نقش بسیج در محرومیت زدایی و سازندگی کشور

       بسیج به عنوان یکی از بزرگترین نهادهای دولتی و مردمی موجود درکشور از ظرفیتهای فراوانی برای حضور در عرصه‌های مختلف برخوردار است، زیرا نه‌تنها تمام جغرافیای کشور را در کلیه نقاط شهری و روستایی تحت پوشش قرار داده، بلکه از تنوع مأموریت و تعدد و گستردگی فراوان رده‌های وابسته در اقشار و صفوف مختلف و در موضوعات گوناگون نیز برخوردار است.

     این قابلیت سبب شده تا بسیج به ‌عنوان یک نیروی بازدارنده قوی با محوریت آمادگی دفاعی به یک سازمان چند منظوره فعال در تمامی عرصه‌هایی که کشور بدان نیاز دارد مبدل شود، از همین رو دامنه انتظارات از بسیج نیز باید متناسب با این توانمندی‌ها تعریف و مشخص ‌شود.

    حضور در عرصه سازندگی ومحرومیت‌زدایی نیز، یکی از دهها و بلکه صدها موضوعی است که از همان ابتدا در دستور کار بسیج قرار داشته و در مقطع کنونی نیز در ردیف مهمترین مأموریتهای بسیج قرار دارد، زیرا این موضوع یعنی محرومیت‌زدایی همواره در رأس شعارهای نظام جمهوری اسلامی قرار داشته و اگر چه حضور بسیج در این عرصه با دستاوردهای شگرفی همراه بوده، اما عوامل مختلفی مانند جنگ تحمیلی، تابحال مانع از تحقق کامل این هدف شده است و لذا با توجه به اینکه موضوع توسعه همه جانبه بویژه توسعه روستایی درصد بالایی از نیاز کشور را شامل می‌شود، ماموریت سازندگی و محرومیت زدایی همچنان به عنوان محور اصلی فعالیت های سپاه و بسیج مطرح می‌باشد.

   اهمیت این موضوع از آنجا روشن می‌شود که بدانیم بر اساس آمارهای موجود به علل مختلف از جمله عوارض جنگ تحمیلی، تا ۵ سال پیش حدود ۴/۲۶% از جمعیت روستایی کشور  زیر خط فقر قرار داشتند و از نظر برخورداری از امکانات در آمدی نیز ۱۲% از کل روستاها در حد خیلی فقیر، ۳۸% در حد فقیر و تنها ۴۰% از روستاها از جهت فراهم بودن و تنوع منابع درآمدی، در حد خوب و دارای درآمد مناسب معرفی شده اند.

    همچنین بررسی های موسسه پژوهش های برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی کشور که با ۱۵ محور و ۸۹ شاخص موضوع توسعه روستایی را مورد ارزیابی قرار داده، نیز نشان می‌دهد که در این رابطه، از مجموعه دهستانهای‌ کشور تنها ۸/۴% در شرایط توسعه یافتگی قراردارند و ۳۷% نیز  در حال توسعه  تلقی و مابقی یعنی ۲/۵۸% در شرایط حاشیه‌ای بسر می برند.

      این در حالیست که در همه موارد، شاخص‌های توسعه نسبت به قبل از انقلاب اسلامی از رشد فوق‌العاد‌ای برخوردار بوده است. بطوریکه امید به زندگی از سال ۱۳۳۹ تا ۱۳۶۷ یعنی طی سه دهه از ۹/۴۵ سال به ۶/۶۱ سال و طی ده سال دوم  انقلاب نیز از ۶/۶۱ به ۹/۶۹ سال و در سال های اخیر به حدود ۸۰ رسیده است.

       نرخ با سوادی نیز از ۸/۴۱ درصد در اوایل انقلاب به ۵/۷۴ درصد در سال۷۶ رسیده و نرخ ترکیبی ثبت نام  ناخالص در کلیه مقاطع تحصیلی طی این مدت از ۴۶% به ۷۵% بالغ شده است.

