بی‌شک در دنیای پرتلاطم و رقابتی امروز، کسب جایگاه برتر در عرصه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و سایر عرصه‌های علمی و عملی، برای کشوری امکان‌پذیر است که از نظام آموزشی و فرهنگی کارآمد‌تری برخوردار باشد.
البته دستیابی به این هدف را نباید و نمی توانیم فقط در واژه «آموزش» خلاصه کنیم، زیرا آنچه موفقیت در دستیابی به این هدف را به عنوان یک مزیت برتری‌ساز، تضمین می‌کند، توجه همزمان به موضوع آموزش و پرورش و به عبارت دیگر، تعلیم توأم با تربیت است.
متأسفانه این موضوع همان نکته‌ای است که در نظام آموزشی ما در حد شایسته مورد توجه قرار نگرفته است، در واقع در کشور ما نه‌تنها تربیت و پرورش روحی، روانی، رفتاری و اخلاقی در ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی متعلمین و ایضاً معلمین عزیز هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است، بلکه از نظر علمی و آموزشی نیز، نقاط ضعف فراوانی وجود دارد، که باید رفع آنها در اولویت قرار گیرد.
این کم‌توجهی سبب شده تا برخی معلمین ما از دانش روز در موضوعات مختلف آموزشی و به‌خصوص تربیتی و در نتیجه فارغ‌التحصیلان ما در سطوح مختلف، از کسب فضائل اخلاقی و رفتاری و شایستگی‌های زندگی اجتماعی در این زمینه محروم بمانند.
بسیاری از کشورها برای برون رفت از این مشکل، ضمن تمرکز بر امور تربیتی و پرورشی، راهبردها و راه‌کارهای مختلف و متنوعی را در دستور کار خود قرار داده‌اند.
به‌عنوان مثال؛ ارائه و اجرای آموزش‌های بدو خدمت برای متولیان نظام آموزشی و برنامه‌ریزی منسجم و هدفمند، برای به روزرسانی دانش و اطلاعات معلمین از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی حین خدمت، یکی از راهبردهای موفقی است که نقش فوق‌العاده‌ای در ارتقاء کمی و کیفی نظام تعلیم و تربیت این کشورها داشته است.
ملزم نمودن معلمین و حتی دانش‌آموزان به انجام کارهای مطالعاتی و تحقیقاتی، یکی دیگر از روش‌هایی است که به شکل کاملاً هدفمند و حسابشده، تأمین نیازهای جامعه در موضوعات مختلف آموزشی و تربیتی را در این کشورها هدف قرار داده است.
اگرچه نظام تعلیم و تربیت کشور ما نیز، کم و بیش از مزایای روش‌های نوین آموزشی بهره‌مند است، اما این بهره‌مندی به تکامل نرسیده و داری نواقص متعددی است که باعث شده تا از میزان اثربخشی کار تا حد زیادی کاسته شود.
قطعاً یکی از راه‌کارهایی که می‌تواند، روند رو به رشد و سیر تکاملی نظام آموزش و پرورش کشور را تسریع نماید، الزام معلمین به انجام کارهای مطالعاتی و تحقیقاتی در حوزه تعلیم و تربیت و رشته آموزشی است که البته این نوع فعالیت‌ها می‌تواند متناسب با شرایط به دانش‌آموزان نیز تعمیم داده شود.
برخی اقدامات لازم‌الاجرا برای عملیاتی شدن این هدف، عبارتند از:
- الزام همه معلمین و مربیان و سایر عوامل ذیربط در امور آموزشی و تربیتی در سطوح مختلف، به نوشتن حداقل یک مقاله علمی در هر فصل تحصیلی.
- تشکیل معاونت مستقل تحقیق و پژوهش در وزارتخانه، ادارات کل و همه ادارات آموزش و پرورش و یا واگذاری کار به معاونت پژوهش، برنامه‌ریزی و نیروی انسانی با تشکیل یک کمیته مشترک اجرایی، با همکاری و مشارکت معاونت‌های پرورشی و فرهنگی و معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی، معاونت آموزش متوسطه، معاونت آموزش ابتدایی و اداره انجمن اولیاء و مربیان، برای برنامه‌ریزی عملیاتی و بررسی، ارزیابی و امتیازگذاری مقالات منتخب.
- تشکیل کمیته مشابه در تمام مدارس با کمک و مشارکت اولیاء واجد شرایط برای ارزیابی مقالات.
- تهیه و طراحی نرم افزارهای موردنیاز برای تشخیص مقالات کپی شده (جلوگیری از کپی رایت مقالات) مشابه آنچه در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اجرا شده است.
- طراحی یک سایت ویژه برای انتشار مقالات و نتایج پژوهش‌های برگزیده، جهت اشتراک‌گذاری مطالب.
- تهیه و اولویت‌گذاری فهرست موضوع پژوهش‌ها و مقالات موردنیاز سامانه تعلیم و تربیت، متناسب و همراستا با نیاز کشور و جامعه، برای معلمین و مربیان و سایر عوامل ذیربط.
- تهیه و اولویت‌گذاری فهرست موضوع مقالات و تحقیقات دانش‌آموزی و نیز انشاء مدارس، متناسب و همراستا با نیاز کشور و جامعه.
- تهیه و تدوین ضوابط لازم برای تدوین، ارزیابی و امتیازگذاری مقالات در سطوح مختلف.
- تدوین و تنظیم ضوابط لازم برای اثرگذاری نتایج فعالیت‌های علمی و پژوهشی معلمین و مربیان و سایر دست‌اندرکاران، در جهت کمک به رتبه‌بندی و ارتقاء شغلی آنها.
- برنامه‌ریزی برای ارائه حضوری و عملی مقالات، توسط معلمین مدارس در یک روز و ساعت مشخص از هفته، با حضور الزامی و ترجیحاً نقد مقالات توسط سایر همکاران و اولیاء در طول سال تحصیلی مدارس به‌منظور انتقال دانش ناشی از فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی مورداشاره.
- نوبت‌بندی فصل تابستان برای ارائه مقالات برتر شهرستان با حضور الزامی همه معلمین شهرستان و سایر افراد ذیربط، با هدف انتقال و به روزرسانی دانش مربیان و ایجاد هم‌افزایی در کارکنان.
بدیهی است که؛ گام نخست این طرح می‌تواند با تهیه مقالات ژورنالیستی آغاز و به‌تدریج و پس از آماده‌سازی زیرساخت‌های موردنیاز، در قالب مقالات و مطالعات کاملاً علمی ادامه پیدا کند.
احمدرضا هدایتی
کارشناس ارشد مدیریت
۱۰/۶/۹۷
نشانی الکترونیکی: ARH110@yahoo.com نشانی سایت: rahtooshe.com
