راه کارهایی برای مهار تورم و رشد تولید (حدود ۶۰ راه‌کار)

     اکنون بیش از ۱۵ سال است که با تدبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی (دامت برکاته) با عنایت به شرایط و نیاز کشور، شعارهای سالانه از جمله شعار سال جدید به شکل کاملاً هدفمند و هوشمندانه به مسائل اقتصادی و معیشت مردم اختصاص یافته است.

     لذا صرف‌نظر از این که اصولاً تحقق هرشعار و اجرای موفقیت‌آمیز هر طرح و برنامه‌ای مستلزم آینده‌نگری، آسیب‌شناسی دقیق و تعیین نقاط ضعف و قوت و همچنین فرصت‌ها و تهدیدات است، در عین‌حال موفقیت در اکثر امور اجرایی منوط و مشروط به فراهم نمودن مقدمات و تأمین پیش‌نیازهایی است که کم‌توجهی به آنها از سوی مجریان می‌تواند، نتیجه اقدامات را با شکست مواجه سازد.

     به عنوان مثال؛ برای موفقیت کامل در مهار تورم و رشد تولید، مانند هر کار دیگری ابتدا باید موضوع فرهنگ‌سازی عمومی (تهیه پیوست فرهنگی و ایضاً امنیتی و اجتماعی) در دستور کار مسئولین محترم قرار گرفته و چگونگی نقش‌آفرینی آحاد مردم (در تمامی سطوح، اقشار و صنوف) تبیین و به یک گفتمان فراگیر در جامعه تبدیل شود.

     در عین حال باید همزمان مسائلی مانند؛ دسته‌بندی اقدامات قابل اجرا یا لازم‌الاجرا (در بخش‌ها و موضوعات مختلف)، سطح‌بندی اقدامات (راهبردی، عملیاتی، تاکتیکی) و اولویت‌گذاری بر اساس ضرورت و اهمیت موضوع و زمان اجرا (کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت) نیز مورد توجه قرار گیرد.

     بی‌شک همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب مجدداً در سخنرانی اخیرشان مورد تأکید قرار دادند، در این رابطه نیز بهره‌گرفتن از مشارکت مردم با تأکید ویژه بر استفاده از نظرات گروه‌های فکری متفاوت، حائز اهمیت فراوان است که این مهم می‌تواند به طُرق مختلف از جمله؛ رجوع به آراء و نظرات نخبگان جامعه، برگزاری نشست‌های تخصصی و یا استفاده از دیدگاه‌های مردمی منتشر شده در رسانه‌ها که متأسفانه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد و یا سایر روش‌های متداول محقق شود.

     البته در این زمینه بهره‌گرفتن از تجارب سایر کشورها نیز می‌تواند مفید باشد، اما نباید فراموش شود که معمولاً نسخه‌های تجویزی برای هر کشور، متناسب با شرایط همان کشور تهیه شده و ممکن است در مورد سایر کشورها منتج به نتیجه موردانتظار نشود.

      بدیهی است که تعیین دقیق نقش و وظیفه تمامی ذینفعان اعم از؛ دستگاه‌های دولتی، بخش خصوصی، بخش عمومی، تعاونی‌ها و مردم نیز از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.

     اما در هر صورت چنانچه همانند برخی از دولت‌های گذشته در این مورد نیز فقط به بیان بایدها و نبایدها و در واقع شعار دادن اکتفا شود، هرگز به نتیجه نخواهیم رسید و لذا باید از کارهای شعاری و صوری پرهیز و برای اخذ نتیجه مطلوب، عملاً وارد میدان شد.