        همانگونه که اشاره شد، توسعه روستایی درسالهای پس از انقلاب از کمیت، کیفیت و تنوع زیادی برخوردار بوده که نمونه‌های دیگر آن عبارتست از آبرسانی به بیش از ۵۱ هزار روستا، برق‌رسانی به بیش از ۵۰ هزار روستا و احداث ۱۱۱ هزارکیلومتر راه روستایی و دهها موضوع دیگر از جمله؛ توسعه مخابراتی، بهداشتی، آموزشی و سایر موارد، اما به‌نظر می‌رسد با توجه به عوامل مختلف از جمله هزینه‌های سنگین ناشی از جنگ تحمیلی، افزایش شدید جمعیت، افزایش تعداد مهاجرین، تورم افسار گسیخته و غیر قابل کنترل و مشکلات مشابه دیگر، هنوز تا رسیدن به وضعیت مطلوب فاصله زیادی باقی‌مانده که پر کردن این‌خلأ تنها با مشارکت جدی و متقابل مردم و دولت و یک حرکت انقلابی از سوی نهادی برخواسته از متن انقلاب مانند بسیج میسر است.

      موضوع بسیج سازندگی و محرومیت‌زدایی، موضوعی است که اجرای آن قبل از هرچیز نیازمند ارائه تعاریف شفاف و صریح از واژه‌های حوزه مربوط به خود می‌باشد و سپس باید به چند سوال در این رابطه پاسخ داده شود تا امکان تهیه مقدمات و شرایط اجرای کار در قالب یک طرح مشخص و هدفمند فراهم گردد.

    تعریف بسیج سازندگی، محرومیت، منطقه محروم و محرومیت‌زدایی و به عبارت دیگر فقر و فقرزدایی، اوقات فراغت، توسعه و تمام تعاریف مربوط به آن از جمله توسعه یافتگی و توسعه همه‌جانبه و سایر اصلاحات مورد کاربرد در این طرح، از جمله مواردی هستند که ارائه تعریف دقیق و روشن از آنها متناسب با موضوع مورد نظر اجتناب ناپذیر است، زیرا ارائه این تعاریف می‌تواند نقش اساسی در ایجاد همزبانی برای پاسخ به سوالات و تهیه  طرحهای مناسب و مورد نیاز داشته باشد.

      اما سوالات قابل طرح یا مسائل اساسی در این زمینه کدامند:

۱-  با توجه به فرمایشات و توصیه‌‌های مکرر مقام معظم رهبری در این زمینه، چه هدف ومنظورهایی برای طرح تعیین و تعریف شده است؟

۲-    گرایشها یا موضوعات قابل اجرا توسط بسیج کدامند و تعیین و اولویت‌گذاری موضوعات چگونه انجام خواهد شد؟

۳-    نقش و وظیفه بسیج در این رابطه چیست و چه اختیاراتی را برای اجرای طرح خواهد داشت؟

۴-  با توجه به ضرورت اجرای سایر مأموریتها و وظایف محوله و خصوصاً لزوم حفظ آمادگی دفاعی، چند درصد از توان و ظرفیتهای موجود در بسیج قرار است به این موضوع اختصاص داده شود؟

۵-    بخش نظامی کشور در حمایت و پشتیبانی از این مأموریت چه وظایفی را به عهده دارند؟

۶-   دولت در این رابطه چه نقشی را برعهده داشته و دستگاههای دولتی ذیربط با موضوع کدامند و هر یک قرار است چه بخشی از کار را بر عهده بگیرند تا ضمن توزیع عادلانه فعالیتها از تداخل کاری و موازی کاری جلوگیری شود؟

۷-  نقش و وظیفه مردم و تشکلهای مردمی در این رابطه چیست و چه تدابیری برای استفاده بهینه از ظرفیتهای مردمی اندیشیده شده است؟

۸-    نقش تعاونیهای بسیج در اجرای طرح چیست؟

۹-  نیازمندیها طرح از نظر ساختار و سازمان، نیروی انسانی، تجهیزات و امکانات، بودجه و اعتبارات و قوانین و مقررات و روشها چیست؟

      ممکن است در این رابطه دهها سوال اساسی دیگر نیز مطرح باشد، اما به‌منظور تسهیل در روند اجرای طرح، ابتدا به ارائه تعاریف موردنظر خواهیم پرداخت و سپس با استناد به بیانات مقام معظم رهبری و قوانین و مقررات موجود، تلاش خواهیم نمود تا به سوالات مذکور و دیگر سوالات و ابهامات موردنظر پاسخ داده شود.

   تعاریف و اصطلاحات:

    در رابطه با تعاریف مورد استفاده در این زمینه باید توجه داشت که اولاً تعریف رسمی و مشخص از برخی از اصلاحات وجود ندارد و ثانیاً همانند سایر تعاریف حوزه اجتماعی، اختلاف سلیقه‌ها در ارائه تعاریف مختلف از یک واژه، مخاطب را با مشکل مواجه می‌سازد و لذا در این مقاله تلاش شده است تا با استناد به مبانی مختلف از جمله بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی (دامه) و یا سایر منابع علمی این مشکل رفع شود، اما در هر حال همانگونه که اشاره شد ایجاد وحدت نظر و همزبانی در این زمینه ضروریست و لذا قطعی نمودن تعاریف مستلزم تحقیق و بررسی بیشتر می‌باشد.

