بر اساس آمارهای اعلام شده؛ عمر مفید ساختمان در ایران بین ۲۵ تا ۳۰ سال می باشد که در قیاس با عمر بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ ساله ساختمان در کشورهای پیشرفته و صنعتی، دارای تفاوت تامل برانگیزی است.
البته عوامل مختلفی مانند؛ شرایط جوی، نوع و کیفیت مصالح، کیفیت ساخت و نظارت بر فرآیند ساخت، استانداردها و آییننامه‌ها و قوانین و مقررات، شرایط اقتصادی مردم و حتی وضعیت فرهنگی جامعه در کاهش یا افزایش طول عمر مفید ابنیه و ساختمانها نقش دارند، اما در هر حال این عوامل حتی در بدترین شرایط هم نمی‌توانند، بیانگر علت منطقی در مورد چرایی پایین بودن طول عمر مفید ساختمانها در کشور ما باشند.
در واقع به رغم تمام ضابطه‌گذاری‌های ارزشمندی که طی دو سه دهه اخیر در این رابطه صورت گرفنه، اما همچنان کیفیت کار در حدی است که در بسیاری از موارد، آثار استهلاک و تخریب خود به خودی ساختمانها در همان سالهای اولیه بروز و ظهور پیدا می کند.
به عبارت دیگر در ایران خانه‌ها و سایر ابنیه خیلی زودتر از زمان مورد انتظار، به عنوان خانه کلنگی مزین و کارهای تعمیراتی و یا حتی تخریب و بازسازی مجدد آغاز می‌شود و طبیعی است که از این طریق منابع قابل توجهی از دارایی‌های کشور در بخشهای مختلف به هدر می‌رود و خسارات فراوانی نیز به اقتصاد و محیط زیست کشور تحمیل می‌شود.
اما اگر تاکنون خسارتهای زیست محیطی ناشی از تخریب و بازسازی اماکن به نخاله و ضایعاتی مانند؛ سیمان و گچ و رنگ و امثال آن محدود می شد، از این پس با توجه به مصرف یونولیت‌های ظاهراً فشرده سقفی در ساختمانهای جدید،باید در آینده نه‌چندان دور منتظر آلودگی محیط با حجم انبوهی از این ماده خطرناک شیمیایی که ذرات و قطعات آن می‌تواند با کمترین میزان وزش باد به راحتی در هوا پراکند شود نیز باشیم.
لذا شایسته است از هم اکنون برای جلوگیری از بروز این معضل، بر ضرورت استفاده از یونولیت استاندارد در صنعت ساختمان‌سازی تأکید و تدابیر لازم در این رابطه اندیشیده شود.
البته خطرات و عوارض مصالح و لوازم ساختمانی غیراستاندارد موضوعی است که فقط به این کالا محدود نمی‌شود و لذا می‌تواند در حوادث مختلف جان و مال و سلامت هموطنان را به شدت در معرض خطر قرار دهد، اما متاسفانه همچنان جدی گرفته نمی‌شود.
با این حال به نظر می‌رسد، موضوع استفاده از یونولیت و پیامدها، عوارض و خطرات ناشی از بی‌توجهی به استانداردهای آن و نیز اثرات آن بر محیط زیست، یکی از موضوعاتی است که نباید مورد غفلت واقع شود.
در این رابطه شاید ذکر یکی از مشاهدات عینی نگارنده بتواند تا حدودی اهمیت و ضرورت توجه به این مسئله را بیان نماید.
مدتی پیش برای خرید پلیت به یک فروشگاه لوازم ساختماننی مراجعه کردم، فروشنده که هنوز متوجه حضور من در فروشگاه نشده بود، در حالی که روی یک قطعه یونولیت سقفی ایستاده بود و تلفن به دست روی آن بالا و پایین می‌پرید، خطاب به طرف مقابل، متعرض کیفیت خوب یونولیتی بود که زیرپایش قرار داشت و ظاهراً به تازگی واراد بازار شده بود و بازار کالاهای نامرغوب او را خراب کرده بود.
وی با عصبانیت به مخاطب خودش که احتمالاً شریکش بود، با همان اصطلاحات چاله میدانی خودش می‌گفت؛ «لامصب اصلاً نمی‌شکنه» و تأکید می‌کرد که؛ «باید این شرکت را زمین بزنیم» به همین دلیل و با کمال تاسف و در حالی که با خودم زمزمه می کردم که «از ماست که بر ماست»، بدون سر و صدا از مغازه او خارج شدم.
از آن روز تا کنون هرازگاهی به ساختمانهای نیمه‌ساز مراجعه می‌کنم، اما در کمال ناباوری در اکثر موارد اثری از نشان استاندارد در این محصول ساختمانی پیدا نکرده‌ام.
لذا با توجه به اهمیت این موضوع و از آنجا که به خاطر این رفتار ناجوانمردانه و استفاده از اجناس و مصالح غیراستاندارد تولید شده توسط این گونه افراد، ممکن است جان و مال هموطنان عزیز در حوادث مختلف طبیعی و غیرطبیعی در معرض خطر قرار گیرد، نکات ذیل یادآوری می‌گردد.
