در دنیای ماشینی امروز که کم تحرکی به بلای بزرگ زندگی اجتماعی تبدیل شده، هیچ کس نمی تواند منکر ضرورت توجه بیش از پیش به انواع ورزش اعم از عمومی، قهرمانی و حرفه ای باشد، بویژه آنکه از قدیم گفته اند: عقل سالم در بدن سالم است، اما بدیهی است که پرداختن به این موضوع نیز همانند سایر عرصه ها مستلزم وجود چارچوبی هدفمند، نظام یافته، منطقی و معقول می باشد. با این حال به نظر می رسد در سالهای اخیر کنترل فضای ورزشی کشور از کف مسئولین خارج و در این عرصه معضلاتی رخ نمایانده که نه تنها سوالات فراوانی را در افکار عمومی جامعه مطرح نموده، بلکه تداوم آن می تواند منجر به تشدید ناهنجاریها و مشکلات موجود برای متولیان بخش ورزش، ورزشکاران و حتی تماشاگران گردیده و افول همه جانبه عرصه ورزش را به دنبال باشد.
این سوالات و دهها سوال دیگر در شرایطی مطرح است که در سرزمین کهن ایران؛ پیوسته ورزشکاران و بویژه پهلوانان از جایگاه و منزلت خاصی نزد مردم برخوردار بوده و همواره از پیشکسوتان برتر اخلاقی و رفتاری جامعه ورزشی کشور از جمله؛ پوریای ولی یا جهان پهلوان تختی به نیکی یاد شده و مرام پهلوانی مورد تاکید و تایید عمومی قرار داشته و پس از انقلاب شکوهمند اسلامی نیز ورزشکارانی پا به عرصه ورزش گذاشتند که در اوج قدرت، با عزت نفس مثال زدنی از مواجه با دشمنان اسلام اجتناب نموده و یا مقتدرانه و با صلابت تمام، رقبای خود را مغلوب و برای ایران اسلامی افتخار آفریدند و برای همیشه در ذهن مردم و تاریخ ورزش ایران ثبت و ماندگار شدند.
مهمترین این سوالات عبارتند از:
۱- در شرایطی که کشور با تحریم و دهها مشکل اقتصادی مواجه است، چرا برخی از ورزشکاران ما با نادیده انگاشتن وضع عمومی مردم به خود اجازه می دهند تا با سهم خواهی بیشتر، این وضعیت را تشدید نمایند و اصولا چرا مسئولین با پاسخ مثبت، از خواسته های غیر قانونی آنها حمایت می کنند؟
۲- با توجه به اینکه نتایج فعالیتهای ورزشی در بسیاری از موارد بخصوص در ورزش پرهزینه فوتبال، معمولا نتایج مطلوبی را به همراه نداشته، چرا مسئولین ورزشی کشور فکر می کنند که عامه مردم همچنان از صرف بودجه بیت المال برای هزینه های نامتعارف و ریخت و پاشهای غیر منطقی و ناعادلانه بخش ورزشی کشور رضایت دارند؟
۳- با توجه به تنوع آب و هوایی و تعدد ورزشگاههای موجود در سراسر کشور، دلیل اصرار مسئولین باشگاهها بر تمرینات ورزشی در خارج از کشور چیست؟
۴- چرا خصوصی سازی باشگاهها هنوز بطور کامل محقق نشده و اصولا آیا اگر تامین هزینه ها بر عهده بخش خصوصی بود، این حاتم بخشی ها همچنان در عرصه ورزش کشور صورت می گرفت؟
۵- چرا برخی از ورزشکاران و ایضا هنرمندان به محض اینکه با عنایت و استقبال آحاد جامعه مواجه و از مشهوریت و معروفیت نسبی برخوردار می شوند، نقش مردم در کسب موقعیت جدید را به فراموشی سپرده و با طرح توقعات نابجا، در حق آنان و کشور خود مرتکب ناسپاسی و خیانت می شوند؟
۶- چرا برخی از ورزشکاران به جای اینکه با اتکاء به ارزشهای ایرانی اسلامی به الگویی برای سایرین تبدیل شوند، نقش ایران اسلامی در الگوسازی را فراموش نموده و به راحتی سبک و سیاق و رفتارهای ناهنجار ورزشکاران خارجی را مورد تقلید قرار می دهند، آیا این گروه تابحال از خود نپرسیده اند که با توجه به ارزشهای برتر و فرهنگ غنی و کهن ایرانی اسلامی، چرا خود الگو بیگانگان قرار نمی گیرند؟