     بسیج سازندگی- عبارتست از مجموعه اقداماتی که با بکارگیری اعضای ارتش ۲۰ میلیونی و همکاری و هماهنگی سایر دستگاههای دولتی در عرصه‌های مختلف سازندگی و در جهت رفع محرومیت و هدایت و توزیع مناسب و حتی المقدور عادلانه امکانات کشور اعم از ( عمرانی یا خدماتی) در مناطق مختلف کشور بویژه مناطق محروم انجام می‌شود.

     محرومیت(فقر)- ارائه تعریف صحیح از این واژه علاوه بر نظر و سلیقه افراد به عوامل دیگری مانند، موقعیت جغرافیایی منطقه یا محل مورد نظر، زمان ارائه تعریف و قیاس آن با زمانهای گذشته، الگوی مصرف و سطح‌بندی زندگی افراد یک جامعه نیز بستگی دارد، اما در هر حال تعاریف مختلفی در این رابطه ارائه شده است.

    «سازمان ملل متحد در قطعنامه شماره ۲۶۲۶ (مصوبه مجمع عمومی) فقیر را کسی می‌داند که از حداقل زندگی در شأن انسان محروم است».

   البته امروز فقر را در ابعاد مختلف زندگی از جمله فقر اقتصادی، فقر سیاسی،فقر فرهنگی و سایر ابعاد و زوایای آن مطرح و مورد مطالعه و بررسی قرار می‌دهند و لذا باید با نگاهی همه جانبه به آن نگریسته شود، به همین دلیل در تعریفی دیگر فقر اینگونه تعریف شده است:

     «فقر عبارتست از محرومیت حداقل زندگی مادی و معنوی برای زیستن و تأمین امکانات برای استفاده از قابلیتها و نیروهای خلاق، جهت دستیابی به خواسته‌ها و حقوق حقه انسانی ».

    و در نهایت می‌توان چنین بیان داشت که:

    «محرومیت (فقر) عبارتست از عدم برخورداری از حداقل امکانات زندگی فردی و یا اجتماعی»

   محرومیت‌زدایی (فقرزدایی) با توجه به تعاریف فوق، محرومیت زدایی را می‌توان اینگونه تعریف نمود: «مجموعه اقداماتی است که به‌منظور دسترسی افراد یا جامعه به حداقل امکانات زندگی فردی یا اجتماعی انجام می‌شود»

     توسعه –  برداشت مشترک از مفهوم توسعه حاکی از این است که هدف اساسی توسعه رشد و تعالی همه جانبه جوامع انسانی است که شامل جنبه‌ها و ابعاد مختلف زندگی می‌شود.

توسعه روستایی در یکی از تعاریف آمده‌‌است که: «توسعه روستایی فرآیند همه جانبه و پایداری است که درچارچوب آن «توانایی‌های اجتماعات روستایی» در جهت رفع نیازهای مادی و معنوی و کنترل مؤثر بر نیروهای شکل دهنده  نظام سکونت محلی (اکولوژیکی، اجتماعی اقتصادی و نهادی) رشد و تعالی می‌یابد.»

            از ‌دیدگاه بانک توسعه‌جهانی نیز «توسعه روستایی راهبردی است که به‌منظور بهبود زندگی اجتماعی و اقتصادی گروه خاصی از مردم، یعنی روستاییان فقیر طرح شده‌است.»

انواع محرومیت‌زدایی

       محرومیت‌زدایی را می‌توان از ابعاد و زوایای گوناگون مورد بررسی قرار داده و دسته‌بندی‌های مختلفی رابرای آن ارائه نمود که اهم آنها عبارتند از:

  • ·    محرومیت زدایی از نظر حوزه عمل:

۱-  محرومیت‌زدایی یا فقرزدایی اختصاصی شامل (رفع کاستی‌های مربوط به مشکلات زندگی  اعضای یک یا چند خانواده مشخص)

۲-    محرومیت‌زدایی یا فقرزدایی اجتماعی شامل ( رفع کاستی‌های مربوط به مجموع افراد یک جامعه مانند یک روستا)

  • ·    محرومیت‌زدایی از نظر نوع ارتباط:

۱-  محرومیت‌زدایی مستقیم شامل (مواردی که به طور مستقیم محرومیتی خاص را ازجامعه یا زندگی یک خانواده رفع می‌کند.)

