیش از ۵۰۰۰ موسسه دانش بنیان در ایران اسلامی در حال فعالیت هستند.
در مورد شرایط صنعتی ایران خوب است که به عنوان مثال بدانیم، خودروسازان ما اگرچه در رقابت با خودروسازان جهان (از نظر کیفیت) ضعیف عمل کردهاند، اما از نظر کمی با حدود ۲۵ شرکت خودروسازی کوچک و بزرگ، حدود ٧ برابر آلمان و ژاپن ٣ برابر امریکا، ١٠ برابر فرانسه و ١۶ برابر کرهجنوبی کارخانه تولید خودرو دارد و از نظر تعداد تولید نیز جایگاه بسیار خوبی دارد، همچنین ایران ۱۶ برابر کره جنوبی کارخانه سیمان دارد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی(دامت برکاته) در تاریخ ۲۰/۱۲/۹۲ این موضوع یعنی ضرورت توجه به ظرفیت صنعتی کشور، موضوع را اینگونه مورد تأکید قرار میدهند: «این موضوع را ظرفیتهای صنعتی و معدنی، متنوع است و انبوه. رتبهی هفده در اقتصادهای جهان – که این جزو آمارها و گزارشهای بینالمللی است – با حدود هزار میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی.»
صنایع دریایی و صید و پرورش ماهی و سایر آبزیان نیز یکی دیگر از منابع درآمدزا در کشورهایی است که از نعمت دسترسی به دریا به ویژه آبهای آزاد برخوردارند و به این واسطه گاهی از سایر امتیازات و ویژگیهای اقتصادی حوزه جغرافیایی سواحل خود مانند؛ نفت و گاز، مروارید و سایر مواد اولیه موجود در بستر دریاها و امثال آن نیز استفاده میکنند و جمهوری اسلامی ایران از کشورها پیشتاز در این عرصه محسوب میشود.
امام خامنهای با اشاره به این مؤلفه در تاریخ ۱/۱/۹۳ فرمودند: «این [برخورداری از ظرفیتهای دریایی] برای کشور ما هست و در جنوب به دریای آزاد و در شمال به آبهای محدود منتهی میشود.»
البته عملکرد صنایع دفاعی کشور از جمله مواردی است که در وضعیت کاملاً مطلوب و رضایت بخش قرار دارد و شرایط خاص جمهوری اسلامی ایران و کینه دشمنان نسبت به انقلاب اسلامی سبب شده تا در بخش صنایع دفاعی تقریباً به خودکفایی کامل برسیم.
موفقیت در این زمینه در حدی است که کشور ایران با اتکاء به دانش بومی و به دست آوردن تکنولوژیهای نوین نظامی و تولید انواع ماشینآلات و تجهیزات دفاعی، توانسته است در ردیف کشورهای برتر جهان در این زمینه قرار گرفته و با صادرات تعداد زیادی از این محصولات به حدود ۴۰ کشور جهان، مزیت برتری سازی را برای کشور به ارمغان آورد.
با این حال متأسفانه به علل مختلف موجه و عمدتاً غیرموجه، در سایر صنایع از ظرفیتهای موجود به طور کامل و بهینه استفاده نشده است و میزان بهروری در تعداد قابل توجهی از صنایع غیردفاعی بسیار پایین از حد مطلوب قرار دارد و گروه زیادی از آنها با حداقل ظرفیت اسمی و با حداقل کیفیت در حال فعالیت هستند.
به عبارت دیگر در حالی که محصولات برخی از شرکتهاای ایرانی مانند؛ شیرآلات، یراقآلات، وسایل گرمایشی (پکیج و رادیاتور) و سایر موارد مشابه با به پای استانداردهای بینالمللی پیش میروند و با کسب جایگاه خوب در بازارهای جهان و حتی در بازارهای اروپایی راه پیدا کردهاند، اما متقابلاً برخی از شرکتهای ایرانی نتوانستهاند در بازار رقابتی جهان و حتی داخل کشور سهم قابل ملاحظهای داشته باشند.