     همان‌گونه که اشاره شد، موفقیت در این زمینه مستلزم تعیین نقش و وظیفه همه بخش‌ها در همه سطوح و تمامی اقشار جامعه است، که مهمترین آنها عبارتند از:

برخی از مهمترین اقدامات قابل اجرا توسط قوای سه‌گانه و سایر ارکان نظام؛

• اجتناب عملی و واقعی از انتشار پول بدون پشتوانه و نیز پرهیز از حراج بی‌ضابطه ذخائر طلای کشور در جهت کمک به جلوگیری از رشد نقدینگی در جامعه و ارتقاء ارزش پول ملی
• ملزم نمودن (پیمان‌سپاری) تمامی صادرکنندگان به‌خصوص صادرکنندگان عمده مانند؛ پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و تولیدکنندگان سیمان به بازگرداندن ارز صادراتی و فروش آن در سامانه‌های رسمی و قانونی داخل کشور
• سرمایه‌گذاری در زمینه تعلیم و به‌خصوص تربیت، با هدف کادرسازی و تآمین نیروهای متخصص و متعهد موردنیاز کشور در بخش‌ها و موضوعات مختلف
• فرهنگ‌سازی عمومی از طریق اصلاح نظام آموزشی در بلندمدت و با کمک رسانه ملی و سایر رسانه‌ها در کوتاه‌مدت
• اصلاح و حتی‌المقدور تثبیت سیاست‌های پولی و مالی و استفاده از روش‌هایی نظیر اجرای سیاست هدف‌گذاری تورمی مورد استفاده در برزیل و روسیه
• اصلاح و تثبیت قوانین کسب و کار برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بخش تولید و جلب اعتماد سرمایه‌گذاران اعم از داخلی و خارجی
• جلوگیری از سوداگری کاذب و فعالیت‌های غیرمولد بانک‌ها و هدایت سرمایه آنها و نیز نقدینگی موجود در جامعه به سمت تولید واقعی و رونق محیط کسب و کار
• نظام‌مندسازی و جلوگیری از واسطه‌گری و دلالی کاذب و غیرقانونی در همه بخش‌ها و در تمامی سطوح اعم از دولتی و غیردولتی
• سرعت بخشیدن به حذف دلار از مبادلات بین‌المللی با مشارکت سایر کشورهای همسو و ترجیحاً جایگزین نمودن واحدهای پولی کشورهای هدف
• اجتناب از مبنا قرار دادن دلار برای تنظیم برنامه و بودجه سالانه کشور در جهت رهایی از آفت‌ها و آسیب‌های تحریمی و سایر تهدیدات حاصل از آن
• بررسی امکان استفاده از سایر روش‌های نوین و یا حتی قدیمی برای جایگزین نمودن به جای پول‌های کاغذی از جمله؛ رمزارزها، پول‌طلا و پول‌کالا
• تکمیل چرخه تولید به‌منظور جلوگیری از خام‌فروشی در تمامی عرصه‌ها و بخش‌ها اعم از نفت و گاز، مواد معدنی، محصولات کشاورزی و همچنین یافته‌های علمی با هدف ایجاد ارزش افزوده در آنها
• تکمیل زنجیره تأمین و توزیع و رفع مشکلات و موانع مربوطه از استخراج مواد خام و تولید مواد اولیه تا تولید محصولات نهایی و عرضه برای مصرف داخلی و صادرات در زمینه‌های مختلف از جمله؛ فرآوری، صنایع تبدیلی، صنایع جانبی، صنایع تکمیلی، صنایع بسته‌بندی، حمل و نقل و انبارداری، بازاریابی داخلی و خارجی، استانداردسازی و سایر موارد مشابه
• هدفمندسازی و هوشمندسازی نظام اخذ مالیات از طریق طراحی فرمول‌های مناسب برای اخذ مالیات تصاعدی از کسانی که به شکل غیرمنطقی مبادرت به افزایش قیمت کالا و خدمات خود می‌کنند