۲-  محرومیت‌زدایی غیر مستقیم شامل (اقداماتی که به طور غیر مستقیم منجر به رفع محرومیت‌های فردی و اجتماعی می‌شود.)

  • ·    محرومیت‌زدایی از نظر مدت اجرا و بازدهی:

۱-    کوتاه مدت یا زودبازده شامل: (مواردی که در کوتاه مدت انجام  و به نتیجه می‌رسد.)

۲-    میان مدت شامل: ( مواردی که مدت اجرا و بازده آنها نه خیلی فوری و نه خیلی دراز مدت است.)

۳-    بلندمدت یا دیربازده شامل: ( مواردی که بهره‌بردای  بویژه اجرای آن در کوتاه مدت امکان‌پذیر نیست)

  • ·    محرومیت‌زدایی از نظر وسعت و حجم کار:

۱-  فعالیت‌های کوچک یا محلی ( که اجرای آنها مستلزم استفاده از امکانات یا تجهیزات عمده و خاص نیست و معمولا در یک روستا یا دهستان مشخص اجرا می شود.)

۲-  فعالیت‌های متوسط یا منطقه‌ای (که اجرای آنها می‌تواند مستلزم بکارگیری برخی از تجهیزات فنی و نیروهای متخصص باشدو معمولا در یک شهرستان یا استان مشخص اجرا می شود.)

۳-  فعالیت‌های بزرگ یا ملی ( که اجرای آنها نیازمند استفاده از تجهیزات، منابع اعتباری و منابع انسانی متخصص می باشد و معمولا در سطح کشور به عنوان یک پروژه ملی اجرا می شود.)

  • ·    محرومیت‌زدایی از نظراولویتها:

۱-    اقدامات فوری شامل(مواردی که فوریت داشته و لازم است در اولین فرصت ممکن اجرا شوند)

۲-    اقدامات ضروری شامل(مواردی که از فوریت برخوردار نیست اما انجام آنها ضروری است)

۳-    اقدامات عادی شامل مواردی که لازم است انجام شود اما می تواند در ردیف آخرین مرحله از فعالیت ها قرار گیرد)

  • ·    محرومیت‌زدایی از نظر موضوع:

۱-    محرومیت زدایی فرهنگی، سیاسی

۲-    محرومیت زدایی اقتصادی،اجتماعی

۳-    محرومیت‌زدایی خدماتی، رفاهی

    البته هر یک از موضوعات می تواند به گرایشها و موضوعات کوچکتری تبدیل شود که در بخش های بعدی به آن پرداخته خواهد شد.

       نقش و وظیفه بسیج در محرومیت زدایی: 

     با استناد به رهنمودهای مقام معظم رهبری (دامه) و با عنایت به آنچه تا بحال توسط بسیج و سپاه در این عرصه صورت گرفته، نقشهای ذیل را می توان برای بسیج تعریف کرد.

۱-    تأمین کننده نیروهای سازمان یافته بسیجی متناسب با موضوع کاری.

۲-    اقدام برای آموزش نیروهای مورد نظر با مشارکت و همکاری سازمان یا دستگاه ذینفع و ذیربط.

۳-    اجرای پروژه‌های عمرانی و خدماتی مورد توافق با دستگاههای دولتی.

۴-    هماهنگی و همکاری با دستگاههای ذیربط برای شناسایی، اخذ واجرای پروژه‌های مختلف.

۵-  شناسایی، اولویت‌گذاری و رفع محرومیت های خاص خانواده های محروم روستاها، از طریق رده‌های مقاومت و با همکاری سایر دستگاههای دولتی ذیربط.

۶-  خدمات رسانی به مردم برای رفع مشکلات مختلف زندگی از جمله درو و برداشت محصولات کشاورزی، تعمیر منازل و … .

۷-    مشارکت در توسعه زیر ساختها و اجرای سایر پروژه های عمرانی و غیر عمرانی

۸-    گسترش و تعمیق فرهنگ و تفکر بسیجی در فضای کسب و کار و سازندگی کشور

گرایش ها و موضوعات قابل اجرا توسط بسیج:

    قبل از هر نکته ای باید توجه داشته باشیم که توسعه روستایی و محرومیت زدایی از روستاها، نیازمند توجه همزمان به ابعاد مختلف موضوع در زمینه های اقتصادی و اجتماعی و سیاسی و  بخصوص فرهنگی است و لذا بسیج می تواند همچون گذشته با همکاری و هماهنگی سایر دستگاه ها  و متناسب با مقدورات، ظرفیت ها و پشتیبانی ها، در تمامی یا اکثر این موضوعات که هر یک نقش تعیین کننده‌ای در رفع محرومیت دارند، به اجرای مأموریت بپردازد.

