کرونا ویروسی است که نه‌تنها سلامت انسان‌ها را در معرض خطر قرار داده ، بلکه به جان علم و دانش هم افتاده و در سایه کم‌توجهی مسئولین ذیربط، آینده فرزندان این مرز و بوم را نیز تهدید می‌کند.
شاید تعجب کنید، اما اگرچه با آمدن ویروس کرونا فرآیند ایجاد دولت الکترونیک کمی سرعت یافت و دکان آموزش مجازی نیز با ورود این ویروس منحوس رونق گرفت، اما چون همه تدابیر لازم برای استفاده بهینه از این ظرفیت اتخاذ نشد، لذا آثار تخریبی آن از هم‌اکنون در کاهش کیفیت تدریس و تحصیل در مراکز آموزشی کاملاً محسوس و مشهود است.
از گذشته مشکلاتی مانند؛ متکلم‌الوحده بودن برخی از اساتید و آموزگاران و همچنین عدم بهره‌مندی و استفاده مناسب نظام آموزشی از وسایل و روش‌های نوین کمک‌آموزشی از جمله موضوعاتی بوده که کلاسهای درس در دانشگاه‌ها و مدارس کشور را به محیط و محفلی کسالت‌آور و خسته‌کننده تبدیل می‌کرده و لذا همواره رنجش خاطر دانش‌آموزان و دانشجویان را به همراه داشته است.
اما حتی استفاده از ظرفیت فضای مجازی نیز نتوانست این مشکل را برطرف کند، چرا که در این فضا هم همچنان همان روش‌های قدیمی یعنی برگزازی خشک و بعضاً بی‌روح کلاسهای درس ساری و جاری است، با این تفاوت که حالا دانش‌آموز و دانشجو باید ساعت‌ها به مطالبی که با همان سبک و سیاق قبلی و اینبار به شکل صوتی یا در بهترین شرایط به صورت تصویری از طریق فضای مجازی یا صفحه تلویزیون ارائه می‌شود، چشم بدوزد یا گوش فرا دهد.
این در حالی است که استفاده از تصاویر و جلوه‌های ویژه سمعی و بصری و به‌خصوص استفاده از مزایای انیمیشن‌های آموزشی در سطوح مختلف تحصیلی می‌تواند نقش قابل ملاحظه‌ای در ارتقاء کیفیت مباحث آموزشی و انتقال مفاهیم علمی و آموزشی داشته باشد.
به این ترتیب علاوه بر وجود مشکلات قبلی و عدم امکان انتقال محتوای علمی برخی از دروس که اثربخشی آنها مستلزم برگزاری کلاسهای حضوری است، معایب آموزش مجازی هم به آن اضافه شده است.
به‌عنوان مثال؛ گفته می‌شود طی همین مدت به علت عدم فهم صحیح دروس توسط دانشجویان و دانش‌آموزانی که با شگردهای مختلف از حضور در کلاسهای مجازی اجتناب می‌کنند، میزان خرید و فروش سوالات امتحانی توسط دانش‌آموزان و نیز خرید و فروش تحقیق درسی و پایان‌نامه‌های تحصیلی افزایش یافته و پدیده تحصیلکردگان و فارغ‌التحصیلان کم‌سواد و بی‌سواد را تشدید نموده است.
با این حال ماجرا از جایی نگران کننده می‌شود، که برخی اساتید و آموزگاران به‌ویژه در مواردی که دروس به شکل صوتی ارائه می‌گردد، بدون توجه به ضرورت تعامل دوسویه با دانش‌آموزان و دانشجویان و با غفلت از لزوم مشارکت آنها در مباحث، به شکل کاملاً یکطرفه و در حد رفع تکلیف درس را ارائه می‌کنند و کلاس آموزشی خود را به پایان می‌رسانند.
نتیجه این عملکرد ناثواب سبب شده تا برخی از دانش‌آموزان و دانشجویان فقط به روشن کردن سیستم و اعلام حضور اولیه اکتفاء کرده و سپس با خیال راحت و بدون توجه به درس، به سایر کارهای خود یا حتی بازی و استراحت بپردازند.
شنیده‌ها حکایت از آن دارد که برخی از دانش‌آموزان و دانشجویان حتی زحمت برخواستن از رختخواب را هم به خود نمی‌دهند و در حالی که تلاش می‌کنند تا به اصطلاح خواب از سرشان نپرد، برای اعلام حضور خود، فقط سیستم را روشن می‌کنند و به خواب خود ادامه می‌دهند.
بی‌انگیزگی و آسودگی خیال برخی از متربیان در حدی است که حتی ردوبدل کردن پیام‌های تایپی نیز نمی‌تواند این اطمینان را حاصل کند که خود دانش‌آموز یا دانشجود در کلاس مجازی حضور دارد، زیرا گاهی در جریان برگزاری کلاس، سایر افراد خانواده یا دوستان (به زعم خودشان از سر دلسوزی و لطف)، به جای آنها زحمت ارتباط پیامکی با اساتید و آموزگاران را متقبل می‌شوند.
لذا پیشنهاد می‌شود برای کاهش اثرات این ناهنجاری تحصیلی، ترتیبی اتخاذ گردد تا اساتید و آموزگاران محترم برای کاهش اثرات نامطلوب آموزش مجازی، حداقل هرازگاهی با طرح سوال یا درخواست نظر متربیان، از حضور آنها در کلاس و توجه آنها به مباحث، اطمینان حاصل کنند.
بدیهی است که مقایسه کارنامه دانش‌آموزان و دانشجویان سال تحصیلی جدید با دانش‌آموزان و دانشجویان هم سطح در سال‌های گذشته حاوی نکاتی خواهد بود که صحت این مسئله را تأیید خواهد نمود و لذا در صورت استمرار شرایط کرونایی، آسیب‌شناسی و بررسی سایر عوامل احتمالی مؤثر در کاهش کیفیت یادگیری متربیان از طریق فضای مجازی، ضرورتی است که می‌تواند به رفع برخی معایب و نواقص کار کمک نماید.
احمدرضا هدایتی
کارشناس ارشد مدیریت
۱۵/۱۰/۹۹
نشانی الکترونیکی: ARH110@yahoo.com نشانی سایت: rahtooshe.com