قسمت هفتم – شرایط و موقعیتهای کشاورزی:
محصولات کشاورزی یکی از مهمترین و حیاتیترین نیازهای بشر و یکی دیگر از مولفههای مهم تأمین درآمد برای دولتها به شمار میرود، از همین رو پارهای از کشورها با توسعه عرصه کشاورزی در بخشهای مختلف و تولید محصولات استراتژیکی نظیر؛ گندم، برنج، ذرت، دانههای روغنی، پنبه، حبوبات و گوشت، تلاش کردهاند تا همواره تأمین ضروریترین مواد غذایی موردنیاز خود را تضمین نمایند.
بسیاری از کشورها علاوه بر فعالیتهای زراعی و تولید محصولات استراتژیک، با توسعه و گسترش فعالیتهای مرتبط با باغداری، دامداری، زنبورداری، شیلات و سایر عرصههای جانبی مرتبط یا این عرصه مانند؛ صنایع ماشینآلات و تجهیزات کشاورزی، صنایع نگهداری، صنایع تبدیلی و صنایع بستهبندی محصولات کشاورزی و یا تولید محصولات ارگانیک، نبض بازار محصولات کشاورزی در رقابتهای بینالمللی را نیز در دست گرفته و توانستهاند به قدرتهای بزرگ در این عرصه تبدیل شوند.
برخی از کشورها مثل؛ آمریکا و چین، برزیل، روسیه، هند، فرانسه و مکزیک، علاوه بر تأمین نیاز داخلی، صادرات را نیز در دستور کار خود قرار دادهاند. کشور هلند نیز یکی از کشورهایی است که در این زمینه از رشد نسبتاً خوبی برخوردار بوده و لبنیات آن شهرت جهانی دارد، البته برخی از کشورها مانند هند، بیشتر بر تأمین نیاز داخلی خود متمرکز هستند.
با این حال در بسیاری از اسناد تاریخی از فلات ایران به عنوان نخستین خواستگاه کشاورزی جهان نام برده شده است، کارشناسان بر این باورند که هماکنون نیز بهجز مناطق جنگلی بیش از یک سوم خاک ایران یعنی بیش از ۴۰۰ هزار کیلومتر مربع (۴۰ میلیون هکتار) از مساحت ۱،۶۴۸،۱۹۵ کیلومتر مربعی (۱۶۴ میلیون هکتاری) این سرزمین مستعد کشاورزی است.
این در حالی است که در حال حاضر فقط حدود ۵/۱۱% از مساحت کشور یعنی حدود ۱۹۳،۷۹۷ کیلومتر مربع آن (کمی بیشتر از ۱۹ میلیون هکتار) زیر پوشش کشاورزی اعم از باغی یا زراعی قرار دارد که از همین مقدار هرسال حدود ۴ میلیون هکتار از آن یا تحت آیش (عدم کشت برای تقویت مجدد خاک) قرار دارد و یا به شکل بایر رها میشود.
به عبارت دیگر با اینکه ایران در مناطق بیابانی و نیمه خشک قرار دارد، اما کشاورزی آن به شدت مستعد پیشرفت و گسترش است، لیکن به علت عدم استفاده بهینه از ظرفیتهای خود، هنوز به جایگاه واقعی و سرانه کامل سهم زمین کشاورزی دست نیافته است.
با این حال توانسته است از ۶۶ محصول اصلی کشاورزی اعلام شده در دنیا که شامل ۴۱ محصول زراعی و باغی مانند؛ گندم، جو، ذرت، حبوبات، سیب، موز و ۲۵ محصول دامی از جمله؛ گوشت گاو، گوسفند و ماهی و همچنین انواع لبنیات میشود، در تولید تقریباً یک سوم از آنها یعنی ۱۵ محصول باغی و ۷ محصول زراعی و بسیاری از دیگر محصولات غیراصلی مقام اول تا دهم تولید و صادرات جهان را در اختیار داشته باشد و بیش از ۴۴% از نیاز داخلی خود را بهراحتی تأمین نماید.