    همانگونه که قبلاً اشاره شد، فعالیت های محرومیت زدایی را می توان در سه حوزه کلی شامل فرهنگی سیاسی، اقتصادی اجتماعی و خدماتی رفاهی دسته بندی کرد ، همچنین با توجه به گرایش های ابلاغی  از سوی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و با توجه به تجارب فعالیت های قبلی مجموع فعالیت ها را در یک دسته بندی کلی‌تر به شرح ذیل نیز می توان تقسیم بندی نمود.

    الف- فعالیت های عمومی و فراگیر: موضوعات و مأموریت هایی که اجرای آنها نیاز به تجهیزات سنگین و فنی خاص و تخصص و مهارت بالا ندارد و کار عمدتاً با بکارگیری نیروهای بسیجی در تخصص های موجود یا حتی فاقد تخصص قابل اجرا می‌باشد. این نوع کارها، معمولاً بطور مستقیم منجر به رفع محرومیت می‌شوند.

    ب- فعالیت های تخصصی و منطقه ای: موضوعات و مأموریت ها یی که اجرای آنها  مستلزم استفاده از نیروی انسانی متخصص، تجهیزات و ماشین آلات سنگین و برخورداری از اعتبارات مالی کافی است. اینگونه فعالیت‌ها، معمولاً بطور غیرمستقیم منجر به رفع محرومیت می‌شوند.

    موضوعات قابل اجرا در بخش عمومی:

    عوامل مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به صورت یک زنجیره پیوسته در ارتباط با موضوع  محرومیت زدایی، نقش داشته و پرداختن به تمام جنبه های مذکور برای توسعه همه جانبه روستاها اجتناب ناپذیر است، لذا متناسب با مقدورات و توانمندیهای بسیج و سپاه و بخصوص تعاونیها و شرکتها یا موسسات وابسته به ایثارگران، عرصه‌های فعال و قابل ورود برای اجرا عبارتند از:

   ۱- فعالیت های کشاورزی شامل:(کمک به روستاییان برای درو و برداشت محصولات کشاورزی، احیا و بازسازی زمین های کشاورزی و شبکه های آبیاری محلی، درختکاری و باغبانی، مرتع داری، دامپروری، شیلات، باغبانی، زراعت، دامپزشکی،آ بیاری و سایر موارد مشابه).

   ۲- فعالیت های عمرانی شامل:(تعمیر منازل روستایی، بازسازی و بهسازی مدارس، تعمیر و بازسازی ابنیه و راه های روستایی، نصب تابلوهای راهنما، ساخت ابنیه کوچک مانند مدرسه، نمازخانه، حمام و خانه بهداشت و سایر موارد مشابه.)

   ۳- فعالیت های آموزشی و فرهنگی شامل:(برگزاری نمایشگاه های کتاب در روستاها ، برگزاری جشنواره های کشاورزی، ارائه انواع آموزش ها از جمله آموزش های فرهنگی، بهداشتی، علمی و تحصیلی، اجرای نمایش و پخش فیلم های آموزشی و غیرآموزشی، برگزاری اردو یا جشنواره های فرهنگی، خدمات مشاوره‌ای، گردشگری و اجرای اردو و سایر موراد مشابه )

   ۴- فعالیت های نظامی و امنیتی شامل: (مقابله با اشرار و قاچاقچیان، مبارزه با معتادین و عوامل فساد، حفاظت از محیط زیست، اجرای تورهای ایست و بازرسی و مانورهای عملی، نگهبانی و مقابله با سرقت شامل سرقت میراث فرهنگی، اموال مردم و دولت در روستاها مانند سیم‌های برق و سایر موارد مشابه)

   ۵- فعالیت های اجتماعی شامل: (امداد و نجات و مردم یاری در حوادث، توسعه صنایع دستی، جمع‌آوری و توزیع کمک های مردمی، آمار گیری، بیمه روستاییان، واکسیناسیون، کمک به مقابله با آتش سوزی ها، اطلاع رسانی از جمله در مورد حوادث طبیعی مانند سیل، ترابری و خدمات حمل و نقل شهری و جاده ای، خدمات بانکدری و صندوق قرض الحسنه، تهیه خوراک، امور بهداری و درمانی، خدمات اداری و هنری، ایجاد شبکه های پستی و سایر موارد مشابه).