• محدود نمودن مقدار ارز خروجی توسط کسانی که قصد مهاجرت از کشور را دارند و یا برای سفرهای تفریحی از کشور خارج می‌شوند و حداقل اخذ تعهدات قانونی از آنها برای جبران
• پیش‌بینی مشوق‌های لازم برای کسانی (افراد خارجی یا ایرانیان خارج از کشور) که قصد سرمایه‌گذاری در بخش تولید و خدمات در کشور را دارند.
• تقویت و گسترش حمایت‌ها از نخبگان و کارآفرینان در بخش‌ها و موضوعات مختلف از جمله؛ تأمین زمین، پرداخت تسهیلات، معافیت‌های مالیاتی مقطعی، طراحی و نمونه‌سازی اولیه ایده‌ها و طرح‌های آنها، کاهش هزینه‌های فنی مانند هزینه قالب‌سازی و سایر امتیازات تشویقی برانگیزاننده.
• سرمایه‌گذاری برای تولید فرامرزی مقرون به‌صرفه در کشورهای واجد شرایطِ همسو، اعم از صنعتی، کشاورزی فراسرزمینی یا صدور خدمات فنی و مهندسی
• تقویت تلاش‌ها برای توسعه صنایع های‌تِک و تجهیزات و ماشین‌آلات پیشرفته و ایجاد مزیت‌های برتری‌ساز در تمام بخش‌ها و عرصه‌های ممکن و نیز بِرندسازی و تولید محصولات و خدمات ترجیحاً انحصاری یا نسبتاً انحصاری با هدف ایجاد وابستگی متقابل در سایر کشورها و فراهم نمودن امکان رقابت و حضور مؤثر و دائمی در عرصه تبادلات تجاری بین‌المللی
• اتخاذ تدابیر لازم برای همراهی منطقی بخش تولید در جهت تأمین نیازهای کشور و نظامندسازی شرایط صادرات با اولویت به تأمین نیازهای داخلی و با رعایت عدالت در قیمت‌گذاری کالا و خدمات و سایر محصولات موردنیاز کشور
• سرمایه‌گذاری برای تولید کالاهای استراتژیک صنعتی و غیرصنعتی نظیر؛ قطعات الکترونیک (ایجاد شهرک الکترونیک) یا تولید محصولاتی مانند؛ گندم، دانه‌های روغنی، نهاده‌های دامی و سایر اقلام، برای رهایی از تهدید و تحریم خارجی و در واقع اجرای طرح راهبردی اقتصاد مقاومتی
• اصلاح ساختار اداری و کوچک‌سازی دولت برای کاهش تصدی‌گری در هر سه قوه و نیز تعدیل حقوق مدیران و مسئولین، متناسب با شرایط کشور
• اولویت به پیشگیری از بروز اتفاقات و اقدامات خسارت‌بار و زیان‌آور در تمامی بخش‌ها و موضوعات اعم از طبیعی و غیرطبیعی
• در صورت لزوم اصلاح و پس از آن اجرای دقیق اصل خصوصی‌سازی به ویژه موضوع اهلیت داشتن خریداران و مقابله با انحصارگرایی داخلی و نیز پرهیز از واگذاری صنایع مادر که مغایر با منافع کشور و مصالح عمومی است
• طراحی و ایجاد رشته‌های تخصصی متره و برآورد که در حال حاضر تابع ضابطه روشنی نیست و در بسیاری از موارد غیرواقعی و غیرمنطقی است
• تلاش برای طراحی و استقرار سامانه‌های نرم‌افزاری در جهت ایجاد شفافیت کامل در همه امور به خصوص امور اقتصادی
• کارآمدسازی نظام کنترلی و نظارتی و تشدید اقدامات برای مقابله و برخورد با مفسدین و مفاسد اداری و اقتصادی و به خصوص مقابله با قاچاق و خشکاندن ریشه‌های فساد
• اولویت به تکمیل و تحویل پروژه‌های نیمه‌کاره با مساعدت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی اعم از داخلی یا خارجی در جهت استفاده بهینه از منابع و جلوگیری از به هدر رفتن سرمایه‌های ملی