برخی از دیگر محصولات مهم بخش کشاورزی ایران عبارتند از: زعفران، پسته، خاویار، زرشک، زیره، توت، انار، خرما، زردآلو، سیب، بادام، گردو، انواع سبزیجات، آجیل، انگور، نارنگی، پرتقال، عدس، شیر، عسل و برخی از دیگر اقلام، همچنین در برخی از محصولات مانند؛ غلات نیز رتبه ۱۳ و در پرورش و صید و برداشت ماهی رتبه ۳۵ جهانی و در تولید لبنیات سهم یک درصدی جهان را در اختیار داشته و به خودکفایی کامل رسیده است و به راحتی قادر است نیاز داخلی خود را تأمین نماید.
بر اساس گزارشی که سازمان فائو اخیرا منتشر کرده، ایران در تولید ۲۲ محصول مهم کشاورزی در میان هفت کشور برتر قرار داشته و جایگاه سیزدهم را در خاورمیانه و آفریقای شمالی به خود اختصاص داده است و کشورهای چین، ایالات متحده و برزیل جایگاه اول تا سوم تولیدکننده محصولات کشاورزی در دنیا را در اختیار دارند.
همچنین ایران در تولید علم کشاورزی نیز از جایگاه بسیار خوبی در سطح جهان و منطقه برخوردار است، به عنوان نمونه ایران در سال ۱۳۹۳ توانسته است، با تولید ۱۴۰۸ مقاله در رشتههای مختلف کشاورزی، جایگاه اول در منطقه و کشورهای اسلامی و مقام چهاردهم جهان را به خود اختصاص دهد.
تلاشهای قرارگاه خاتمالانبیاء(ص) که در سالهای گذشته که با عنایت به تأکیدات مکرر رهبرمعظم انقلاب مبنی بر ضرورت استفاده از دانش و تجهیزات نوین برای گسترش و تقویت این بخش صورت گرفت و منجر به احیاء صدها هکتار زمین بایر در دل مناطق کویری کشور گردید و سایر اقدامات صورت گرفته در این زمینه، همگی بیانگر آن است که با توجه به شرایط اقلیمی و زمینهای بایر فراوان موجود در کشور، عرصه کشاورزی همچنان از ظرفیتهای بالقوه و بالفعل فراوانی برای تولید ثروت در جهت ایجاد اقتصاد مقاومتی برخوردار است و قطغاً بکارگیری تکنولوژی جدید میتوان این ظرفیت را مضاعف و در حد مطلوبی بارور سازد.
قسمت هشتم – موقعیت گردشگری و جاذبههای توریستی:
یکی دیگر از ظرفیتهای استثنایی کسب درآمد، متعلق به کشورهایی است که از جاذبههای گردشگری تاریخی و طبیعی و موضوعات مختلف دیگر مانند؛ پزشکی، فرهنگی و سایر موارد مشابه برخوردار بوده و مانند؛ ایران، ایتالیا، چین و ژاپن، به عنوان کشوری توریستی شناخته میشوند.
بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، ایران رتبه دهم جاذبههای باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبههای طبیعی را در جهان دارا است.
روزنامه دنیای اقتصاد چندی پیش در این رابطه نوشت؛ براساس گزارش اخیر شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC) که به بررسی توانمندی کشورهای جهان در حوزه گردشگری پرداخته، گردشگری ایران با اختصاص سهمی ۷۴۷/ ۳۰ میلیارد دلاری از کل تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۲۰۱۷، در رتبه ۳۵ اقتصادهای گردشگری جهان ایستاده است.