موضوعات قابل اجرا در بخش تخصصی:

     همانگونه که اشاره شد، انجام برخی از فعالیت های سازندگی و محرومیت زدایی علاوه بر منابع انسانی متخصص به تجهیزات خاص نیز نیاز دارد، موارد ذیل از جمله مواردی هستند که در راستای کمک به دولت، هم اکنون با استفاده بهینه از ظرفیت های سازمانی و مردمی، توسط بخش های مختلف سپاه و بسیج در حال اجرا بوده و یا بنا بر ضرورت قابل اجرا می باشند.

۱- رشته حمل و نقل شامل: (ساخت راه‌های اصلی و فرعی، بزرگراه‌ها، راه‌های ریلی، باند فرودگاه، فرودگاه، تونل، پل، راه‌های زیر زمینی، راهداری، عملیات آسفالتی و نظایر آن.)

۲- آب شامل: (سد و بند، مخازن آب، شبکه آب و فاضلاب، آبرسانی، کانال‌های انتقال آب، شبکه‌های آبیاری و زهکشی، احداث حوضچه، پرورش آبزیان و نظایر آن.)

۳- تاسیسات و تجهیزات شامل: ( خطوط انتقال آب و نفت و گاز، تاسیسات امور رفاهی ساختمان، سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی، تجهیزات آب و برق و گاز و فاضلاب، سیستم‌های خبری و هشداردهنده، پیمانکاری سیستم‌های ارتباطی، شبکه‌های رایانه‌ای ساختمان‌ها و نظایر آنها، سندبلاست و رنگ‌آمیزی و پوشش لاینینگ و حفاظت کاتودیک.)

۴- ساختمان شامل: ( ساخت انواع ساختمان و ابنیه های بزرگ در شهر و روستا)

۵- کاوشهای زمینی شامل: (بهره‌برداری از معادن و حفاری تونل)

۶-کشاورزی شامل: (احیاء و آماده سازی زمینهای موات، بهسازی و اصلاح اراضی و زهکشی و احداث شبکه های آبیاری، احداث حوضچه‌ها و استخر‌های پرورش و تکثیر آبزیان،  مالچ پاشی و تثبیت شن‌های روان، عملیات مکانیزه زراعی، کاشت و برداشت محصولات عمده و استراتژیک، ایجاد فضای سبز و نگهداری، آبخیزداری و آبخوان‌داری.)

۷- خدمات شامل: (رفع آلودگی از خشکی و دریا، آتش‌نشانی، سم‌پلاست و حفاظت کاتودیک.)

۸- برق شامل: ( شبکه‌ها و تجهیزات برق شهر و روستایی و…)

۹- ارتباطات شامل: ( مخابرات صوتی و تصویری و داده‌ای، انواع شبکه‌های انتقال بی‌سیم و با‌سیم و رادیو تلویزیون و ماهواره و نظایر آنها.

۱۰- صنعت شامل: ( صنایع غذایی، نساجی، پوشاک، چرم، شیشه، سلولوزی، استخراج و ‌فن‌آوری، ذخیره، تبدیل مواد خام و تولید در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی و شیمیایی،کانی های غیر فلزی معدنی، تولید وسایل آزمایشگاهی و دارویی و صنایع کوچک روستایی.

نحوه تعیین و اولویت گذاری فعالیت ها:

    همانگونه که قبلاً اشاره شد اولویت‌گذاری در حوزه فعالیتهای محرومیت‌زدایی اختصاصی یا فردی می‌تواند طبق روال جاری، متناسب با توانمندی‌های بسیج و از طریق رده‌های مقاومت بسیج انجام و در صورت لزوم با مبادی ذیربط و ذینفع هماهنگی بعمل ‌آید، اما طبیعی است که به منظور پرهیز از انجام کارهای موازی و تداخل کاری با سایر دستگاه های ذیربط و در مجموع اخذ نتیجه بهتر، فعالیت در حوزه محرومیت زدایی اجتماعی،  عمومی و تخصصی همچنان مستلزم هماهنگی با دستگاه‌های ذیربط از جمله؛ سازمان مدیریت و برنامه ریزی ، دفتر مناطق محروم ریاست جمهوری و استانداری‌ها و فرمانداری‌ها بوده و باید همانند گذشته براساس سند چشم انداز و اولویت‌های برنامه‌های پنج ساله کشور عمل شود.