• حذف تدریجی یارانه‌های پنهان غیرضروری و متقابلاً اولویت به کاهش هزینه خدمات عمومی مانند؛ درمان، آموزش، حمل و نقل، مشاوره و امثال آن و نیز افزایش تسهیلات مسکن و ازدواج (مثل زمین رایگان یا سالن رایگان برای مراسم ازدواج) به جای افزایش حقوق در جهت کمک به کاهش نقدینگی
• تشدید تلاش‌ها برای تحقق کامل طرح‌های راهبردی از جمله؛ طرح اقتصاد مقاومتی و نهضت علمی و امثال آن که می‌تواند تولید ثروت را در پی داشته باشد
• ساماندهی، بهینه‌سازی و به‌روزرسانی سیستم صادرات در ابعاد مختلف شامل مواردی مانند؛ استانداردسازی، رفع موانع و مشکلات گمرکی، راه‌اندازی پایانه تخلیه و بارگیری در کشورهای هدف، ناوگان حمل و نقل و نگهداری، بسته‌بندی، بازاریابی، کمک به عرضه متمرکز (مرکز فروش یا بازار مشترک ایرانی) در کشورهای هدف و همچنین جلوگیری کامل از واردات بی‌رویه
• فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی و ایجاد سازوکار مناسب در کشورهای هدف با مشارکت بخش خصوصی و وزارتخانه‌ها و سایر دستگاه‌های ذیربط
• اجرای کامل و دقیق قانون تجمیع عوارض در جهت یکپارچه‌سازی فرآیند اخذ هزینه تمامی خدمات دولتی از تولیدکنندگان و اصناف در جهت کاهش دغدغه‌های آنها
• تعدیل و هدفمندسازی مزایده‌های دولتی در موضوعات مختلف، در جهت جلوگیری از افزایش غیرمنطقی قیمت کالا و خدمات مختلف
• اجرای کامل اصول آمایش سرزمینی برای ایجاد هرگونه زیرساخت جدید اعم از مراکز تولیدی، تجاری، خدماتی، راه‌سازی و امثال آن در جهت استفاده بهینه از منابع ملی
• اصلاح قوانین دریافت عوارض ترانزیتی و توسعه و گسترش راه‌های ترانزیتی در مسیرهای مختلف و ترجیحاً ایجاد جاده ابریشم جدید و همچنین توسعه بنادر و فرودگاه‌ها به‌منظور تبدیل کشور به شاهراه تبادلات تجاری منطقه و نیز توسعه خطوط انتقال نفت و گاز و شبکه‌های انتقال برق
• ایجاد مراکز تعمیراتی (ویژه انواع شناورهای سبک و سنگین) و راه‌اندازی مراکز سوخت‌رسانی ثابت و سیار دریایی در سواحل به‌ویژه در جنوب کشور با توجه به حجم ترددهای دریایی در منطقه
• توسعه بنگاه‌های کوچک و زودبازده به‌خصوص در مناطق روستایی و قطب‌سازی موضوعی صنعتی و کشاورزی در استان‌ها و شهرستان‌ها، متناسب با ظرفیت‌های بومی و موقعیت جغرافیایی آنها
• ایجاد حداقل پنج مرکز توزیع کالا و خدمات در مرکز و چهار گوشه کشور به منظور ارسال مستقیم کالاهای وارداتی و یا تولیدی از مبدأ به این مراکز، به‌منظور توزیع به شکل منطقه‌ای در جهت کاهش هزینه‌های حمل و نقل و تسهیل در عرضه و توزیع آن
• گسترش نمایشگاه‌های دائمی و موقت در داخل و خارج از کشور و همچنین پیش‌بینی جایگاه‌های (بازار روز موقت) در تمامی شهرها و حتی بخش‌های روستایی برای عرضه صنایع دستی و محصولات خانگی و سایر تولیدات محلی در روزهای خاص از هر هفته در جهت رونق بخشیدن به بخش تولید
•  راه‌اندازی شبکه‌های تلویزیونی تخصصی کارآفرین و کاربردی (برای اطلاع‌رسانی تخصصی و فرهنگ‌سازی و آموزش مردم) از جمله؛ «شبکه تلویزیونی کشاورزی» و «شبکه تلویزیونی صنعت» و امثال آن