گزارش این نهاد بینالمللی نشان میدهد اگرچه ایران از لحاظ حجم و رشد مطلق اقتصاد توریسم در برخی شاخصها در میان کشورهای ممتاز قرار گرفته، اما درصد رشد اقتصادی حاصلشده در این عرصه در ایران بهاندازه ابعاد و ظرفیتهای این صنعت در کشور نبوده است؛ خصوصا طی هفت سال اخیر که در پی عبور از بحران مالی اواخر دهه گذشته میلادی بسیاری از کشورها حساب ویژهای روی گردشگری بهعنوان ابزاری برای تحقق توسعه پایدار باز کردهاند و رقیبان منطقهای ایران نیز اقتصاد گردشگری خود را وسعت دادهاند.
با این حال ایران در فهرست کشورهایی که در بازه زمانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷ توانستهاند به بیشترین رشد مطلق در اقتصاد گردشگری خود دست پیدا کنند، موفق به کسب جایگاه بیستم و بالاتر از کشورهایی همچون عراق و قطر در منطقه شده است.
خبرگزاری ایسنا نیز اخیر طی مطلبی یادآور شد که؛ بر اساس گزارش جدید سازمان جهانی گردشگری، ایران با ۴۹ درصد رشد پس از اکوادور در رتبه دوم سریعترین کشورها از حیث رشد جذب گردشگر خارجی قرار گرفت.
بنا بر گزارش این خبرگزاری، درآمد گرشگری ایران در سال ۲۰۱۰ میلادی بر اساس اطلاعات موجود در این گزارش ۲.۴۳۸ میلیارد دلار اعلام شده است.
ساختار طبیعی و یا سنتی برخی از شهرها و روستاهای ایران مانند؛ شهر پلکانی ماسوله، روستاهای غاری شکل کندوان و میمند، روستاهای ابیانه، فیلبند و اورامانات، سواحل شمالی و جنوبی، مناطق کویری، جنگلها ایران و یا اماکن مقدس، ابنیه و آثار تاریخی، چشمههای آب گرم، کوههای مریخی در چابهار، آبشارها، غارها، قنوات و همچنین شرایط اقلیمی (چهارفصل) و نیز جاذبههای فرهنگی و سنتی نظیر؛ تنوع و تعدد اقوام، مراسم و مناسبتهای فرهنگی و مذهبی، اقوام زندگی عشایری، غذاهای ایرانی و توریسم پزشکی تنها بخشی از جاذبههای گردشگری ایران محسوب میشوند.
مجموع این موارد گویای این نکته است که در صورت برنامهریزی دقیق و هوشمندانه و سرمایهگذاری مناسب برای رفع مشکلات این بخش و به عبارت دیگر، در صورت استفاده بهینه از ظرفیتهای مربوط به آن از جمله؛ معرفی اصولی جاذبههای تاریخی، جاذبههای طبیعی، جاذبههای سنتی یا مواردی مانند توریسم درمانی و امثال آن، درآمد کلانی از این طریق نصیب کشور خواهد شد.
همچنین بدیهی است که با برنامهریزی هوشمندانه و دقیق، این عرصه میتواند به بهترین فرصت برای معرفی اسلام ناب محمدی (ص) و انقلاب اسلامی ایران و دستاوردهای مربوط به آن تبدیل و در فراهم نمودن زمینههای شکلگیری تمدن نوین اسلامی به شدت مؤثر واقع شود.
قسمت نهم – وضعیت زیرساختها:
زیرساختهای سختافزاری و نرمافزاری شامل مواردی مانند؛ اسناد بالادستی، شبکههای توزیع برق، آب، گاز، تلفن، اینترنت و خطوط انتقال انرژی (نفت و گاز)، پالایشگاه، پتروشیمی، نیروگاه، تصفیهخانه آب و فاضلاب و همچنین آموزشی مثل مدرسه و دانشگاه، بهداشتی مثل بیمارستان و درمانگاه، جاده، سدّ، پل، کارخانه و امثال آنها میشود.