توضیح:

    در زمینه فعالیت های آموزشی، رفاهی، بهداشتی، مبارزه با قاچاق، محیط زیست، مشاوره‌ای، فرهنگی و در جهت توزیع عادلانه خدمات، هماهنگی قبلی با دستگاه های ذیربط یا ذینفع قبل از اقدام ضروری است.

    میزان حضور و سرمایه گذاری بسیج در عرصه محرومیت زدایی:

       با توجه به بیانات مقام معظم رهبری در سخنرانی های مختلف؛ به نظر می رسد نیروی مقاومت (سازمان بسیج مستضعفین) می تواند با توجه به این فرصت، سهم فعالیت‌ها در این زمینه را افزایش داده و درصد بالایی از ظرفیت‌های خود را به این موضوع اختصاص دهد.

      البته بدیهی است با توجه به اینکه بخش عمده پروژه های سازندگی مستلزم وجود اعتبار مناسب می باشد، لذا چنانچه از هم اکنون بودجه لازم پیش بینی نشود امکان اجرای پروژه ها در بخش زیادی از فعالیت های مربوط به بخش عمرانی (مطرح شده در بخش الف و بخصوص ب) غیر ممکن خواهد بود.

     نقش و وظیفه سایر دستگاه‌ها و تشکلهای مردمی

الف- دولت و سازمان های وابسته به آن :

۱-  معاونت برنامه ریزی دولت می‌تواند در زمینه تهیه و ابلاغ مقررات مورد نیاز، تامین و تخصیص بودجه و اعتبار مناسب، تعیین نحوه تعاملات فی مابین دستگاه‌های دولتی با بسیج و سپاه در این زمینه و تعیین نیازمندی ها و اولویت های دولت در این رابطه و نحوه واگذاری و اجرای پروژه‌ها توسط بسیج همکاری نماید.

۲-  دفتر مناطق محروم ریاست جمهوری می تواند در زمینه تعیین و اعلام نیازمندی و اولویتهای مناطق محروم و همچنین پیش بینی و تخصیص اعتبار مورد نیاز و واگذاری و نظارت بر روند اجرای کار، همکاری نماید.

۳-  وزارت کشور می بایست از طریق استانداری ها، فرمانداری ها و بخشداری ها، در زمینه شناسایی و اعلام نیازها، پیگیری تامین و تخصیص بودجه، ایجاد هماهنگی با سایر دستگاه های ذیربط در استانها و شهرستانها و بخشداری ها و نظارت برحسن انجام کار و موارد مشابه همکاری نماید.

۴-  وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم و تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی می توانند در زمینه بکارگیری دانش آموزان و دانشجویان و بکارگیری کادر فنی همکاری نمایند.

۵-  وزارت جهاد کشاورزی در مورد اعلام و واگذاری پروژه‌های کشاورزی و تأمین اعتبار و تجهیزات مورد نیاز و پشتیبانی در سایر زمینه‌ها نقش مهمی را بر عهده دارد.

۶-  سایر وزارتخانه ها می توانند در زمینه تعیین و اعلام پروژه هایی که نیاز به مشارکت بسیج دارد و همچنین تامین و تخصیص اعتبارات و امکانات مورد نیاز آنها همکاری نمایند.

ب- وظایف موسسات و سازمانهای مردمی:

     با برنامه‌ریزی و سازماندهی مناسب، امکان بهره ‌برداری از امکانات و ماشین‌آﻻت مربوط به بخش خصوصی و مردم نیز وجود دارد، اما طبیعی است که اولاً باید اطلاع‌رسانی مناسب در این زمینه برای جذب داوطلبین به عمل آید و ثانیاً طبق یک برنامه حساب شده و با زمان‌بندی دقیق عمل شود تا امکان استفاده بهینه و کامل از این امکانات فراهم گردد.

     در این رابطه بسیج می‌تواند تشکلهای مردمی مانند هیأت مذهبی و برخی‌ NGO ها را نیز برای جذب و هدایت کمکهای مردمی و استفاده از توان اعضای آنها بکارگیری نماید.

     همچنین تعاونی‌های ایثارگران می‌توانند مسئولیت اجرای برخی از ماموریت ها در این زمینه را بر عهده گرفته و به عبارت دیگر می‌توان اجرای برخی از فعالیتها را در قالب تعاونی های متشکل از نیروهای مردمی و اعضای‌ بسیج انجام داد.

نحوه‌پشتیبانی از فعالیت های سازندگی

الف) تامین نیازهای اساسی و کلان:

۱-    ارتقاء دانش و فن در روستاها در زمینه های مختلف سازندگی و محرومیت زدایی و بعبارت بهتر توسعه روستایی.