یونولیت فشرده یکی از پرکاربردترین انواع یونولیت است که در موارد گوناگون مانند؛ صنعت ساختمان، صنعت خودروسازی، صنایع غذایی، قالب‌سازی، مجسمه‌سازی، درب‌های ضدسرقت، عایق‌سازی، بسته‌بندی و موارد دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از آنجا که در ساختمان‌سازی نیز یونولیت یکی از مصالح سبک و پر مصرف به شمار می‌رود، لذا استاندارد بودن آن از اهمیت بالایی برخوردار است و باید چگالی یا دانسیته یونولیت ساختمانی حداقل بین ۷ الی ۸ کیلوگرم بر متر مکعب باشد.
همچنین یونولیت های مصرفی باید تاییدیه مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن و همچنین نشان استاندارد را نیز دارا باشند و به‌خصوص یونولیت سقفی استاندارد در ساختمان به هیچ عنوان نباید تحت تاثیر پارامترهای محیطی قرار گیرند.
بلوک‌های یونولیتی باید قادر به تحمل ضربه‌های ناشی از حمل‌و‌نقل متعارف و نیروهای ناشی از عبور و مرور در زمان بتن‌ریزی باشند.
موسسه استاندارد تاکید کرده، فرآورده‌های پلی‌استایرن منبسط شده مورد استفاده در ساختمان از جمله یونولیت باید از نظر رفتار واکنش در برابر آتش، از نوع کندسوز شده (خود خاموش‌شو) باشد و چنانچه ۱۵ ثانیه در معرض آتش قرار بگیرد، میزان پیش‌روی شعله در مدت ۲۰ ثانیه کمتر از ۱۵۰ میلی‌متر باشد.
روی تمام صفحات و بلوک‌های تولیدی باید نام یا علامت تجاری تولیدکننده، تاریخ تولید، نوع و ابعاد اسمی قید شده باشد.
در متن استاندارد ملی بلوک‌های سقفی پلی‌استایرن، موارد فنی نحوه کار گذاشتن این بلوک‌ها در سقف طبقات قید شده است.
از جمله اینکه برای حفاظت از بلوک سقفی پلی استایرن و جلوگیری از برخورد مستقیم هرگونه حریق احتمالی با بلوک، لازم است تا زیرسقف به وسیله پوشش مناسب محافظت شود. پوشش باید به تیرها و تیرچه‌ها متصل و مهار شود.
اتصال مستقیم به بلوک پلی‌استایرن (مانند گچ کاری مستقیم بر روی بلوک بدون استفاده از اتصالات مکانیکی) به تنهایی قابل قبول نیست.
همچنین اتصال مستقیم اندود به بلوک با هر شکل هندسی (اعم از معمولی یا دارای انواع شیار) به تنهایی و بدون استفاده از اتصالات مکانیکی به هیچ وجه مجاز نبوده و ضرورتا باید از اتصالات مکانیکی مهار شده به تیرها و تیرچه‌ها (نظیر سامانه راپیتس) استفاده شود،
از آن جایی که دیواره‌های بین واحدهای مستقل (مانند دیوار بین آپارتمان‌های مسکونی یا واحدهای تجاری، اداری مستقل و…) در هر ساختمان باید دارای مقاومت در برابر آتش باشند.
این دیوارها باید از لایه بلوک‌های پلی‌استایرن عبور کرده و تا سقف سازه‌ای (یعنی زیر تیرچه یا بتن) امتداد داشته باشند، یا به طور مناسب از مصالح حریق بند استفاده شود، به گونه‌ای که بلوک‌های پلی‌استایرن در این قسمت بین دو فضای مجاور پیوستگی نداشته باشند و از گسترش هرگونه حریق احتمالی بین دو فضایی که به وسیله دیوار مقاوم در برابر آتش از یکدیگر جدا شده‌اند، جلوگیری شود.
با این حال بسیاری از یونولیت‌هایی که با فوم‌های ایرانی ساخته می‌شوند، معمولاً در برابر آتش‌سوزی عملکرد خوبی ندارند.
امید است که رفع این مشکل (استفاده از یونولیت استاندارد و استفاده اصولی و به‌کار بردن صحیح آن در ساختمانها و همچنین چگونگی امحا بی‌خطر یا کم‌خطر ضایعات یونولیتی برای حفاظت از محیط زیست، فورأ و به‌طور جدی در دستور کار مسئولین محترم قرار گیرد.
احمدرضا هدایتی
کارشناس ارشد مدیریت
۲۰/۱/۱۴۰۰
نشانی الکترونیکی: ARH110@yahoo.com نشانی سایت: rahtooshe.com
درود بر شما، اما کی به فکر این حرفاست
ما ملت فقد ادعا داریم اما هزارتا کار تخلف می کنیم و اصن به فکر بقیه نیستیم.
از مسلمونی فقد اسمشو داریم
جناب ابویی سلام؛
البته این مشکل فراگیر نیست.
در هر حال ممنون از توجه شما.
موفق باشید.