برخی از مهمترین اقدامات قابل اجرا توسط بخش خصوصی؛

• سرمایه‌گذاری در بخش R&D یا تحقیق و توسعه برای ارتقاء کیفیت و کمیت محصولات تولیدی
• تشدید تلاش‌ها برای افزایش بهره‌وری در مجموعه‌های تولیدی در جهت کاهش هزینه‌های تولید
• ایجاد و گسترش تعاملات علمی و تجربی با دانشگاه‌ها و سایر مراکز علمی در زمینه‌های مختلف
• توجه ویژه به موضوع آموزش و استفاده از نیروهای متخصص و آموزش دیده متناسب با موضوع
• اولویت دادن به منافع بلندمدت به جای منافع کوتاه‌مدت در راستای تقویت بلوغ فکر اقتصادی
• اجتناب از احتکار و گرانفروشی و سایر اقداماتی که باعث ایجاد اختلال در نظام اقتصادی می‌شود
• گسترش تعاملات بین بخشی با هدف جایگزینی رفاقت به جای رقابت در عرصه تولید در داخل کشور
• افزایش کیفیت و قیمت‌گذاری عادلانه در جهت جلب اعتماد مشتریان داخلی و خارجی و فراهم نمودن امکان استمرار حضور بلندمدت در بازار به شدت رقابتی در عرصه بین‌المللی

برخی از مهمترین اقدامات قابل اجرا توسط مردم؛

• اجتناب از سرمایه‌گذاری بی‌برنامه و به‌خصوص خرید غیرمنطقی ملک در خارج از کشور با توجه به بحران‌های امنیتی و اقتصادی و اجتماعی ایجاد شده و در حال وقوع در سطح جهان و نیز بی‌ثباتی ساختار سیاسی و اجتماعی بسیاری از کشورها منطقه به منظور جلوگیری از زیان‌های احتمالی و در جهت کمک به رشد اقتصادی کشور
• اجتناب از اسراف و تبذیر و خودداری از تجمل‌گرایی در همه بخش‌ها و موضوعات به خصوص در مصرف انرژی و کالاهای ضروری
• اجتناب از دامن زدن به التهابات کاذب و غیرواقعی (اقداماتی مانند احتکار خانگی) در زمینه‌های مختلف به ویژه در مورد موضوعاتی مانند؛ ارز، طلا، مسکن، خودرو و سایر کالاهای ضروری در جهت کمک به دستیابی به موقعیت مطلوب و ایجاد ثبات در بازار کشور
• مشارکت در سرمایه‌گذاری و ایجاد، تقویت و توسعه تعاونی‌ها در بخش‌ها و موضوعات مختلف از طریق جمع‌آوری سرمایه‌های پراکنده و ایجاد هم‌افزایی.
• اولویت به خرید و استفاده از کالاهای ایرانی (حتی با کیفیت پایین) در جهت کمک به رشد تولید و کارآفرینی و اشتغالزایی
• پرهیز از دامن زدن به آشوب‌ها و اغتشاشات خیابانی، با توجه به هزینه‌های سنگینی که به کشور و معیشت مردم تحمیل می‌کند.
• رعایت اصول و ارزش‌های اسلامی و اجتماعی نظیر؛ انضباط اجتماعی، وجدان کاری، ساعت کار مفید و پرهیز از کم‌کاری و کم فروشی در تمام بخش‌ها و در همه سطوح

     توضیح؛ علاقه‌مندان در صورت تمایل می‌توانند، طرح‌ها و پیشنهادات تکمیلی در مورد اکثر موضوعات ارائه شده در این مقاله را با جستجوی «کلیدواژه‌های» مورد استفاده در متن مقاله (از جمله واژه تولید)، در همین سایت (سایت ره‌توشه)، ملاحظه و مطالعه نمایند.

احمدرضا هدایتی

کارشناس ارشد مدیریت

۸/۱/۱۴۰۲

نشانی الکترونیکی: ARH110@yahoo.com  نشانی سایت: rahtooshe.com