۷- چرا در حالیکه فعالیتها و حتی کسب مقامهای ورزشی در مقایسه با افتخارات و دستاوردهای علمی، بیشتر جنبه شخصی و سرگرمی داشته و آثار آن تقریبا مقطعی و زود گذر است، هزینه های فوق العاده سنگین فعالیتهای ورزشی وحتی نیازمندیهای شخصی ورزشکاران مانند؛ مسکن، خودرو و هزینه های درمانی آنها را به هر شکل ممکن تامین می کنند، اما برای ادامه فعالیت یا تشویق یک نخبه یا مدال آور علمی که نتایج کارش پایدار، غرور آفرین، برتری ساز و متضمن توسعه کشور در ابعاد مختلف بوده و بعضا مزایای آن فراگیر می باشد و به تعبیر اخیر مقام معظم رهبری (دامه) باعث کسب قدرت در عرصه بین المللی می گردد، به تامین اعتبارات ناچیز و تشویقات جزئی که حتی گاهی جبران هزینه های کار پژوهشی آنها را نمی کند، اکتفا می کنند؟
۸- چرا توزیع اعتبارات بین عرصه های مختلف و حتی بین رشته های گوناگون عرصه ورزش، بدون توجه به مصالح و نیازهای ضروری کشور و بطور ناعادلانه و غیرمنطقی صورت می گیرد؟
۹- چه لزومی دارد، در حالیکه بسیاری از مردم از اطلاعات و دانش سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی فاصله دارند، رسانه های ما به جای پرداختن به اولویتهایی مانند؛ کارآفرینی و ایجاد اشتغال و رقابت سالم و سازنده در این زمینه، این همه بر جزئیاتی مانند؛ آسیب دیدگی ساق پای فلان ورزشکار یا اعلام زمان دقیق و نحوه ورود توپ به دروازه حریف، در عرصه های ورزشی تاکید دارند؟
۱۰- علت توجه غیر ضروری رسانه ها به اتفاقات زندگی شخصی و حوادث رخ داده برای ورزشکاران چیست؟ آیا طرح بی ضابطه و نا متعادل مسائل مربوط به ورزشکاران در رسانه ها و افراط و تفریط در پرداختن بیش از حد به تامین نیاز مادی و غیر مادی آنان، باعث قهرمان سازی کاذب و بروز و تشدید این نابسامانی ها نمی گردد و آیا این عدم تعادل و توازن در طرح موارد مذکور، بیانگر نوعی نگاه جهان سومی به اولویتهای جامعه نیست؟
۱۱- چرا در یک کشور۷۵ میلیون نفری با این همه استعدادهای ورزشی جوان و امکان شناسایی و جذب برای پرورش و بکارگیری ورزشکاران حرفه ای، هنوز فرآیند شایسته گزینی کاملا فراگیر و نظامند نشده و پذیرش و بکارگیری ورزشکاران خارج از ضوابط صورت گرفته و به یک تعداد خاص محدود شده است.
۱۲- سوال دیگر این است که پیروزی در رقابتهای بین المللی با اتکاء به ورزشکاران خارجی چه افتخاری دارد که به جای رفع اساسی موانع و حل ریشه ای ضعفهای آموزشی و مدیریتی در بخش ورزش و تربیت ورزشکاران حرفه ای متخلق به اخلاق اسلامی، هرازگاه به بهانه های مختلف مانند؛ ارتقاء کیفی و انتقال تجربه، اینهمه بر جذب و بکارگیری بازیکنان خارجی تاکید می شود؟
۱۳- اصولا جایگاه معنویت و اخلاق پهلوانی و به عبارت دیگر آموزش و پرورش در ورزش امروز کشورکجاست و کدام دستگاه متولی آموزش اخلاقی الگوهای اجتماعی و سفیران فرهنگی کشور است؟
همانگونه که قبلا اشاره شد، سوالات متعددی در این زمینه وجود دارد و به نظر می رسد روند امور با انتظارت عمومی فاصله زیادی دارد، به این ترتیب قطعا کسانی که در این شرایط منافع خود را به منافع مردم و مصالح کشور ترجیح می دهند، اعم از اینکه در ردیف متولیان بخش ورزش قرار داشته یا جزء ورزشکاران باشند، لایق و شایسته تکریم و احترام مردم نیستند و لذا پیشنهاد می شود:
۱- در اسرع وقت سازو کار لازم برای شناسایی و کشف استعدادهای جدید و چهره های گمنام ورزشی و جایگزینی آنان به جای ورزشکاران زیاده خواه و نالایقی که فاقد شایستگیهای لازم هستند، به عمل آمده و حتی در صورت لزوم تیمهای فعلی بطور کامل منحل و تیمهای جدید تشکیل شوند. لازم به یادآوری است که این روش در سایر کشورهای جهان نیز مسبوق به سابقه بوده و نتایج مثبت و شگفت انگیزی را به همراه داشته است.