۲-    استفاده مناسب از رسانه ها برای ارتقا آگاهی های مردم روستاها از طرق مختلف  از جمله راه اندازی شبکه تلوزیونی روستا یا کشاورزی در کشور.

۳-    بهره گیری از مشارکت مردم بویژه در مدیریت امور مربوط به توسعه روستاها.

۴-    جمع آوری و هدایت منابع مردمی و دولتی برای سرمایه گذاری بیشتر در روستاها و مشارکت با دولت.

۵-    توسعه صنایع کوچک روستایی بویژه در مناطق محروم.

۶-     توسعه همه جانبه و همزمان در موضوعات و زمینه های مختلف .

۷-    حتی المقدور رفع وابستگی روستاها به امکانات و تسهیلات شهری.

۸-    تنظیم و ایجاد روابط منطقی و معقول و متوازن بین شهر و روستا.

۹-    افزایش اختیارات شوراها برای تصمیم گیری و اختصاص بودجه مناسب برای این موضوع.

۱۰-  ارتقا شور و نشاط در جوانان برای جذب و جلب همکاری و مشارکت آنها.

۱۱-  یکپارچه سازی زمینهای کشاورزی و استفاده از ظرفیت های موجود بصورت تعاونی.

۱۲-  تنظیم برنامه ها  و سیاست های بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت.

۱۳-  تهیه طرح های جامع توسعه روستایی.

 ب نیروی انسانی:

۱-    پیش‌بینی سازو کار لازم برای استفاده از تخصص پرسنل سایر دستگاه ها.

۲-    پیش‌بینی سازو کار لازم برای جذب و بکار‌گیری نیروهای بسیجی در اقشار مختلف بویژه بسیج اساتید و مهندسین.

۳-    برگزاری دوره‌های آموزشی کاربردی و فنی وحرفه‌ای برای دست اندرکاران با همکاری سایر رده‌ها و مراکز داخل و خارج از بسیج بویژه سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای.

 ج- سایر پشتیبانی ها:

۱-    تنظیم سیاست ها، چشم انداز و برنامه های بلند مدت

۲-    تأمین محل های مناسب برای استقرار گروه های جهادی.

۳-    پیش بینی ساز و کار لازم برای جذب و جلب مشارکت سایر دستگاه ها

۴-    تامین ماشین آلات، تجهیزات و سایر ملزومات مورد نیاز از سوی دولت

۵-    محرومیت زدایی به عنوان یک برنامه اصلی برای بسیج تعریف شود

۶-     تامین بودجه و اعتبار مناسب در برنامه های پنج ساله و سالانه کشور

۱۰-اختصاص جایگاه مناسب به موضوع در چشم انداز بیست ساله کشور

۱۱- تدوین و تنظیم طرح جامع بسیج سازندگی با مشارکت دولت و سایر دستگاه های ذیربط

۱۲-استفاده مطلوب از ظرفیت های موجود، به ویژه بهره گیری از منابع دولتی و سرمایه‌های مردمی

۱۳-تدوین آیین نامه های اجرایی قوانین و مقررات تصویب شده،

۱۴-معرفی توانمندی های مجموعه بسیج در این زمینه به مراجع ذیربط از طرق مختلف از جمله صدا و سیما، مطبوعات، برگزاری نمایشگاه ها و همایشها، تبلیغات، و …

۱۵- تشکیل شورای تخصصی در استان ها، شهرها، بخش ها و حتی روستاها برای پیگیری و نظارت بر حسن اجرای طرح  و حتی المقدور با اجتناب از دولتی کردن ساختار و مدیریت در کار

۱۶- اجرای آزمایشی طرح در بخش خاصی از هر استان یا شهرستان

۱۷- تمرکز بر توسعه کشاورزی به عنوان یکی از نیازهای ضروری و مهمترین محورهای پیشرفت

                                                                                                        احمد رضا هدایتی

                                                                                                          تابستان ۱۳۸۸

فهرست منابع مورد استفاده:

 ============================================================

۱-    مجموعه کتب صحیفه نور شامل مجموعه سخنرانی های حضرت امام خمینی(ره)

۲-    مجموعه کتب حدیث ولایت شامل مجموعه سخنرانی های مقام معظم رهبری

۳-    کتاب دانستنی های فنی و اجرایی سازمان بسیج سازندگی

۴-    طرح اجرایی محرومیت زدایی

۵-    برنامه توسعه پنج ساله چهارم کشور

۱۰- قانون بودجه سال۱۳۸۴ کشور

شما همچنین می توانید ...

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *