جنگ بین روسیه و اکراین و کاهش تولید گندم و دانه‌های روغنی و نقصان صادرات از این کشورها و در نتیجه افزایش قیمت این محصولات در بازارهای جهانی ثابت کرد که خودکفایی در محصولات استراتژیک و به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی، تحقق «اقتصاد مقاومتی» ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
در واقع از آنجا که روسیه بزرگترین صادرکننده گندم و دومین تولیدکننده دانه‌های روغنی و اوکراین نیز اولین تولیدکننده دانه‌های روغنی و سومین تولیدکننده گندم در جهان محسوب می‌شوند، این ماجرا سبب شده تا به رغم محدود بودن دامنه جنگ فیزیکی بین دو کشور، بازارهای جهانی با افزایش حدود ۷۰ درصدی قیمت گندم و افزایش حدود ۳۰ درصدی قیمت دانه‌های روغنی مواجه شود.
قطعا این اولین و آخرین تکانه و شوکی نیست که با بروز یک جنگ ناخواسته بر اقتصاد جهان وارد می‌شود و هر واقعه دیگری (اعم از حوادث طبیعی متل؛ سیل و زلزله و غیرطبیعی مثل؛ جنگ و اغتشاش در مقیاس بین‌المللی و حتی منطقه‌ای) می‌تواند چنین نتیجه‌ای را در موضوعات متفاوت و حتی با شدت بیشتر در پی داشته باشد.
به‌عنوان مثال؛ کافی است بر اثر جنگ بین دو کشور که نقشی چندانی هم در تولید محصولات استراتژیک ندارند، راه‌های تبادل تجاری بین کشورها (مانند مسیرهای آبی) مسدود شود و یا بر اثر حوادث طبیعی مانند؛ طوفان و یا سرما و یخبندان، امکان انتقال این کالاها از تولیدکنندگان آن سلب شود تا تعادل بین عرضه و تقاضا برهم خورده و کشورها با مشکل تأمین این‌گونه محصولات مواجه شوند.
اما منظور از کالاهای استراتژیک چیست؟ کالاهای استراتژیک کالاهایی با ضریب اهمیت بالا هستند که جزء نیازهای ضروری و حیاتی کشورها محسوب می‌شوند و باید برای تأمین آنها یک برنامه‌ریزی مناسب و بلندمدت انجام شود تا خللی در روند عرضه به‌موقع آنها ایجاد نشود.
این برنامه‌ریزی می‌تواند از طریق تولید مستقیم این محصولات و یا ایجاد وابستگی متقابل برای تبادل کالاهای مورداشاره بین کشورها و یا سایر اقدامات مشابه عملیاتی و اجرایی شود.
البته محصولات استراتژیک فقط محدود به گندم و دانه‌های روغنی نمی‌شود و متناسب با شرایط کشورها، سایر محصولات کشاورزی مانند؛ جو، برنج، گوشت و مواد پروتئینی و همچنین علوفه و نهاده‌های دامی و حتی برخی از محصولات صنعتی ضروری مانند؛ ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی و کشاورزی یا وسایل ترابری هوایی، دریایی و زمینی و یا سوخت و امثال آن را نیز در بر می‌گیرد.
اما طبیعی است که در بین همه کالاهای استراتژیک، محصولات کشاورزی که تأمین کننده نیاز اولیه جوامع یعنی خوراک انسان و دام و طیور هستند، از اهمیت به مراتب بیشتری برخوردارند.
درست به همین دلیل است که رهبر معظم انقلاب اسلامی (دامت برکاته) از سالها پیش تاکنون بر ضرورت تحقق «طرح راهبردی اقتصاد مقاومتی» تأکید دارند.
در واقع با تحقق این طرح است که می‌توان اطمینان داشت کشور در مواجهه با چنین حوادثی دستخوش عوارض و پیامدهای منفی و مخرب آن نخواهد شد.
خوشبختانه ایران اسلامی با عنایت الهی و با اتکاء به نیروهای درونزا، در مورد تأمین بسیاری از اقلام صنعتی و به‌خصوص تأمین سوخت موردنیاز خود مشکلی ندارد و در زمینه تأمین گاز و تولید بسیاری از فرآورده‌های نفتی کاملاً به خودکفایی رسیده است.
در مورد محصولات کشاورزی نیز کارشناسان ذیربط بر این باورند که کشور ما به رغم کاهش بارندگی‌ها در سال‌های اخیر، همچنان مستعد خودکفایی در تولید محصولات مورداشاره از جمله؛ گندم، جو، برنج، دانه‌های روغنی، گوشت و مواد پروتئینی و نیز نهاده‌های دامی است و این خواسته‌ای است که در مورد گندم چندین بار در مقاطع مختلف محقق شده است.
بنابراین؛ برای دستیابی به این هدف فقط کافی است که همه ما (اعم از، تولیدکننده، واردکننده، توزیع‌کننده و مصرف کننده) باور کنیم و با حمایت دولت محترم و عنایت به ظرفیت‌های فراوانی که در اختیار داریم، بخواهیم و اراده کنیم و برای تحقق آن برنامه‌ریزی نموده و عملاً اقدام نماییم.
بدیهی است که خودکفایی در این محصولات (محصولات استراتژیک) باعث کاهش آسیب‌پذیرها و افزایش قدرت بازدارندگی و تاب‌آوری کشور در برابر انواع تهدیدات طبیعی و غیرطبیعی (به‌ویژه تهدیدات خارجی) می‌شود و این همان مفهومی است که اکنون «اقتصاد مقاومتی» نام گرفته و از ابتدای انقلاب تاکنون در ردیف مطالبات اصلی امامین انقلاب اسلامی قرار داشته و دارد.
توضیح: علاقه‌مندان در صورت تمایل می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، واژه «اقتصاد مقاومتی» را در همین سایت (سایت ره توشه – rahtooshe.com) جستجو و سایر مطالب ارائه شده را نیز مطالعه نمایند.
احمدرضا هدایتی
کارشناس ارشد مدیریت
۳۰/۱/۱۴۰۱
نشانی الکترونیکی: ARH110@yahoo.com نشانی سایت: rahtooshe.com