۲- از آنجا که ورزشکاران در بسیاری از موارد به عنوان یکی از مصادیق الگوهای رفتاری برای جوانان داخل کشور مطرح و نقش سفیران فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در رقابتهای بین المللی را بر عهده دارند، لذا پیشنهاد می شود؛ شایسته گزینی، شایسته پروری و الگوسازی در عرصه ورزش در راس اولویتها قرار گرفته و از بکارگیری افراد فاقد اخلاق و رفتار اسلامی در میادین بین المللی به شدت اجتناب شود.
۳- با مشارکت اهالی ورزش، بازنگری و بهینه سازی فرآیند شناسایی، جذب و بکارگیری ورزشکاران تیمهای ملی و باشگاهی و سایر ضوابط ورزشی با تاکید بر روح معنوی و اخلاق پهلوانی در دستور کار قرار گرفته و در شرایط جذب و بکارگیری ورزشکاران، بخصوص بازیکنان تیمهای ملی که نقش سفیران فرهنگی کشور را بر عهده دارند، تجدید نظر شود.
۴- به منظور جلب رضایت مردم در خصوص نحوه هزینه کرد بودجه های ورزشی و اجتناب از اتهام نگاه جهان سومی، ضمن توجه به توزیع عادلانه اعتبارات بین رشته های مختلف، تعدیل لازم در بودجه ورزشی صورت گرفته و کارهای پژوهشی و نخبگان علمی نیز به همین مقدار و حتی بیش از آن مورد حمایت قرار گیرند.
۵- به جای صرف هزینه های کلان برای جذب ورزشکاران خارجی در تیمهای ملی یا صرف هزینه برای استفاده از ورزشگاههای خارجی جهت تمرینات ورزشی، بودجه تخصیص یافته صرف توسعه زیرساختهای ورزشی و تربیت و پرورش ورزشکاران حرفه ای شود.
۶- برای کاهش هزینه های دولتی و جلوگیری از صرف غیر ضروری بودجه بیت المال در امور ورزشی، در واگذاری باشگاهها به بخش خصوصی تسریع و فرهنگ باشگاه داری در کشور تعمیم یافته و ترویج شود.
۷- رسانه های کشور نیز برای جلوگیری از قهرمان سازی کاذب، از بزرگنمایی بیش از حد مسائل شخصی ورزشکاران بخصوص افراد فاقد صلاحیتهای اخلاقی اجتناب و تنها به معرفی ورزشکاران متعهد و متخلق به ارزشهای ایرانی اسلامی اکتفا و همراه با آن حتی المقدور معرفی قهرمانان واقعی یعنی شهدا و ایثارگران و همچنین نخبگان علمی را فراموش نکنند.
۸- اگر چه توجه به سرگرمی و تامین نیازهای روحی نیز جزء ضروریات زندگی اجتماعی محسوب می شود، اما مسئولین باید همگام با این رویکرد و به جای نگاه تک بعدی به مقوله ورزش به عنوان ابزاری برای سرگرمی مردم، نسبت تقویت و توسعه بیش از پیش ورزش های عمومی اقدام و شرایط را برای گسترش و ترویج ورزشهای همگانی که متضمن سلامت توام روحی و جسمی جامعه می باشد، فراهم آورند.
احمد رضا هدایتی ۳۱/۴/۱۳۹۱