زیرساختهای هر کشور یکی از مهمترین مؤلفههای اثرگذار در تولید ثروت محسوب میشود و کشور ایران کشوری است که از این نظر در مقایسه با اکثر کشورهای همسایه و حتی در قیاس با بسیاری از کشورهای جهان، از شرایط بسیار مناسبی برخوردار است و این در حالی است که برنامه رشد و گسترش زیرساختهای کشور همچنان در دستور کار مسئولین قرار داشته و با سرعت ادامه دارد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی (دامت برکاته) در سخنرانی ۱/۱/۹۳ در این رابطه فرمودند: «یک ظرفیّت دیگری که در کشور وجود دارد، زیرساختهای نرمافزاری و سختافزاری است؛ نرمافزاری مثل این سیاستهای اصل ۴۴، سند چشمانداز و این کارهایی که در این چند سال انجام گرفته و همچنین زیرساختهای گوناگون مثل؛ جاده و سدّ و پل و کارخانه و امثال اینها؛ اینها زمینههای بسیار خوبی برای پیشرفت اقتصاد کشور است، اینها ظرفیّتهای یک کشور است.»
ایشان مجدداً در تاریخ ۲۰/۱۲/۹۳ در بیان برخی از مؤلفههای زیربنایی کشور اضافه میکنند که: «سرمایههای زیربنایی [مثل] راه و سد؛ امروز بیش از ششصد سد در کشور در اندازههای مختلف وجود دارد؛ انقلاب اسلامی این کشور را در وضعیتی تحویل گرفت که حدود ده پانزده سد در سرتاسر کشور بود؛ امروز ششصد و اندی سد در کشور هست؛ در اندازههای بزرگ و کوچک؛ بعضی از آنها بسیار مهم و بزرگ [است]. مسئلهی راه هم همینجور، آمارهای راه هم آمارهای خوبی است.»
به گزارش ایرنا، حجتالاسلام ابوترابی نیز در این رابطه در خطبه نماز جمعه گفت: «براساس آمارها و شاخص های بین المللی در زیرساخت های اقتصادی از ۱۵۰ کشور جهان جلو هستیم و این زیرساخت ها مهمترین اهرم برای خلق اقتصاد بزرگ بشمار می رود که باید برنامه ریزان اقتصادی به آن توجه جدی داشته باشند.»
لازم به یادآوری است که بر اساس آمارهای بینالمللی، جایگاه ایران در هر کدام از زیرساختها متفاوت است، اما در بسیاری از موارد بین رتبه یک تا ۱۵ جهانی یا منطقهای را به خود اختصاص داده و در جهان اسلام نیز در اکثر موارد در صدر کشورهای اسلامی قرار دارد.
ذکر این نکته نیز ضروری است که در برخی زیرساختها مانند شبکه توزیع گاز که قبل از انقلاب به حدود ۵ شهر با تعداد اندکی مشترک محدود میشد، هماکنون حدود ۹۵ درصد شهرها و روستاها را در برگرفته و شبکه آب و برق و تلفن روستایی نیز با رشد چندین برابری، تقریباً تمامی شهرها و روستاها را تحت پوشش قرار داده است.
در مورد سایر زیرساختها نیز از نظر میزان رشد، وضعیت مشابهی نسبت به قبل از انقلاب اسلامی وجود دارد، با این حال در این زمینه نیز هنوز تا رسیدن به جایگاه مطلوب فاطله دارد.
قسمت دهم – باور کنیم، ما میتوانیم، اگر بخواهیم:
فراموش نکنیم که؛ با توجه به داراییهای مورداشاره در نه قسمت قبل، اولاً نیاز دیگران به ما، بیش از نیاز ما به آنهاست و ثانیاً به یاد داشته باشیم که نتایج بررسیها و گزارشهای اقتصادی نشان میدهد که، تاثیر تحریمها بر اقتصاد کشور در حدی نیست که توسط دشمن یا برخی از افراد مغرض، نادان و بعضاً فرصت طلب، جلوه داده میشود و قطعاً این فشارها برای کشوری مانند ایران با ظرفیتهایی که در اختیار دارد، قابل تحمل و اغماض است.
