بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) اهمیت فوق‌العاده‌ای برای صدا و سیما قائل بودند، تا حدی که در موارد مختلف از این مجموعه به‌عنوان یک دانشگاه عمومی نام برده‌اند.
از جمله در سخنرانی تاریخ ۲۹/۱۲/۵۷ در این رابطه فرمودند؛ «اهمیت رادیو و تلویزیون بیشتر از همه است. این دستگاه‌ها دستگاه‌های تربیتی است: باید تمام اقشار ملت با این دستگاه‌ها تربیت بشوند؛ یک دانشگاه عمومی است.»
اما سوأل این است که آیا رسانه ملی این نقش خود را به درستی ایفا کرده است؟ اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم، نه تنها رسانه ملی نتوانسته در حد شایسته به این وظیفه خود عمل نماید، بلکه در پاره‌ای از موارد برنامه‌های سازمان، نتیجه معکوس هم در پی داشته است.
به نظر می‌رسد یکی از دلایل بروز این وضعیت این است که متأسفانه ساختار برخی از شبکه‌های تلویزیونی ضعیف طراحی شده و هدفگذاری درستی هم برای آنها صورت نگرفته و لذا اثری از برنامه‌های فاخر و جذاب در کنداکتور آنها وجود ندارد و در واقع جدول پخش شبکه‌های تلویزیونی مذکور عمدتاً با برنامه‌های سرگرم‌کننده و عمدتاً کم‌کیفیت، صرفاً برای پرکردن وقت شبکه اختصاص یافته است.
متاسفانه اطلاعات دقیقی در مورد این‌گونه شبکه‌ها که معمولاً شبکه‌های کم‌بیننده‌ای هم هستند وجود ندارد و در اکثر گزارشها فقط شبکه‌های پربیننده با آب و تاب معرفی شده‌اند.
البته در برخی از گزارشها به این نکته اشاره شده که شبکه‌های کم‌بیننده‌ای مانند؛ آموزش (قطعأ به خاطر ارائه مباحث درسی مدارس در یکی دو سال اخیر) و یا ایران کالا شاید به خاطر جدیدالتاسیس بودن، بیشترین رشد تعداد بیننده را داشته‌اند.
اما وقتی اسم این شبکه‌ها از جمله؛ ایران کالا، شما و امید و برخی از دیگر شبکه‌ها در بین شبکه‌های پرمخاطب نیست، حتما از نظر مردم چندان مفید، کاربردی و قابل استفاده نیستند.
به عنوان مثال وقتی شبکه ورزش و شبکه سه وجود دارند، که اتفاقاً در برخی از موارد مثل پخش مسابقات فوتبال، همپوشانی دارند و کار موازی هم انجام می‌دهند، چه تعداد از مردم و به خصوص جوانان حاضرند پای برنامه‌های غیرجذاب شبکه «امید» بنشینند؟
وقتی برنامه جذاب و فاخر برخی از شبکه‌های استانی به درستی از سایر شبکه‌های سراسری پخش می‌شود، چه تعداد از مردم حاضرند بیننده برنامه‌های عمدتأ تکراری و بعضأ کسالت آور شبکه‌های استانی یعنی شبکه «شما» باشند؟
وقتی همه شبکه های تلویزیونی ما درگیر پخش انبوهی از آگهی‌های آزاردهنده تلویزیونی هستند، چه تعداد از افراد جامعه حاضر می‌شوند، انواع تیزرهای تبلیغاتی متفاوت و عمدتأ نامرتبط شرکتهای مختلف را در شبکه «ایران کالا» ببینند؟
آیا بهتر و اثربخش‌تر نبود تیزرهای تبلیغاتی این شبکه در شبکه‌های تخصصی و کاربردی (که البته نداریم) و متناسب با مخاطب پخش می‌شد تا اثربخشی بیشتری داشته باشند؟
در هر حال برای رفع این نقیصه و افزایش مخاطبین شبکه‌های کم‌بیننده، پیشنهادات ذیل ارائه می‌گردد:
«شبکه آموزش» با استفاده از روشهای نوین آموزشی و بهره گرفتن از جاذبه‌های بصری (مانند انیمیشن‌های آموزشی)، فقط به ارائه آموزش درسی مدارس و مباحث تحصیلی در موضوعات و مقاطع تحصیلی مختلف اختصاص داده شود.
«شبکه دانش» ایجاد و موضوع مهارت آموزی و خلاقیت و نوآوری و ارائه سایر مباحث علمی و تجربی دانشمندان، متخصصین و نخبگان ایران و کشورهای مختلف جهان را دنبال نماید.
«شبکه تولید» یا «شبکه کارآفرینی» ایجاد و مباحث مربوط به کارآفرینی و تولید در بخشها و موضوعات مختلف را به شکل حرفه‌ای در دستور کار قرار دهد.
«شبکه سبز» یا «شبکه رویش» نیز با عنایت به اهمیت فوق‌العاده موضوع و ظرفیتهای بالقوه و فراوان ایران در عرصه کشاورزی، با هدف ارائه حرفه‌ای و تخصصی مطالب مربوط به این حوزه و همچنین مسائل مربوط به محیط زیست، آب و خاک و روستاها و سایر مباحث مرتبط راه اندازی شود.
برخی صاحب نظران نیز معتقدند که بهتر است مباحث سیاسی و مذهبی و حتی اقتصادی نیز در یک شبکه تحت عنوان «شبکه گفتگو» متمرکز شود.
بدیهی است که با توجه به کمبود منابع مالی برای توسعه شبکه‌های تلویزیونی، برای دستیابی به این هدف باید برخی از شبکه‌های تلویزیونی غیرکاربردی موجود از جمله؛ شبکه شما، شبکه ایران کالا و شبکه امید در یکدیگر ادغام و یا جای خود را به شبکه‌های کاربردی جدید بدهند.
احمدرضا هدایتی
کارشناس ارشد مدیریت
۵/۶/۱۴۰۰
نشانی الکترونیکی: ARH110@yahoo.com نشانی سایت: rahtooshe.com