وجود انواع کالا و خدمات در بازار نیز مؤید این نکته است که به حمدالله کمبودی در کشور وجود ندارد و ایران اسلامی با اتکاء به نیروهای درونزا به راحتی قادر به تأمین نیازهای خود میباشد، بنابراین همانگونه که گفته شد، ریشه تورم و گرانی را در مرحله اول باید حاصل برخی سوءمدیریت و بعضاً خیانت بعضی از مسئولین و افراد زالوصفت و در مرحله بعد ناشی از فشارها و توطئههای خارجی دانست.
به عبارت دیگر باید توجه داشته باشیم، که این تحریم نیست که بروز مشکلات اقتصادی را در پی داشته، بلکه آثار مخرب سوء استفاده فرصت طلبان زیاده خواه از موقعیت تحریم و تاثیرات روانی تحریم بر افکار عمومی جامعه و برخی سوءمدیریتها و نیز امید به حل مشکلات توسط بیگانگان بوده که مشکلات را تشدید نموده است.
از همین رو باید ضمن رعایت تمام جوانب کار در برخوردها، رفتارها، گفتارها و تعاملات داخلی و بینالمللی، با اجرای برنامههای علمی و عملی هدفمند و توجه ویژه به اقدامات کاربردی از جمله؛ شایستهسالاری و تقویت و توسعه سیستمهای نظارتی، درپی ریشهکن نمودن عوارض جانبی تحریمها و قطع دست دشمنان و فرصت طلبان باشیم.
با عنایت به داشته هایمان باید باور کنیم که با عنایت خداوند و اتکاء به نیروهای درونزا ما میتوانیم مسیر کسب موفقیتها را با سرعت و کیفیت بیشتری طی و مشکلاتمان را خودمان حل نماییم، اگر بخواهیم و اراده کنیم.
همانگونه که رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی (ره) سالها پیش فرمودند: «ما می توانیم» و دانشمندان و جوانان این مرز و بوم در بسیاری از عرصه ها، امکان تحقق این استراتژی را به اثبات رساندند.»
این کلام امام(ره) به قدری عمیق و امید آفرین است که جانشین برحق ایشان، امام خامنه ای (دامت برکاته) نیز همواره و به اَشکال مختلف بر اهمیت و ضرورت آن تأکید نموده و با ذکر مصادیق گوناگون مانند؛ لزوم توجه جدی به تولید علم و دانش به ویژه در عرصه های نوین، ضرورت طراحی استانداردهای بومی، ضرورت الگوسازی، ضرورت توسعه کشاورزی، ضرورت توسعه صنعت و حتی نکاتی مانند؛ اهمیت جهانی سازی زبان فارسی و انبوهی از دیگر موارد مشابه، بارها اجرای این راهبردها را از مسئولین کشور مطالبه کرده اند.
ایشان در این رابطه در سخنرانی ۱۷/۷/۹۲ فرمودند: «پیشرفت آنوقتی است که “درونزا” باشد، آنوقتی است که متّکی به استعداد درونی یک ملّت باشد. وزن و اعتبار کشورها و دولتها و ملّتها هم وابستهی به همین درونزایی است. اگر چنانچه از درون، یک حرکتی، جهشی، رشدی به وجود آمد، به یک کشور، به یک ملّت، وزن میدهد، اعتبار میدهد، ارزش میدهد، ابّهت میدهد.»
امید است، با عنایت الهی و کمک متقابل مردم و مسئولین در کوتاهترین زمان ممکن و با بهترین کمیت و کیفیت شاهد تحقق رهنمودها و راهبردهای معظمله باشیم. ان شاالله.
احمدرضا هدایتی
کارشناس ارشد مدیریت
۵/۱۲/۹۹
نشانی الکترونیکی: ARH110@yahoo.com نشانی سایت: rahtooshe.com